1890 წელს ტფილისში, ვარტანიანცის ტიპოგრაფიამ რუსულ ენაზე გამოსცა „კავკასიელ მოღვაწეთა ლექსიკონი.“ აღნიშნულ ტიპოგრაფიას ადრე ორჯერ გამოუცია საცნობარო წიგნი „კავკასია.“ „კავკასიელ მოღვაწეთა ლექსიკონში“ შეტანილია ის პირები, რომლებიც წარმოშობით კავკასიიდან იყვნენ ან კავკასიაში მოღვაწეობდნენ.
„კავკასიელ მოღვაწეთა ლექსიკონი“ განსხვავდება იმ დროს „კავკასიის არქოგრაფიული კომისიის აქტების“ შესავალში გამოქვეყნებულ ლექსიკონისგან. პირველში წყაროებად გამოყენებულია: პოტოს „კავკასიის ომები“, ჟურნალ „ივერიაში“ გამოქვეყნებული „მასალები საქართველოს ისტორიისთვის,“ „კავკასიის კალენდარში“ გამოქვეყნებული სხვადასხვა მოღვაწეთა ბიოგრაფიები და ნეკროლოგები. ბერეზინის „რუსული ენციკლოპედიური ლექსიკონი“ და ცალკეულ პირებთან უშუალო ურთიერთობებით მოპოვებული მასალები.
„კავკასიელ მოღვაწეთა ლექსიკონში“ გვარები, მიუხედავად ეროვნებისა, ისეა გამოაქვეყნებული, როგორც იმ დროს იწერებოდა და მეც უცვლელად დავტოვე. თუმცა მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია ცალკეული გვარის წარმოშობის შესახებ გადასამოწმებელია.
„კავკასიელ მოღვაწეთა ლექსიკონი“ ქართულად პირველად გამოდის და ორიგინალის ზუსტ ასლს არ წარმოადგენს, ხოლო წიგნის გარეკანზე გამოყენებული ფოტოსურათი, ჩემი წინაპრების ალბომიდანაა ამოღებული.
მალხაზ კოხრეიძე
ჩუქება
