"ვეფხისტყაოსნის" ტესტები და წერითი დავალებები

პროლოგი 1. "რომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა ‚
ზეგარდმო არსნი სულითა ყვნა ზეცით მონაბერითა ‚
ჩვენ ‚ კაცთა ‚ მოგვცა ქვეყანა ‚ გვაქვს უთვალავი ფერითა ‚
მისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მისმიერითა."
 
ა) როგორ გესმით გამოთქმა „ სულითა ყვნა “ ?  
ბ) გადმოეცით თქვენი სიტყვებით, როგორია ყველა ხელმწიფე?
 
2. "ჰე ‚ ღმერთო ერთო ‚ შენ შეჰქმენ სახე ყოვლისა ტანისა ‚
შენ დამიფარე ‚ ძლევა მეც დათრგუნვად მე სატანისა ‚
მომეც მიჯნურთა სურვილი ‚ სიკვდიდმდე გასატანისა ‚
ცოდვათა შესუბუქება ‚ მუნ თანაწასატანისა."
 
თქვენი სიტყვებით გადმოეცით, რას შესთხოვს ავტორი ღმერთს?
 
3. "ვის შვენის ‚ – ლომსა ‚ – ხმარება შუბისა ‚ ფარ-შიმშერისა ‚
მეფისა მზის თამარისა ‚ ღაწვ-ბალახშ-თმაგიშერისა ‚ –
მას ‚ არა ვიცი ‚ შევმართო შესხმა ხოტბისა შერისა?!
მისთა მჭვრეტელთა ყანდისა მირთმა ხამს ‚ მართ მიშერისა."
 
ა) რომელი მხატვრული ხერხია „ ლომო “ და ვის მოიაზრებს რუსთაველი ამ სახეში?
ბ) ჩამოთვალეთ და განმარტეთ ტროპული მეტყველების სახეები, რომლებიც მიემართება თამარ მეფეს.  
გ) რას ნიშნავს „ ხამს “ ?  
დ) რას ნიშნავს „ ყანდი “ ?
ე) რას ნიშნავს „ მიშერი “ ?  
ვ) რა არის საჭირო მოცემული სტროფის მიხედვით?  
 
4. "თამარს ვაქებდეთ მეფესა სისხლისა ცრემლ -დათხეული,
ქებანი ვისნი მე არ -ავად გამორჩეული.
ვიხმარე გიშრის ტბა და კალმად მე ნა რხეული,
ისმინოს, დაესვას ლახვარი გულსა ხეული."
 
ა) ამოიწერეთ სიტყვა, რომელიც აღნიშნავს ტირიფს, ლერწამს;  
ბ) რისი მეტაფორაა „ გიშრის ტბა “ ?
გ) განმარტეთ მეტაფორული სტრიქონი;  
დ) მოცემული სტროფიდან ამოიწერეთ და განმარტეთ ფრაზეოლოგიზმი;  
ე) რა მიზანს ემსახურება თამარის საქებრად ნაწარმოების შექმნა?  
 
5."მიბრძანეს მათად საქებრად თქმა ლექსებისა ტკბილისა,
ქება წარბთა და წამწამთა, თმათა და ბაგე-კბილისა,
ბროლ-ბალახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა.
გასტეხს ქვასაცა მაგარსა გრდემლი ტყვიისა ლბილისა. ”  
 
ა) განმარტეთ, რა იგულისხმება მეტაფორაში “ ბროლ-ბალახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა. “  
ბ) დაასახელეთ, რომელი სტრიქონია აფორიზმი.  
გ) რა იგულისხმება მაგარ ქვაში?  
 
6. "აწ ენა მინდა გამოთქმად, გული და ხელოვანება,
ძალი მომეც და შეწევნა შენგნით მაქვს, მივსცე გონება;
მით შევეწივნეთ ტარიელს, ტურფადცა უნდა ხსენება,
მათ სამთა გმირთა მნათობთა სჭირს ერთმანერთის მონება."
 
ა) რა სჭირდება ავტორს სათქმელის პოეტურად გამოსათქმელად? (ციტირება დაუშვებელია)  
ბ) ვის მიმართავს პოეტი?  
ბ) როგორ გესმით   „ სჭირს ერთმანერთის მონება. “  
 
7. "ესე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები,
ვით მარგალიტი ობოლი, ხელის-ხელ საგოგმანები,
ვპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქმენ საჭოჭმანები,
ჩემმან ხელ-მქმნელმან დამმართოს ლაღმან და ლამაზმა ნები."  
                                     
ა)ამოიწერეთ ორი სიტყვა, რომლებიც ავტორის დამსახურებას გამოხატავს;    
ბ) ამოიწერეთ   ტროპული მეტყველების რომელ ხერხს იყენებს ავტორი პოემის სიუჟეტის შესაფასებლად;  
გ) განმარტეთ, ამ სტროფის მიხედვით, რის საფუძველზე დაწერა რუსთაველმა პოემა?
დ) მოცემული სტროფის მიხედვით, როგორ შესაფებას აძლევს რუსთაველი თავის საქმიანობას? (ციტირება დაუშვებელია)  
ე) განმარტეთ,   ვის შეფასებას ელის ავტორი?   (ციტირება დაუშვებელია)
 
8. "რაცა ვის რა ბედმან მისცეს, დასჯერდეს და მას უბნობდეს:
მუშა მიწყივ მუშაკობდეს, მეომარი გულოვნობდეს;
კვლა მიჯნურსა მიჯნურობა უყვარდეს და გამოსცნობდეს,
არცა ვისგან დაიწუნოს, არცა სხვასა უწუნობდეს.
 
ა) რას ნიშნავს „ მიწყივ “ ?  
ბ) ხაზი გაუსვით სტრიქონს, რომელიც   გამოხატავს ამ სტროფის მთავარ აზრს.
გ) მოცემული სტროფის მიხედვით, რა მოეთხოვება მიჯნურს?
 
9. "შაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი,
საღმრთო, საღმრთოდ გასაგონი,მსმენელთათვის დიდი მარგი,
კვლა აქაცა ეამების, ვინცა ისმენს კაცი ვარგი;
გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი."
 
ა) რა აზრს გამოხატავს პირველი სტრიქონი?  
ბ) რა ფუნქცია აკისრია „ საღმრთო პოეზიას “ ?  
გ) განმარტეთ, რა იგულისხმება სიტყვებში -   „ გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი. “
 
10. "ვითა ცხენსა შარა გრძელი და გამოსცდის დიდი რბევა,
მობურთალსა - მოედანი, მართლად ცემა, მარჯვედ ქნევა,
მართ აგრევე მელექსესა -