ზღვისპირელი -
პირველი თავი
ის მდინარესთან ცხოვრობდა. მდინარე სულ ახლოს უშველებელ ოკეანეს ერთვოდა. მის სამყოფელსა და შესართავს შორის მიწის ვიწრო ზოლი იყო, რომელსაც ზღვის მოქცევისას წყლის მოელვარე საფარი ედებოდა. დაღუპული ხომალდების ნამსხვრევები თუ ბამბუკისგან დაწნული ფორთოხლის ძველი კალათები, რომელთაც ჯერ კიდევ ასდიოდათ დაკარგული ტვირთის სურნელი, უსწორმასწორო მწკრივებად მიუყვებოდა მთელ სანაპიროს. შუადღისას მხოლოდ თოლიების ფრთების ჩრდილი თუ ღალღების ჟივჟივი და ნაღვლიანი გოდება ერთფეროვნად აბრჭყვიალებულ ქვიშას ევლებოდა.
ის თორმეტი თვე მარტოდმარტო ცხოვრობდა. მიუხედავად იმისა, რომ სულ რამდენიმე მილი აშორებდა მის სამყოფელს საკმაოდ მოზრდილ დასახლებამდე, მთელი ამ ხნის განმავლობაში კაციშვილს არ დაუდგამს ფეხი მის განმარტოებულ საბინადროში და მისი კარჩაკეტილობა არავის დაურღვევია. ნებისმიერ სხვა საზოგადოებაში ის უცილობლად ჭორებისა და გაკიცხვის მსხვერპლი გახდებოდა, მაგრამ მაღაროელები „ყალთაბანდების ბანაკიდან“ თუ ვაჭრები „ტრინიდედ-ჰედიდან“, თვითონაც რომ არანაკლებ მარტოსულნი და უცნაურები იყვნენ, გულგრილად უყურებდნენ სხვათა ახირებულობას თუ გამორჩეულობას, მით უმეტეს, თუ ის მათ არანაირად არ ეხებოდა და მათ სურვილებს არ ეწინააღმდეგებოდა. ხსენებული „განდეგილის“ ახირებულობა კი ფრიად უწყინარი იყო და სავსებით შესაძლებელი იყო, რომ მეტსახელადაც ეს შეერქმიათ. მაგრამ ესეც კი არ გაუკეთებიათ, ალბათ იმის გამო, რომ სათანადოდ ცნობისმოყვარენი და გონებაგამჭრიახები არ იყვნენ.
სხვადასხვაგვარი მოვაჭრეები, რომლებიც უცნობს უმცირეს მოთხოვნილებებს უკმაყოფილებდნენ, მას „პოლკოვნიკს“ და „ბატონს“ უწოდებდნენ ხოლმე. თუმცა ხალხის უმრავლესობისთვის უფრო შესაფერისი მეტსახელი იყო „ზღვისპირელი“. არავის აინტერესებდა მარტოსული კაცის წარმომავლობის და საქმიანობის, მდგომარეობის თუ წარსულის გამოკითხვა. ძნელი სათქმელია, რა იყო ამის მიზეზი - საპასუხო შეკითხვების და ცნობისმოყვარეობის ეშინოდათ თუ ზემოთ ნახსენები მეტისმეტი გულგრილობის გამო.
უცნობი განდეგილს არ ჰგავდა. ჯერ კიდევ ახალგაზრდა იყო, ბრგე და რიგიანად ჩაცმული, სუფთად გაპარსული. დაბალი ხმა ჰქონდა და ნაღვლიანი, ცოტათი დამცინავი ღიმილი, საერთო ჯამში კი სრულიად არ შეესაბამებოდა განდეგილის საყოველთაოდ ჩამოყალიბებულ სახეს. მისი საცხოვრებელი, უფრო სწორად კი, მეთევზის გადაკეთებული ქოხი, გარეგნულად სადა და მკაცრი იყო, შიგნით კი სისუფთავე და სიმყუდროვე სუფევდა. ამ სამყოფელს სამი ოთახი ჰქონდა - სამზარეულო, სასადილო და საძინებელი.
უცნობი საკმაოდ დიდხანს ცხოვრობდა აქ და ადევნებდა თვალს, წლის რომელიმე დროის სევდიან ერთფეროვნებას როგორ მისდევდა მომდევნო დროის სევდიანი ერთფეროვნება. ჩრდილო-დასავლეთის ცივ და მშრალ ქარს კაშკაშა, მზიანი დღეები და ნისლიანი ჩუმი ღამეები მოჰყვებოდა, სამხრეთ-დასავლეთის თბილ და მშრალ ქარებს - ღრუბლები, წვიმა, ნორჩი ბალახის ხანმოკლე მშვენიერება და სურნელოვან ხეთა ყვავილები. მაგრამ ზამთარსა და ზაფხულში, გვალვისას თუ კოკისპირული წვიმისას, ერთ მხარეს ყოველთვის მოჩანდა მარადმწვანე ხეებით შემოსილი მაღლა აწვდენილი ქედები, ხოლო მეორე მხარეს უცვლელად იყო გადაშლილი უსასრულო ოკეანე, თავისი მარადიული და შთამბეჭდავი ფერებით. თვეების ერთმანეთისგან გარჩევაში გაზაფხულისა და შემოდგომის მოქცევათა დაწყება ეხმარებოდა, ფრინველების ცვალებადობა, გარეული ცხოველების ნაკვალევი მდინარის ნაპირზე და შორეულ ტყიან ფერდობზე ფერთა პალიტრის ნაირგვარობა. ზაფხულში, ნაშუადღეობით, მზე რომ დაისისკენ მიეშურებოდა და სანაპიროს თავზე დაკიდებულ სქელ ნისლს მიეფარებოდა, ბოლოს კი გარს ეხვეოდა უცნობს და ზღვასა და ცას ერთმანეთში ურევდა, მისი განდეგილობა კიდევ უფრო თვალსაჩინო ხდებოდა. ეს ყოვლისმომცველი და ზანტად მოლივლივე სქელი ბურუსი თითქოს კიდევ უფრო მიჯნავდა უცნობს მისთვის მიუწვდომელი სამყაროსგან. სახლიდან ორიოდე ნაბიჯში აზვირთებული ტალღები რაღაცას გაურკვევლად ედუდუნებოდნენ. ყოველ დილას, კაშკაშა სხივები რომ ბურუსის საბურველს გაარღვევდნენ, უცნობი შეფიქრიანებული და შეცბუნებულიც კი იღვიძებდა, თითქოს ხელახლა მოევლინა ქვეყანას. მერე თანდათან გაუქრა თავდაპირველი შფოთი და ბორგვა და შეუყვარდა კიდეც ასეთი ყოფა; ღამით, ქოხს რომ ლეგა ღრუბლები დაეკიდებოდნენ თავზე, ჯერ არგანცდილი სასოწარკვეთილი სახით ჩამოჯდებოდა ხოლმე. ასეთ მომენტებში კარს ღიას ტოვებდა და ფეხის ხმას აყურადებდა, იქნებ სიზმრად მაინც სწვეოდა რაღაც! შესაძლოა, თვითონ ისიც... ეს უჩვეულო განდეგილი არც შეშლილი იყო და არც ნათელმხილველი. იგი მხოლოდ ფიზიკურად რჩებოდა მარტოსულად, თორემ დღე თუ ღამე, ძილსა თუ სიფხიზლეში, სანაპიროზე მოსიარულეს თუ გამორიყული შეშის ცეცხლს მიფიცხებულს, გამუდმებით ქალის სახე ედგა თვალწინ... იმ ქალის, რომლის გამოც გარიდებოდა ქვეყანას და განმარტოებულიყო. უცნობი სწორედ იმ ქალს ხედავდა დილის მზის სხივებში: მისი მარგალიტისებური ხელები აზვირთებული ტალღებიდან ამოცურდებოდნენ, ზღვის ქარის მიერ აქროლებული სანაპიროს ბალახი მისი კაბის შრიალი იყო; სწორედ მისი ფაქიზი ჩურჩული არღვევდა სიწყნარეს, როცა ისლებსა და ლერწმებში ტალღები დაბორიალებდნენ. ის ყველგან იყო, როგორც ზღვა, ცა და ბრჭყვიალა ქვიშა. როცა ნისლში იძირებოდა არემარე, ქალის აჩრდილი კიდევ უფრო უახლოვდებოდა. ერთხელ თუ ორჯერ, ზაფხულის ცხელ ღამეს, როდესაც შუადღევის მზის მცხუნვარება
ჩუქება
