ქართული პოეზიის ბერმუხა
ფრიდონ ხალვაში მრავალმხრივი შემოქმედი და საზოგადო მოღვაწეა, ორი წლის წინ მისი დაბადებიდან მე-80 წელი აღნიშნა ქართველმა საზოგადოებამ.
დავიწყოთ იმით, რომ ფრიდონ ხალვაშის შემოქმედება მხოლოდ პოეზიით არ ამოიწურება. იგი რამდენიმე რომანის ავტორიც არის. მათ შორის გამორჩეულია - ,,შეიძლება თუ არა, მუსლიმანი იყოს ქართველი?“, რომელიც პირველად 1991 წელს გამოქვეყნდა ჟურნალ ,,ცისკარში“ (#11-12), ხოლო შემდეგ გამომცემლობა ,,მერანმა“ 1992 წელს გამოსცა ცალკე წიგნად.
ეს რომანი უპირველესად მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობით არის საინტერესო. თავის დროზე მასზე რეცენზიაც გამოვაქვეყნე ,,ლიტერატურულ საქართველოში“ (9 ოქტომბერი, 1992), სადაც სწორედ ამ პასუხისმგებლობაზე მქონდა საუბარი. მხედველობაში იყო თვით რომანის სათაურში საკითხის ასე დაყენება, ,,მუსლიმანისა“ და ,,ქართველის“ ამ კონტექსტში წარმოდგენა. მაშინ ვწერდი: ,,... საკუთრივ ამ საკითხის დაყენება დღევანდელ სიტუაციაში დიდი მოქალაქეობრივი და მამულიშვილური პასუხისმგებლობის უტყუარი გამომჟღავნებაა. მხედველობაში მაქვს ის გარემოება, რომ ჩვენში მაჰმადიანობასთან დაკავშირებული საკითხების განხილვისას ტყუილი და მართალი ისეა არეული ერთმანეთში, რომ ძნელია დაადგინო, სად იწყება ერთი და სად მთავრდება მეორე. საქართველოსათვის მძიმე სოციალურ-პოლიტიკურ სიტუაციაში, არც თუ იშვიათად მავანთათვის ისლამის ფაქტორი საკუთარი პოლიტიკური თუ ფსიქოლოგიური დივიდენდების დაგროვების საშუალებაა. ამ დროს კი ასეთი საკითხების განსჯა ერთობ წამგებიანია ყველასათვის, ვინც არ უნდა იყოს იგი. სწორედ ესა გვაქვს მხედველობაში, როცა აღვნიშნავთ მწერლის მხრიდან მოქალაქეობრივი და მამულიშვილური პოზიციის გამჟღავნებას“.
გარდა რომანებისა, ფრიდონ ხალვაში არაერთი მოთხრობის, ჩანახატისა და ესკიზის ავტორია. აღარაფერს ვამბობთ მის პუბლიცისტიკაზე, რომელიც მუდამ ეხმაურებოდა ცხოვრების მიერ წამოჭრილ აქტუალურ საკითხებს. თვითონაც დაუყენებია თავის პუბლიცისტურ წერილებში მსგავსი აქტუალური საკითხები (გავიხსენოთ მისი აქტიურობა სამცხე-ჯავახეთში მთიანი აჭარიდან ჭარბი მოსახლეობის განსახლების თაობაზე, რაც ჯერ კიდევ მაშინ, თუ სრულად არა, ნაწილობრივ მაინც განხორციელდა).
ფრიდონ ხალვაში აქტიური საზოგადო მოღვაწეა. იგი 36 წლის განმავლობაში ხელმძღვანელობდა საქართველოს მწერალთა კავშირის აჭარის ორგანიზაციას, იყო საქართველოს პარლამენტის წევრი, აჭარის არ უმაღლესი საბჭოს რამდენიმე მოწვევის დეპუტატი, ბოლო 15 წლის განმავლობაში ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარის უცვლელი მოადგილე.
თუ რა გზა გაიარა და რა გადახდა თავისი ცხოვრების რთულ და გრძელ გზაზე ამას მკითხველი უფრო ვრცლად და კარგად გაიგებს მისი მოგონებებიდან - ,,ომრი“, რომელიც გაგრძელებებით ახლაც ქვეყნდება გაზეთ ,,საქართველოს რესპუბლიკაში“.
ყველაფერი ამის მიუხედავად, მკითხველი ფართო წრისთვის როგორც ჩვენში, ისე ჩვენი ქვეყნის ფარგლებს გარეთ, ფრიდონ ხალვაში უპირველესად ცნობილია როგორც გამოჩენილი ქართველი პოეტი, ვისი ლექსებიც ასე მახლობელი და მშობლიური გახდა პოეზიის ჭეშმარიტ დამფასებელთათვის. სწორედ პოეზიაში, კერძოდ, ლექსების კრებულისთვის - ,,ასი მზე დედის გულისა“ (1978) მიენიჭა მას - ყოველი შემოქმედებისთვის ასე სანუკვარი რუსთაველის პრემია (1979).
ფრიდონ ხალვაშს ლექსების არაერთი კრებული აქვს გამოქვეყნებული, გვირგვინი კი არის 2005 წელს პოეტის საიუბილეო წელს გამოცემული რჩეული სათაურით - ,,აქედან იქამდე“, რომლის ანოტაციაში ავტორი წერს:
,,ოთხმოცი წელი...
არ ვიცი მე მივედი მასთან, თუ ის მოვიდა ჩემთან. ყოველ შემთხვევაში, ახლა ჩვენ ერთად ვართ.
ჰოდა, აი, წიგნი - ,,აქედან იქამდე“ (ანუ ახლანდელებიდან მაშინდელობამდე) პოეზიაში ჩემს ყოფნაზე თვალის გადავლებაა.
ზოგი მაშინდელი, ძველი, ახლა მეც არ მომწონს, მაგრამ როგორც განვლილი ჩემი იღბლიანი თუ უიღბლო დღეები მუდამ შენთან არიან, ვთქვი, აქაც ასე იყოს-თქო.
მე მგონი, ადამიანურობას გამიგებენ ადამიანები“.
ოთხმოცი წელი ან სულაც ოთხმოცი სულაც არ არის რაღაც საკრალური რიცხვი, რის გამოც პოეტის ერთგვარი ეჭვით ნათქვამი რეალობად რომ მივიღოთ. ამას გვაფიქრებინებს ფრიდონ ხალვაშის ახლანდელი, ამ სიტყვების დაწერიდან ორი წლის გასვლის შემდეგ, მდგომარეობა: იგი კვლავ ახალგაზრდული შემართებით, თვითონ უზის საკუთარ ავტომობილს საჭესთან. ხშირადაა მშობლიურ სოფელ გეგელიძეებში.
მთავარი კი ის არის, რომ პოეტის რჩეულში მართლაც იმდენი გამორჩეული ლექსია, რომ თუ რაღაც კრიტერიუმი არ შეარჩიე, ძნელი იქნება ამათგან უფრო ,,დაწურული“ რჩეულის შერჩევა და შედგენა.
საქმე ის არის, რომ გამომცემლობა ,,ინტელექტმა“ მშვენიერი პროექტი განახორციელა: დაარსა ქართველ პოეტთა 100 ლექსის სერია. მკითხველმა უკვე მიიღო ამ სერიით გამოცემული გალაკტიონის, ტიციან ტაბიძის, ტერენტი გრანელის, ლადო ასათიანის, ნიკო სამადაშვილის, ზურაბ გორგილაძის, ანა კალანდაძის, მუხრან მაჭავარიანის, ბესიკ ხარანაულის და სხვათა 100-100 ლექსი. დღის წესრიგში დადგა ფრიდონ ხალვაშის 100 ლექსის გამოცემის საკითხი და რატომღაც ავტორმა შემდგენელის, ე. ი. მისი 100 ლექსის შერჩევის არც თუ ისე იოლი მისია მე დამაკისრა. სწორედ ეს მქონდა მხედველობაში, როცა ზემოთ აღვნიშნავდი, რომ ფრიდონ ხალვაშის რჩეულიდან კიდევ უფრო გამორჩეული ლექსების შერჩევა ძნელზე
ჩუქება
