პირველი წიგნი - დალარნაში - შესავალი - ინგმარშონები
ზაფხულის დილას ბიჭი თავის მინდორს ხნავდა. მზე აცხუნებდა, ბალახი ცვრიანი იყო, ჰაერი კი - ენით აუწერლად სუფთა. ცხენებისთვის დილის ჰაერს თავბრუ დაეხვია და გუთანს თამაშ-თამაშით ეწეოდნენ, ისეთი უჩვეულო ჩორთით მიდიოდნენ, ბიჭი ლამის სირბილით მისდევდა.
სახნავს მოშავო-მოყავისფრო ფერი დაჰკრავდა, ნოტიო და ხვავრიელი მიწა იყო. ყმაწვილკაცს უხაროდა, მალე ჭვავის კარგ მოსავალს მივიღებო და თავისთვის ფიქრობდა: „ნეტავ ზოგჯერ გულზე დარდი რატომ შემომაწვება ხოლმე და მეჩვენება, რომ ცხოვრება მძიმეა? განა მზის სხივი და კარგი დარი არ კმარა იმისათვის, რომ თავი ღვთის ზეციურ ქმნილებასავით ნეტარი გეგონოს?“
ხეობა გრძელი და საკმაოდ ფართო იყო, ყვითელი და მოყვითალო-მომწვანო ხორბლის ნათესების კვადრატებს ძირს დაფენილი სამყურა ენაცვლებოდა, აყვავებული კარტოფილის ნაკვეთებს კი - პატარა, ლურჯყვავილებიანი სელის მინდვრები, რომელთა თავზეც უამრავი თეთრი პეპელა დაფარფატებდა. ამ ყველაფერს კი ხეობის შუაგულში უზარმაზარი მამული აგვირგვინებდა ნაცრისფერი ფარდულებით და დიდი, წითლად შეღებილი სახლით. სახლის წინ ორი მაღალი, გაბარდული მსხლის ხე იდგა, ჭიშკართან - ნორჩი არყის ხეები, მწვანე მოლზე შეშის გროვები დაეხვავებინათ, ბოსლის უკან კი თივის დიდი ზვინები მოჩანდა. ამ აბიბინებულ მინდვრებს შორის ამოზრდილი კარ-მიდამო ისეთივე ლამაზი სანახავი იყო, როგორც გაშლილ ზღვაში აფრებაშვებული ხომალდის ხილვა.
„მერედა, როგორი მამული მაქვს!“ ფიქრობდა ყმაწვილკაცი, „აგურის შენობები, კარგი პირუტყვი, ფეხმარდი ცხენები და თოლიებივით ერთგული მსახურები. აქაურებს არაფრით ჩამოვრჩები და არც გაღატაკება მემუქრება.“
- ჰო, სიღარიბისა ნამდვილად არ მეშინია, - თითქოს საკუთარ ფიქრებს უპასუხა ბიჭმა. - იმითაც კმაყოფილი ვიქნები, თუ მამაჩემივით და პაპაჩემივით კარგი კაცი დავდგები. რა სისულელეებზე ვფიქრობ, ახლახან ხომ ისეთი გახარებული ვიყავი, მაგრამ აბა, რა ვქნა! მამაჩემს ყველა მეზობელი ბაძავდა: თიბვას სწორედ იმ დილით იწყებდნენ, როცა ის იწყებდა, როგორც კი მინდვრების მოხვნას შევუდგებოდით, მთელ ხეობაში ხვნა მაშინ იწყებოდა. მე აგერ უკვე რამდენი საათია, ვხნავ, სხვებს კი ჯერ სახნისიც არ აულესავთ.
მგონი, ინგმარ ინგმარშონზე ნაკლებად არ ვუძღვები მამულს. მამაჩემზე მეტი თივა დავამზადე, თანაც მხოლოდ იმ ბალახმოდებულ თხრილებს როდი დავჯერდი, მამაჩემის დროს მინდვრებს რომ გასდევდა. ისიც სიმართლეა, რომ ტყე მამაჩემივით უმოწყალოდ არ გამიკაფავს და მოსახნავად არ გადამიბუგავს.
ხშირად ძალიან მიჭირს. ყოველთვის დღევანდელივით კარგ გუნებაზე კი არა ვარ. მამას და ბაბუას სიცოცხლეში ამბობდნენ, ინგმარის საგვარეულო იმდენ ხანს ცხოვრობდა ამქვეყნად, რომ უფლის ნებას ხვდებოდაო და ხალხმა მათ მრევლის გაძღოლაც კი სთხოვა. ისინი ნიშნავდნენ მღვდელსაც და დიაკვანსაც, ისინი წყვეტდნენ, მდინარე როდის უნდა გაეწმინდათ ან სკოლის შენობა სად უნდა აეგოთ. მე კი რჩევას არავინ მეკითხება და არც არაფერს ვწყვეტ.
რა კარგია, რომ ამ დილას ყველა ჩემი სადარდებელი არაფრად მეჩვენება. ახლა ისიც კი შემიძლია, ყველაფერზე გავიცინო და მაინც, ვშიშობ, შემოდგომაზე ჩემი საქმე ახლანდელზე უარესად იქნება. თუკი იმას გავაკეთებ, რაც ჩავიფიქრე, არც პასტორი და არც მაზრის მოსამართლე კვირაობით ეკლესიაში უწინდელივით ხელს აღარ ჩამომართმევს. აღარც ღარიბთა დახმარების საბჭოში ამირჩევენ და ეკლესიის წინამძღოლიც ვეღარასოდეს გავხდები.
არასოდეს გეფიქრება ისე იოლად, როგორც მაშინ, როცა გუთანს აღმა-დაღმა დაჰყვები. მარტო ხარ და ხელს ყვავების გარდა არაფერი გიშლის, რომლებიც ხნულებში იქექებიან და ჭიაღუას ეძებენ. ბიჭს ეჩვენებოდა, რომ ფიქრები ისე ადვილად მოსდიოდა თავში, თითქოს ვიღაც ყურში უჩურჩულებდა და იმანაც გაახალისა, რომ დღევანდელივით მწყობრად და სწრაფად იშვიათად ფიქრობდა. ახლა თავისი შფოთვაც უსარგებლო ეჩვენა და თავი ანუგეშა, შენგან არავინ მოითხოვს, უბედურებაში გაეხვიეო.
ჭაბუკმა გაიფიქრა, ახლა რომ მამაჩემი ცოცხალი იყოს, რამეს ვკითხავდიო, რადგან ყველა საჭირბოროტო ამბავზე რჩევას მას ეკითხებოდა ხოლმე და მოუსვენრობამ შეიპყრო, მამა რომ გვერდით არ ჰყავდა და ვერც ვერაფერს ჰკითხავდა.
- ნეტავ მასთან მისასვლელი გზა მაინც ვიცოდე, - თქვა ბიჭმა და საკუთარ სიტყვებზე გაეღიმა, - ნეტავ დიდი ინგმარი რას იტყოდა, ერთ მშვენიერ დღეს რომ გამოვცხადებოდი. ასე მგონია, მინდორ-ველებით გარშემორტყმულ დიდ მამულში ცხოვრობს, სადაც დიდი სახლები დგას და დიდრონი, წაბლა ძროხებია, არც შავი და არც ჭრელი, სწორედ ისეთები, როგორიც აქ უნდოდა, ჰყოლოდა. ჰოდა, შევდივარ სასტუმრო ოთახში...
ჭაბუკი შუა მინდორში შეჩერდა, თავი ასწია და გაიცინა. ეს აზრი გასაოცარ კმაყოფილებას ანიჭებდა და ფიქრმა ისე გაიტაცა, ისიც კი არ სჯეროდა, რომ მიწაზე იდგა. უეცრად მოეჩვენა, რომ ზეცაში, მოხუც მამასთან იყო.
- შევდივარ სასტუმრო ოთახში, - განაგრძო მან, - იქ კი კედლებთან უამრავი გლეხი ჩამწკრივებულა, ყველას შეჭაღარავებული, წითური თმა აქვს, თეთრი
ჩუქება
