ყველა კარტოფილომანმა უნდა იცოდეს, რომ კარტოფილი კულტურაში შემოიტანეს სამხრეთ ამირიკელმა ინდიელებმა ჯერ კიდევ 14 ათასი წლის წინათ. ევროპაში (ესპანათში) გადმოიტანეს დაახლოებით 1565 წელს, შემდეგ გავრცელდა მრავალ ქვეყანაში, რუსეთში კარტოფილის გავრცელებას უკავშირებენ პეტრე I-ს, რომელსაც XVII საუკუნის ბოლოს კარტოფილით სავსე ტომარა ჰოლანდიიდან სამშობლოში გამოუგზავნია.
საქართველოში კარტოფილის ნათესები პირველად 1820-იან წლებში გაჩნდა და ქართველების საყვარელ ბოსტნეულადაც იქცა. ასე, რომ დღეს ჩვენში ძნელად თუ მოიძებნება ადამიანი, კარტოფილი რომ არ უყვარდეს და თუ ეს წიგნი ახლა თქვენს ხელშია, არც თქვენ ხართ გამონაკლისი.
კარტოფილომანებო, აბა თუ იცით, რა არის იმისთვის საჭირო, რომ მოვამზადოთ კარტოფილის გემრიელი კერძი? რა გავაკეთოთ იმისთვის, რომ კარტოფილით მომზადებულ სალათში, წვნიანში თუ ღვეზელში რაც შეიძლება მეტი ვიტამინი დარჩეს?
დაიმახსოვრეთ, უპირველეს ყოვლისა, კარტოფილის ყიდვისას, ყურადღება, უნდა მივაქციოთ, მის სიმაგრეს, ერთგვაროვნებას, ერთფრად შეფერილობას. მწვანე ნაწილი, ნიშნავს, რომ პროდუქტი, შუქზე ინახებოდა და შხამიან ნივთიერებას – სოლანინს შეიცავს, ამიტომ, ის, აუცილებლად უნდა მოიჭრას. იგივე მიზეზით, უნდა მოსცილდეს, ყველა დაჭიანებული ხვრელები. კარტოფილი, სასარგებლო ნივთიერებებს, კანთან ახლოს შეიცავს, შესაბამისად, საჭიროა, რომ ის, ან ძალიან თხლად გაიფცქვნას, ან გაფცქვნის ნაცვლად, გაიხეხოს, უხეში ჯაგრისით.
გაითვალისწინეთ ქვემოთ ჩამოთვლილი თითოეული ხერხი:
1. მომზადების ყველაზე რაციონალური გზაა – კარტოფილის კანგაუცლელად მოხარშვა. ასეთ შემთხვევაში პროდუქტი შეინარჩუნებს ვიტამინებისა და მინერალურ ნივთიერებათა მაქსიმალურ რაოდენობას. (100 გრ. კარტოფილის საკვები ღირებულებაა 77 კკალ)
2. ხარშვისას კარტოფილს დაასხით ცოტა მდუღარე მარილწყალი, მჭიდროდ დაახურეთ ქვაბს ხუფი და დაბალ ცეცხლზე ხარშეთ 10–15 წუთი, შემდეგ კიდევ 15–20 წუთი გედგათ ჩამქრალ ცეცხლზე, ვიდრე კარგად მოიხარშება.
3. კარტოფილი კარგად რომ მოიხარშოს, წყლაში მარგარინის ან კარაქის პატარა ნაჭერი ჩააგდეთ.
4. გაზქურაში შეწვისას კარტოფილს კანი, რომ არ გაუმუქდეს, წინასწარ ჩანგლით დაჩხვლიტეთ.
5. გაითვალისწინეთ, მსხვილად დაჭრილი კარტოფილი ხარშვისას ვიტამინებს ნაკლებად კარგავს.
6. ახალ კარტოფილში C ვიტამინი თითქმის არ იშლება, ამიტომ ხარშვისას შეგიძლიათ მარილი არ უქნათ.
7. კარტოფილის პიურე – აუცილებლად ადუღებული, ცხელი რძით უნდა გაქნათ, ასეთ შემთხვევაში პიურე ფერს არ შეიცვლის.
8. მოხარშულ კარტოფილს ნუ დატოვებთ ნახარშ წყალში.
9. უმი კარტოფილის მაჭკატები (ოლადები) უფრო გემრიელი გამოვა, თუ მოხარშულ კარტოფილსაც დაუმატებთ.
10. მაჭკატების დასამზადებლად გახეხილი კარტოფილი რომ არ გამუქდეს, ცოტა ცხელი დაასხით.
11. შეწვამდე გაუფცქვნელი კარტოფილი ხელსახოცით უნდა შეაშროთ, რომ ლამაზად წითლად დაიბრაწოს.
12. შეწვისას ჯობს, კარტოფილს მარილი დააყაროთ, როდესაც თითქმის მზად იქნება – უფრო გემრიელი გამოვა.
13. სასურველი არ არის კარტოფილის მოხარშვა ალუმინის ან სპილენძის ქვაბში, რადგან ბევრ სასარგებლო თვისებას კარგავს.
14. კანიანად მოხარშულ კარტოფილს უკეთესად გაფცქვნით, თუ მოხარშვისთანავე ცივ წყალს დაასხავთ.
15. კარტოფილი სწრაფად და გემრიელად შეიწვება, თუ შეწვამდე კანიანად 2–3 წუთით ადუღებულ წყალს დაასხამთ, შემდეგ კი შეამშრალებთ.
16. კანგაცლილი, ძველი კარტოფილი ხარშვისას არ გამუქდება და გემრიელი იქნება, თუ წყალს 1 ჩაის კოვზ ლიმონის წვენსა და 2 ნაჭერ შაქარს დაუმატებთ.
17. მოყინულ კარტოფილს უსიამოვნო სუნი გაუვა, თუ ცოტა ხანს ცივ წყალს დაასხამთ, შემდეგ კი მდუღარე მარილწყალში ჩაყრით და 1 კოვზს ძმარს დაუმატებთ.
18. კომბოსტოს ბორშჩის მოხარშვისას ჯერ კარტოფილი უნდა მოხარშოთ, მერე კი კომბოსტო დაუმატოთ, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში კარტოფილი ცუდად მოიხარშება.
19. გათლილ, უმ კარტოფილს ცივ წყალში დიდხანს ნუ გააჩერებთ: 1 საათის შემდეგ C ვიტამინის 13% და B ვიტამინის 5% დაკარგავს.
აბა, კარტოფილომანებო მთელი საქართველოსი, გაერთიანდით!
ჩუქება
