წინასიტყვაობა „პროლეგომენების“ ქართული თარგმანისათვის 1. კანტის ფილოსოფიის ყოველი მცოდნე დაგვეთანხმება, რომ ტრანსცენდენტალური იდეალიზმის შესწავლა „ პროლეგომენებით “ უნდა დავიწყოთ. ისტორიული ფაქტია, რომ „ პროლეგომენების “ დაწერის მიზანი, პირობები და მისი წარმოშობის მიზეზები მჭიდროდ დაკავშირებული იყო „ წმინდა გონების კრიტიკის “ მიერ მოცემული იდეების განმარტებასა და პროპაგანდასთან. როგორც ვიცით, „ წმინდა გონების კრიტიკა “ გამოვიდა 1781 წელს. დასავლეთის ფილოსოფიაში უსათუოდ ეპოქის შემქმნელ ამ ნაწარმოებს, როგორც კანტი ამბობს, მნიშვნელოვან ხანს დუმილით გაუმასპინძლდა თანამედროვეობა. როგორც მარკუს ჰერცისადმი მიწერილი წერილიდან ჩანს, თვით კანტიც არ მოელოდა, რომ მის მძიმე სტილითა და უკიდურეს პუნქტუალურ ცნებათა ლოგიკით დაწერილს წიგნს გამოსვლისთანავე შეისწავლიდენ და გაიგებდენ. მაგრამ რაც მოხდა, იმას „ კრიტიკის “ ავტორი, რასაკვირველია, არ მოელოდა. კანტი დარწმუნებული იყო, რომ მან თავისი კრიტიკით დოგმატური მეტაფიზიკის გზა სამუდამოდ აღკვეთა, აზროვნება უნაპირო და უძირო ოკეანის საშიშ ტალღებს გადაარჩინა, ღმერთის არსებობისა და სულის უკვდავების დასაბუთების მოვალეობისაგან გაათავისუფლა და ცდის თეორიითა და აპრიორული შემეცნების კატეგორიებით შეიარაღებული, კრიტიკა სავსებით ახალ ფილოსოფიურ მეთოდად ჩამოაყალიბა. ეს „ გეომეტრიისა და მათემატიკის მიხედვით ჩამოყალიბებული “ ფილოსოფიური მეთოდი, კანტის აზრით, საბოლოოდ აღმოჩენილი და იმდენად ჩამოყალიბებული იყო, რომ მისი ავტორი ამიერიდან მის გაფართოებასა და განვითარებას აღარ მოელოდა. კანტმა საფლავში ჩაიტანა ის რწმენა, რომ მას ბუნებამ წილად არგუნა, გაეხსნა ადამიანის აზროვნების საბოლოო საიდუმლოება, რომ როგორც ნიუტონმა მსოფლიო მექანიზმის საიდუმლოება გახსნა, ისევე „ კრიტიკულმა ფილოსოფიამ “ - ყოველი მეცნიერული აზრის ლოგიკური აგებულება. ეს რწმენა და ოპტიმიზმი „ წმინდა გონების კრიტიკის “ ავტორს არც ერთხელ არ შერყევია, ყოველ შემოტევას „ კრიტიკის “ წინააღმდეგ ის თვლიდა დოგმატიკური მეტაფიზიკის აზრმოკლებულ მსჯელობად და მოწინააღმდეგის გაუწვრთნელობად კრიტიკულ აზროვნებასა და ახალი დროის ზუსტი მეცნიერების ელემენტებში.
2. დრო გადიოდა, მაგრამ „ წმინდა გონების კრიტიკის “ შესახებ რეცენზია არსად ჩანდა. კანტი ჯერ თავს იიმედებდა იმით, რომ მისი „ წიგნი თუმცა გადაფურცლეს, მაგრამ არ გაუაზრებიათო “ . ხოლო როცა მეგობრებისაგან გაიგონა, რომ წიგნი ძალიან ძნელი იყო და მისი ცნებათა ენა თითქმის დაუძლეველი, განსაკუთრებით როცა მარკუს ჰერცმა შეატყობინა, რომ თვით მოსე მენდელსონმა წიგნი წაუკითხავად განზე გადადოო, მაშინ კანტს როგორც ეს იმდროინდელი კანტის გამომცემელი ჰარტკნოხის, ჰამანის და ჰერდმანის წერილებიდან ჩანს - გადაუწყვეტია ახალი, მოკლე და უფრო გასაგები კრიტიკული წიგნი გამოეცა. თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ეს ახალი წიგნი, ამაზე დიდი დავა არსებობს კანტის ფილოლოგიაში. იყო ეს მოფიქრებული პოპულარულ რეფერატად საშუალოდ განათლებული მკითხველისათვის, როგორც ჰერდერის ერთი წერილი გვატყობინებს, თუ მოკლე კრიტიკული წიგნი სპეციალისტებისათვის, როგორც ეს სხვა დოკუმენტებიდან ჩანს, ეს დღეს ძნელი დასადგენია. „ პროლეგომენები “ ყოველ შემთხვევაში არავითარი პოპულარული წიგნი არ არის. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ კანტს არასოდეს არ უფიქრია პოპულარული წიგნის დაწერა, პოპულარულ წიგნს სხვები მოელოდენ, - ჰამანი, ჰერდერი, შულცი და სხვ., ალბათ ამიტომ აფრთხილებს კანტი მკითხველს „ პროლეგომენების “ წინასიტყვაობაში, რომ ავტორს „ პროლეგომენები “ მოსწავლეთა სახელმძღვანელოდ არ დაუწერია, არამედ მომავალ მასწავლებელთათვის და სხვა. ჩვენი აზრით, თვითონ კანტს „ პროლეგომენების “ ძირითად მნიშვნელობად მიაჩნდა „ წმინდა გონების კრიტიკის “ იმ ადგილების უფრო ზუსტად, გარკვეულად და ნათლად გამოთქმა, რომლებიც მას პირველი გაფორმების სახით არ აკმაყოფილებდნენ. მაგ., „ პროლეგომენებში “ კანტი ხომ ურჩევს მკითხველს, ამიერიდან კატეგორიების დედუქციის პრობლემა შეისწავლოს არა დიდი შრომის მიხედვით, (ე.ი. „ წმინდა გონების კრიტიკა “ ), არამედ იმის მიხედვით, რაც „ პროლეგომენებშია “ მოცემული. მაშასადამე, „ პროლეგომენები “ კანტისათვის „ კრიტიკის “ ზოგი გადამწყვეტი ადგილის უკეთესი გაფორმების საშუალება იყო. ამ მოსაზრებას ისიც ასაბუთებს, რომ 1787 წელს გამოსულ „ წმინდა გონების კრიტიკის “ მეორე გამოცემაში კანტს მთელი აბზაცები და გვერდები გადაუტანია „ პროლეგომენებიდან “ თითქმის სიტყვასიტყვით.
3. ამიტომ ჩვენ დაუშვებლად მიგვაჩნია ის აზრი, ვითომც „ პროლეგომენების ” დაწერის ძირითადი მიზეზი ყოფილიყოს ე.წ. გარვე-ფედერის რეცენზია, რომელიც პირველი რეცენზია იყო კანტის კრიტიკული წიგნის შესახებ და რომელსაც კანტი გამანადგურებელი კრიტიკით და გაწიწმატებული ტონით უპასუხებს „ პროლეგომენების “ ბოლოში. ჩვენ გვგონია, რომ „ პროლეგომენების “ გამოცემამ კანტს საბაბი მისცა თავისი რეცენზენტისათვის ეპასუხა. არც მეტი და არც ნაკლები. დასახელებული რეცენზია გამოვიდა ჟურნალში „ G ö ttinger Anzeigen von gelehrten Sachen “ 1782 წ. 19 იანვარს. ჟურნალის რედაქტორი იყო
ჩუქება
