შესავალი ერთხელ ჰერბერტ რიდმა თქვა, რომ პოეტი აუცილებლად ანარქისტი უნდა იყოსო. თუ მივიღებთ იმ დებულებას, რომ ყველა პოეტი ანარქისტია, მაშინ ისიც უნდა ვაღიაროთ, რომ პოეზიაც ანარქიაა — ანარქია არა უწესრიგობის გაგებით, არამედ არსებული წესრიგიდან, ერთგვარი მოჯადოებული წრიდან გასვლისა და ახალი ქვაკუთხედიდან სამყაროს დანახვისკენ სწრაფვა. ცხადია, აქ არც არის საჭირო გავიხსენოთ ყველა ხელდასხმული/რელიგიური ლიდერი თუ ახალი ტენდენციების და მსოფლხედვის პიონერი, რომლებიც თავიანთი რევოლუციურობით პოეტები იყვნენ და რომელთაც თვითონ პოეტები „წინასწარმეტყველების“ სახელით მოიხსენიებენ. ჩვენს სივრცეში საკმარისია გავიხსენოთ ილია ჭავჭავაძე ან გალაკტიონ ტაბიძე. შემოქმედება ხომ რეალობის ვერსიაა, რომელიც ერთგვარი წინასწარმეტყველებაა და როგორც იდეა, წინ უსწრებს ფენომენს. ერთი მხრივ, ეს ვერსია, ანუ იფ-შესაძლებლობა რეალობად შეიძლება იქცეს ფიზიკურ დონეზეც და, იმავდროულად, მეტაფიზიკური სამყაროსკენ გაგვიხსნას კარი. მეტაფიზიკური გაგებით, პოეზიის რევოლუციურობა სწორედ იმ მოჯადოებული წრიდან გასვლაა, რომელშიც კონკრეტული ცივილიზაცია ინსტინქტურად ბრუნავს. მეორე მხრივ, პოეზია უპირისპირდება ყოველგვარ საზოგადოების მიერ წინასწარ განსაზღვრულ ნორმებს, რომლებიც სინამდვილეში მხოლოდ კონკრეტული ეპოქის და სოციუმის ფანტაზიის ნაყოფია, ილუზიაა, მაიაა. ამ გაგებით, თუკი ისევ ჰერბერტ რიდს დავესესხებით, პოეზია უპირისპირდება სახელმწიფოს ყველა ორგანიზებულ კონცეფციას — თან, არა მხოლოდ წარსულში არსებულს, არამედ იმ წესრიგსაც, რომელსაც ადამიანს მომავლის სახელით ახვევენ თავს.
სწორედ ეს მოსაზრებები გამახსენა გიო ლომიძის სადებიუტო პოეტურმა კრებულმა, სადაც, მაგალითად, ერთ-ერთ ლექსში „მე-ომარი“ საუბარია სისტემის წიაღში თავისუფლების პარადოქსზე, რომელიც სინამდვილეში ილუზიას მიჯაჭვაა და მეტი არაფერი. აქ მაშინვე თვალშისაცემია სათაურის ორაზროვნება — ლირიკული „მე“, როგორც მეომარი (რომელიც თავისუფლების სახელით იბრძვის, რაც სინამდვილეში ილუზიაა) და ლირიკული „მე“, როგორც თითოეული ჩვენგანი (აქ კონკრეტული სახელი — ომარი შეგვახსენებს ამას). ფრაზაში „დავხიოთ ფორმები, გავიქცეთ აქედან“ გამოხატული სისტემის უარყოფა, იმავდროულად, პაციფისტურიცაა, რადგანაც თავისუფლების სახელით წარმოებულ ომს და თავისუფლების ნაკლებობას გულისხმობს. როდესაც ვკითხულობთ სტრიქონებს: „არც იმ პირობითი ბავშვობის მხსნელი ვარ,/რომელსაც არ ვებრძვით — საბავშვო ბაღებით,/სკოლებით, მშვიდობით, კულტურით“ — უნებურად ისევ რიდის სიტყვები მახსენდება პოეზიის, როგორც ანარქიის განმარტებისას, სადაც ნებისმიერი ინსტიტუცია თავისუფლების ხელყოფის საშუალება და სისტემის მუშაობის განმაპირობებელი ფაქტორი ხდება. ცხადია, გაცნობიერების მიუხედავად, მეომარი ბოლომდე სისტემის ნაწილად რჩება, რადგან მას ვალდებულებები აქვს. მაგრამ ეს ლექსი გიო ლომიძის პოეზიის პოეტის პოზიციას ნათელს ფენს, რაც კიდევ არაერთხელ ვლინდება მის სხვა ლექსებში, სადაც სტრიქონი „შენი ცხოვრების გზის სიზმრები,/ვადაგასული გზის სიზმრები“ („ძილის ფიტული“) გალაკტიონის ცნობილ სტრიქონებს და ისევ ილუზიურ ყოფას შეგვახსენებს. სხვაგან მიმართვა „დარბეულო დემონსტრანტებო და ლეგიტიმურო ხელკეტებო“ სისტემის წიაღში ძალადობის, როგორც ნორმის მიმართ ირონიაა გამოხატული და ამ ირონიულობით თითქოს ქართველი 1960-იანელების პოეტურ გამოცდილებას შეგვახსენებს. ან ერთ-ერთ სოციო-პოლიტიკური ელფერის მქონე ლექსში ავტორი წერს: „რუკაზე მოჩვენებითი კონტურები უსინდისოდ ცრუობენ,/რადგან უფრო მძიმედ არის მდგომარეობა,/ვიდრე გეოგრაფიულად ჩანს.“ („არა ანაკრეონტული“). სად არის მაშინ პოეტის ადგილი? ამ კითხვაზე პასუხსაც გიო ლომიძე თავის ერთ უსათაურო ლექსში გაცემს: „ჩემი სიტყვა ვერ იქნება აუცილებლად მოთხოვნადი./ის ბევრად უვარგისია, ვიდრე სოციალური შემწეობა/და მეტად სასარგებლო, ვიდრე ასოციალური პოეზია../მათგან შორს გასვლა აპრიორი ნიშნავს — ვიცრუე.“ სიცრუე/სიმართლის და ვალდებულების მიმართების ხსენება ჭეშმარიტება/სიცრუის და პოეზიის დანიშნულების შესახებ თითქოს უხსოვარი დროიდან მომდინარე პოლემიკაში ჩართვისკენ გვიბიძგებს.
გიო ლომიძის პოეტურ სამყაროში, რომელიც პოეტურობის ერთ-ერთი მთავარი ნიშნის, მოულოდნელი მეტაფორების სიმრავლით გამოირჩევა, შეიძლება თოკებზე გაფენილმა სარეცხმა ბუხენვალდის საკონცენტრაციო ბანაკთან ასოციაცია აღძრას („თოკებს ჯერ კიდევ უგემოვნოდ ეცვათ სარეცხი./ისევ გამახსენდა ბუხენვალდი,/სამი დღის წინანდელი საუბრიდან,/როგორ მიყვებოდა მეზობელი/ვიღაც კომენდანტის მეუღლეზე.“ – („შეჯამება“)), ხანაც ტანკებისთვის დამახასიათებელი გასხსივოსნებით მოვიხელთოთ ერთი შეხედვით განსხვავებულ საგნებსა და მოვლენებს შორის კავშირი („მზერა წამოვკარი ვარსკვლავებს... გადავრჩი“; „მდინარეში ჩაკიდულმა ხის ტოტებმა/
პაპაჩემის გადაღლილი კიდურები გამახსენა...“ („ასეთები“)). სათქმელის გამოხატვის თვალსაზრისით, სწორედ მეტაფორების სიმრავლე შეიძლება ჩავთვალოთ ამ კრებულის ლექსების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანეს ღირსებად („გუშინ ზამთრისფრად სუნთქავდა ძაღლიც..“ („ვიგონებ“); „ანწლის მარცვლები — ყვავის თვალზე მეტი თვალები,/გვითვალთვალებენ..“ (***) და ლექსი „კვანტური მისტიკა“, რომელიც ტროპული სახეებითაა გაჯერებული). ყოფითი სინამდვილის მეტაფორულად დანახვის ნიმუშს ვხვდებით ლექსში „ისევ“, სადაც ადამიანებს შორის გაუცხოება პოეტურ ენაზე შეიძლება ასე გამოითქვას: „მიკვირდა, როგორ ამოგვევსო დღეები სიცარიელით./არ ვიცოდი, სად გადამემალა პირველი თოვლის სიყვარული,/შენ რომ გაურბოდი, რომელმაც ისევ დაგასწრო ჩემამდე მოსვლა.“ ლექსში „თითქოს (მომდევნო 1)“ კი, ტროპებთან ერთად, პოეტური ტექსტის მუსიკალურ მხარეს აწესრიგებს ანჟამბემანი.
განსაკუთრებით საგულისხმოა ერთი უსათაურო ლექსი, სადაც რევერსიული პოზიციონირების საშუალებით, პატაფიზიკურ აბსურდამდე მისულ იფ-შესაძლებლობაში ეგო, „მე“ სრულიად იკარგება, ან იქნებ განზავდება
ჩუქება
