თავი IV
სამოქალაქო კოდექსში
სადაზღვევო ხელშეკრულების
მოქმედების განსაზღვრასთან დაკავშირებული შეცდომები
საქართველოს კანონის „დაზღვევის შესახებ, მე-2 მუხლის „ა“ პუნქტის თანახმად, სადაზღვევო საქმიანობა დაკავშირებულია დაზღვევის ხელშეკრულების გაფორმებასთან და განხორციელებასთან.
დაზღვევის ხელშეკრულების დადებით (გაფორმებით) ჩნდება ფიზიკური (იურიდიული) პირის (დამზღვევის) მოვალეობის შესრულების ვალდებულება. მაგ: როცა მოქალაქე მიმართავს სადაზღვევო კომპანიას და ვალდებულებას იღებს, რომ ის გადაიხდის ფულად თანხას (პრემიას), თუ მის მიმართ სადაზღვევო კომპანია გამოსცემს მოთხოვნილ ოფიციალურ პოლისს. ასეთ შემთხვევაში იდება დაზღვევის ხელშეკრულება, შესაბამისად ჩნდება დაზღვევის ხელშეკრულებით მზღვეველის მოვალეობაც გადაუხადოს დამზღვევს. სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის შემდეგ - სადაზღვევო საზღაური, რაც გამოიანგარიშება სადაზღვევო თანხის ფარგლებში. ამიტომ, მნიშვნელოვანია დაზღვევის ხელშეკრულებისას დაზღვევის დაწყების მომენტის ზუსტი განსაზღვრა. სამოქალაქო კოდექსის 806-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, „დაზღვევა იწყება ხელშეკრულების დადების დღის 24 საათზე და მთავრდება ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვადის ბოლო დღის 24 საათზე“. მაგ: თუ დაზღვევის ხელშეკრულება გაფორმდა 17 ივლისს დღის 11 საათზე, მზღვეველის მოვალეობა წარმოიშობა 17 ივლისს 24 საათიდან თუ დაზღვევის ხელშეკრულება ძალაშია 31 დეკემბრამდე, მაშინ დაზღვევა დამთავრდება 31 დეკემბრის 24 საათზე. მართალია დაზღვევის ხელშეკრულების დადება წარმოადგენს დაზღვევის დასაწყებ, ანუ მზღვეველის მოვალეობის წარმოშობის საფუძველს, მაგრამ აქვე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ სადაზღვევო კომპანიას მოვალეობა თავისი კლიენტის წინაშე ყოველთვის დაზღვევის ხელშეკრულების დადებისთანავე არ წარმოიშობა, ვინაიდან თუ დაზღვევის ხელშეკრულების გაფორმების შემდეგ დამზღვევმა დროულად არ გადაიხადა სადაზღვევო შესატანი, მარტო ხელშეკრულების დადება არ არის საკმარისი მზღვეველის მოვალეობის წარმოშობისათვის. სამოქალაქო კოდექსის 816-ე მუხლის იმპერატიული მოთხოვნაა, რომ „პირველი ან ერთჯერადი სადაზღვევო შესატანის დროულ გადახდამდე მზღვეველი თავისუფალია თვისი მოვალეობისაგან“, ზემოაღნიშნულიდან ირკვევა, რომ დაზღვევის დაწყება დაკავშირებულია არა მარტო დაზღვევის ხელშეკრულების დადებასთან, არამედ სადაზღვევო პრემიის გადახდასთანაც. სადაზღვევო შესატანის ფორმა დამოკიდებულია მხარეთა შეთანხმებაზე. იგი შეიძლება შეტანილი იქნეს ფულადი ფორმით, ასევე გაიცეს ჩეკი, თამასუქი, საკასო ხელწერილი და ა.შ. სადაზღვევო პრემიის გადახდაზე. მის გადახდამდე მზღვეველს შეუძლია შეიკავოს თავი პოლისის გაცემაზე. სადაზლვევო პოლისის გაცემა (თუ მასში საწინააღმდეგო არ არის მითითებული) იმის მტკიცებულებაა, რომ გადახდილია სადაზღვევო პრემია. ამით კი დასტურდება არა მარტო დაზღვევის ხელშეკრულების დადება, არამედ მისი ძალაში შესვლა. ის გარემოება, რომ მზღვეველის მოვალეობა წარმოიშობა არა მხარეთა შეთანხმების, არამედ პრემიის გადახდის მომენტიდან, ეს დაზღვევის მნიშვნელოვან თავისებურებას წარმოადგენს სწორედ ამის გამო დაზღვევის ხელშეკრულება რეალური ხელშეკრულებაა, ვინაიდან იგი ძალაშია არა დადებისთანავე (მხარეთა შეთანხმებისთანავე), არამედ მხოლოდ სადაზღვევო პრემიის შეტანის შემდეგ.
სამოქალაქო კოდექსის 815-ე მუხლი ითვალისწინებს სადაზღვევო შესატანის გადახდის ვალდებულებას, სადაც აღნიშნულია დამზღვევი მოვალეა გადაიხადოს სადაზღვევო შესატანი მხოლოდ დაზღვევის დამადასტურებელი საბუთის მიღების შემდეგ. ამ მუხლმა სავსებით შესაძლებელია გარკვეული წინააღმდეგობა გამოიწვიოს მზღვეველის მიერ აღებული ვალდებულების შესრულებასთან. თუ გამოვალთ 815-ე მუხლიდან, მაშინ ამ მუხლის თანახმად „დამზღვევი მოვალეა გადაიხადოს სადაზღვევო შესატანი დაზღვევის დამადასტურებელი საბუთის მიღების შემდეგ“. სამოქალაქო კოდექსის 816-ე მუხლის იმპერატიული მოთხოვნაა, რომ „პირველი ან ერთჯერადი სადაზღვევო შესატანის დროულ გადახდამდე მზღვეველი თავისუფალია თავისი მოვალეობისაგან“.
მაგალითად,
ჩუქება
