ეს სიყვარული საქართველოა
ლადოსთვის სამშობლო ხალხი, თავისი წარსულით, აწმყოთი და მომავლით ერთერთი მაცოცხლებელი პირობა იყო. აქედან მოდის ამ ძუნწი მიმოხილვისთვის წამძღვარებული ავტორისეული სტრიქონები.
ასეთივე სიყვარულითაა განპირობებული ამ კრებულის გამომცემელთა სურვილიც (გამომცემლობა „ინტელექტი“, რომელიც შეიქმნა, ჩამოყალიბდა და წამოიჩიტა ქვეყნის ორომტრიალში).
სულ 26 წელი, 5 თვე და 10 დღე იცოცხლა ლადომ ამ სოფლის ცხოვრებით.
შემდეგ... შემდეგ... კი გაგრძელდა მისი სიცოცხლე როგორც თვითონ ამბობს „ლექსის პწკარებით“.
მან გამინათა ბილიკი ლაჟვარდებისკენ სავალი,
აბა, როგორ არ მიყვარდეს ჩემი თავგადასავალი?!
მისმა უზომო სილურჯემ გამიღო ზეცის კარები
და ქვეყანაზე სიცოცხლე მომიზღო ლექსის პწკარებით.
წინასიტყვაობის მაგივრად მკითხველს ვთავაზობთ მოკლე ამონაწერებს, იმ ურიცხვი, მასალიდან, რომელიც ინახება ლადო ასათიანის მოჭირნახულეთა ოჯახებსა და მის სახლმუზეუმში ბარდნალაში (ცაგერის რაიონი), ზოგიერთი ჩანაწერი ამოღებულია მუზეუმის შთაბეჭდილებების წიგნიდან.
სიმონ ჩიქოვანი: ოცდაათიანი წლების მიწურულს მწერალთა წრეში გაიელვა ახალგაზრდა პოეტმა ლადო ასათიანმა; მან გამოჩენისთანავე მიიქცია ჩვენი ყურადღება და თავისი უტყუარი ნიჭის ძალა მაშინვე გვაგრძნობინა. შთაგონებით გაბრუებული და ყოველთვის პოეტური სიმღერისათვის გამზადილი მოგვევლინა იგი. მგალობელივით ყელამართული და ოდნავ მხრებში მოხრილი შემოდიოდა ხოლმე ახალგაზრდა პოეტი მწერალთა სახლში, ხელების მოწყვეტილ მოძრაობას აყოლებდა თავის პოეტურ გაბზარულ ხმას და პოეზიის შეუნელებელი ცეცხლით იწვოდა.
ლადო ასათიანი მუდამ ბრძოლისთვის მზადმყოფს ჰგავდა და შეუპოვრობა მისი ხასიათის თანდაყოლილი თვისება იყო. მას უყვარდა სტრიქონებით პაექრობა. წერდა მწვავე ეპიგრამებს და გამკენწლავი სიტყვა ქამანდივით მომარჯვებული ჰქონდა. მაგრამ მის გულში ღრმა ფესვებზე აღმოცენებული იყო ფაქიზი პატრიოტული გრძნობა, სიყვარულის უნაზესი განცდა და მეგობრებისადმი დაუეჭვებელი ერთგულება.
ლადო ასათიანის შთაგონება ბუნების ხმებით ივსებოდა და მის პოეზიაში ახალი გაზაფხული შემოჰქონდა. თქმის სილაღემ და ომახიანმა შეძახილებმა შექმნეს ლადო ასათიანის თავისებური ინტონაცია. მისი ხმა ქართულ პოეზიაში დამოუკიდებელია და ყველასგან განსხვავებული.
ნიკა აგიაშვილი: 1971 წლის 78 მაისს აქ ბარდნალაში გაიხსნა ლადო ასათიანის ეს სახლმუზეუმი. მუზეუმი გაიხსნა იმ სახლში, სადაც აღიზარდა პოეტი. სახლიდან რამდენიმე ნაბიჯზე, მომაღლო ადგილას ვაზებში განისვენებს ლადოს მამა მექი ასათიანი. ყოველი აქ მომსვლელი გაიხსენებს ლადოს ცეცხლოვან სტრიქონებს და გულში გაივლებს:
ამიერიდან ეს სახლმუზეუმი გვერდში ამოუდგება ლადოს საყვარელ უფროსს, უკვდავ შემოქმედთა საქვეყნოდ განთქმულ სახლმუზეუმებს მთელ საქართველოში: ყვარელი, სხვიტორი, ყაზბეგი, სიმონეთი, ჭყვიში, პატარძეული და სხვები და სხვები...
ახლა ლადოს ეს მუზეუმიც მიემატოს მათ!
უკვდავი იყოს სახელი მისი!
ლადო ავალიანი: ლადო ასათიანი ცნობილი იყო თავისი სულიერი სისპეტაკით და ბაჯაღლო პატიოსნებით. ნიჭიერების ისეთ მხურვალე ტრფიალს, როგორიც ის გახლდათ, შეიძლება ადამიანისათვის უნიჭობაც კი ეპატიებინა, მაგრამ ვერასოდეს ვერ აპატიებდა სიმხდალეს, ორპირობას, ლაქუცს. ცხოვრებაში მისი კოდექსის პირველი მუხლი იყო კაცური კაცობა. ამ ადამიანურმა ღირსებამ და მოქალაქეობრივმა სიმაღლემ ნიჭთან ერთად ლადო ასათიანის სტრიქონს დღემდე შემოუნახა გაღვივებული ნაკვერჩხალის მხურვალება და მოქნეული ხმლის ელდა. საკმარისია არა თუ ხმამაღლა და ომახიანად, არამედ, თუნდაც ჩუმად გულის სიღრმეში თქვათ: „ჰეი თქვენ არაგველებო...“, რომ სისხლი ძარღვებში სხვაგვარად აგიჩქარდეთ და სიამაყის გრძნობამ ჟრუანტელივით დაგიაროს.
თუ რამეში იჩენდა ლადო ასათიანი ფანატიკურ სიყვარულსა და ერთგულებას ეს იყო სამშობლოს სიყვარული და იმათი ღვაწლის დაფასება, ვინც მამულისათვის იღვწოდა უანგაროდ და თავდადებით. ის თაყვანს სცემდა არა მარტო ხმლის, არამედ კალმისა და ფუნჯის რაინდებსაც: ამიტომ ეხატა გულზე რუსთაველი, ილია, ვაჟა, ბარათაშვილი და ფიროსმანი.
ლადო ასათიანი თავის სათქმელს, თავის დიდ სიმღერას შორიდან, ვიწრო, საცალფეხო ბილიკებით კი არ იწყებდა და უახლოვდებოდა, შიშითა და ეჭვით, არამედ ის ერთბაშად გაიჭრა ფართო გზაშარაზე, ომახიანად ამცნო ქვეყანას თავისი მოსვლა ქართულ პოეზიაში და აქვე ისიც უნდა ითქვას, რომ იმთავითვე ძნელი აღმოჩნდა მისი გზა პოეზიაში. ამ სიძნელეს ის არ შეპუებია, სულის მოსათქმელად გზიდან არ გადაუხვევია. ყოველი ლექსისათვის, დღეს რომ ასე მოგვწონს მას უხდებოდა ბრძოლა, დავა, მტკიცება, ნერვების უკიდურესი დაძაბვა.
პროფესორი მიხეილ კეკელია: ლადო! ყველა ქართველში კოდირებული სისხლის წვეთია, ლადო ყველა ნამუსიანი ქართველის საფიცარი ხატია. კაცი ლეჩხუმისაკენ მოხვდე და მის სახლთან მუხლი არ მოიყარო „რა ქართველი ხარ“.
ვინ იცის მერამდენედ ვეწვიე ლადოს სახლს და თითქოს განწმენდილი ვბრუნდები აქედან.
სოფელ არადუს მკვიდრნი: წვიმაა ლეჩხუმში, მოწყენილია ბუნება, ამ დროს ვესტუმრეთ ლადოს სახლმუზეუმს აფხაზეთის ძირძველი მიწის შვილები ქართველები. სიმხნევე შეგვმატა სახლკარის ხილვამ, მისი ლექსების ეშხმა.
გიორგი შხვაცაბაია: ლადომ თვითონ დაიდგა ძეგლი, ერთი ვნახოთ რას დავუდგამ მე?! ღმერთო შენი გზით მატარე!
მუხრან მაჭავარიანი:
ჩუქება
