განყოფისათვის ქართველთა და სომეხთა თქმული წმიდისა მამისა ჩუენისა არსენისი, მცხეთელ კათალიკოზისა, რომელი იყო სანახებითგან სამცხისაჲთა, საფარით: განყოფისათჳს ქართლისა და სომხითისა
კაცნო ღმრთის-მოყუარენო, რომელნი იშვებით ემბაზისაგან ცხოველისა, ყოვლად წმიდისა და დიდებულისა კათოლიკე ეკლესიისა, სარწმუნოებასა ზედა წმიდისა სამებისასა, რომელი დადვეს წმიდათა მოციქულთა შეურყეველად, და ძირ-უბნ დათესულსა მათსა, ყოვლად ქებულთა წმიდათა და მღდელთ-მოძღუართა, ჭეშმარიტითა და მართლითა სარწმუნოებითა, და წამეს, ვითარცა ერთითა პირითა, ექუსთა მათ შინა კრებათა, რომელთა მიერ პირველ ზრახვიდა თჳთ თავადი ღმერთი, და განაწესეს ესრეთ და გუასწავეს ჩუენ: მამაჲ ყოვლისა მპყრობელი, დამბადებელი ყოველთა არსთა - ხილულთა და უხილავთაჲ; ძე მხოლოჲ, მამისაგან შობილი უწინარეს ყოველთა საუკუნეთა, ნათელი ნათლისაგანი, ღმრთისაგან ჭეშმარიტისა შობილი და არა ქმნული, სწორი მამისა და თანა-მოქმედად მამისა ყოველსავე, რომელმან აღსასრულსა ჟამთასა შეიმოსა სიმდაბლით უძლური კაცებაჲ ჩუენი საშოსა შინა წმიდისა ქალწულისასა, ჯუარს-ეცუა და მოკუდა ჭეშმარიტად და არა საოცრად, ბუნებითა ჴორცთაჲთა, და ღმრთეებისა ძალითა აღდგა და თანა-აღადგინა დაცემაჲ ჩუენი პირველი, ამაღლდა მუნვე მამისა, და კუალად მოვიდეს განსჯად ცხოველთა და მკუდართა დიდებითა, ჴორცითა მით, რომელ ჩუენგან მიიხუნა; და სული წმიდაჲ, უფალი ცხოველს-მყოფელი, მამისაგან გამომავალი და ძისა თანა თაყუანის-ცემული, თანასწორი მამისა და ძისაჲ, თანა-მოქმედად საუკუნეთა, რომელი იტყოდა პირითა წინაწარმეტყუელთაჲთა ყოველსავე მომავალსა; და ერთი წმიდაჲ და დიდებული კათოლიკე ეკლესია, რომლისაგან განიდევნნეს ყოველნი მწვალებელნი სიბრმითა უკეთურებისაჲთა, რომელსა შინა იდიდების წმიდაჲ სამებაჲ მარადის მართლითა აღსარებითა. ხოლო ვითარ განდგეს სომეხნი მართლისა სარწმუნოებისაგან, ესე არს მიზეზი: ვითარ ყოველთა კრებათა იპოვის ვინმე თითოჲ წინააღმდგომი საქმითა საეშმაკოჲთა და აზმნის ახალ-სახეობითა ღუარძლი წვალებისა, ეგრეთვე წმიდასა კრებასა ქალკიდონისასა გამოჩნდეს ორნი მგელნი მძჳნვარენი, განჩემებულნი ეშმაკისანი - ევტჳქი და დიოსკოროს. ვითარ არიოზ, მაკედონიოს და ნისტორიოს სამთა მათგან კრებათა დაიწყევნეს შეჩუენებულნი და წარწყმდეს, ეგრეთვე ესე ორნი საწყალობელნი ႵႪ-თა წინააღუდგეს საღმრთოჲთა შურითა აღგზებულთა, რომელთა შორის მკჳდრ იყო ქრისტე, და მათ მიერ შეჩუენებულნი წარწყმდეს და მიზეზ ბოროტისა ექმნნეს ურიცხუთა სულთა უბრალოთა. ხოლო ვითარ ზედა-მიიწივენით, გულისჴმაჲ-ყავთ - განყოფაჲ სომეხთა ქართლისაგან უეჭუელად აღვწერე წიგნსა ამას შინა. ჟამთა არკადი მეფისათა ბერძენთა ზედა და სომხითს მეფობასა არშაკისსა იყვნეს სომეხნი ნაწილად ბერძენთა, სჯულსა ზედა მათსა მტკიცედ, ვითარცა ასწავა მათ წმიდამან გრიგოლი პართელმან. და სიმხნით ეპყრა ქუეყანაჲ მათ ფრიადითა ღუაწლითა მოახლეობისაგან სპარსთაჲსა, და მეფენიცა ბერძენნი შეეწეოდეს ლაშქრითა და ოდესვე მცველად უდგიან ძალითა დიდითა მახლობელად. და ესრეთ იყო საქმე მათი: ხოლო მეფემან არკადი, ძემან თეოდოსისმან, დაიცონა საქმე მათი და მოერინეს სპარსნი სომეხთა და იოტნეს ქუეყანით მათით. და ლტოლვილნი მრავალ ჟამ მწირობდეს ელეკეცით კერძოთა ქუეყანათა და ევედრებოდეს არკადის, რაჲთამცა მოუვლინა ძალი, რომლითა შეუძლონ დაპყრობად ქუეყანაჲ თჳსი; და არა ისმინა უფალმან ვედრებაჲ მათი. მაშინ იძიეს ღონე სომეხთა და მოხარკე ექმნნეს სპარსთა. და არწმუნეს მეფესა სპარსთასა ფიცისა მიერ და თავსდებითა მოწყუედაჲ ბერძენთაგან და შეერთებად მათდა. და განიხარა მეფემან ფრიად ესე და მრავლითა სიხარულითა და ბოძითა უკუნ-სცა ქუეყანაჲ მათი. და დაყვეს სომეხთა რაჲოდენიმე ჟამი მშჳდობით მართლითა სარწმუნოებითა. ხოლო ეშმაკმან, რომელი მარადის ჰბრძავს სიკუდილად კაცთა ნათესავსა, აღძრა ნათესავი უღმრთოჲ ნისტორის წვალებისა და დიდძალითა ქრთამითა ოქროჲსაჲთა ითხოეს მეფისაგან კეთილად მიცევად სომხითი სჯულსა მათსა. და განდრიკეს გული მეფისაჲ და არწმუნეს ესრეთ, ვითარმედ: "რაჟამს პოონ ჟამი სომეხთა მიქცევად კუალად ბერძენთავე, არა ერიდნენ ყოვლადვე ფიცსა, არცა თავს-დებათა სიყუარულისათჳს და სიმტკიცისა სჯულისა, და მოიკიცხოს საქმე შენი მათ მიერ. არამედ უცვალე სჯული და დაჰჴსენ შორის მათსა სიყუარული უკუნისამდე, რომელიცა იქმნა მახითა ეშმაკისაჲთა". და აიძულნა მეფემან პეროზ სომეხნი მსახურებად სჯულისა ნისტორის უღმრთოჲსასა. ხოლო სომეხთა ყოვლადვე არა თავს-იდვეს ესე, არამედ ჰრქუეს მეფესა მოციქულითა ესრეთ, ვითარმედ: "ნუ იყოფინ ყოვლად ესე ჩუენდა არა მხოლოდ ქუეყანისათჳს, არამედ თავთა და შვილთა ჩუენთა ტყუეობისა და სიკუდილისა".
ხოლო მეფე იქცა კუალად სხუად მანქანებად და განუცხადა საქმე თჳსი განყოფისათჳს ბერძენთაგან და ესრეთ მიუვლინნა მოციქულნი, ვითარმედ: "ერთი ორთაგანი ყავთ - ანუ გამოირჩიეთ ყოველთა ასურთაგან სჯული თჳნიერ მელქთაჲსა, რომელნი არიან სჯულითა ბერძენ, ანუ დაუტევეთ ქუეყანაჲ თქუენი და ივლტოდეთ ჩუენგან!"
მაშინ სომეხნი შეწუხნეს ფრიად ორსავე ამას სახესა ზედა და შეიპყრნა ურვამან და იქმნა ანჯმნობაჲ შორის მათსა მრავალთა დღეთა. და მიუგდეს საქმე ესე ნერსე კათალიკოზსა, რომელსა ეწოდა მიჯინ. და ჰრქუა მეფემან სომხითისამან და ყოველმან
ჩუქება
