შესავალი
გაზეთი Кавказъ(მარტი, 1905 წელი):
„ამ დღეებში რკინის გზების სახელოსნოს მახლობლად იპოვეს უცნობი კაცის გვამი. უცნობს ყელი აქვს გამოჭრილი, ენაც ამოჭრილია და ჩადებული ყელის ჭრილობაში. მოკლული რკინის გზების სახელოსნოში მუშაობდა“.
გაზეთი „ისარი“ (იანვარი, 1906 წელი):
„დღეს, 23 იანვარს, შუადღის ორ საათზე, (ბოქაული) ლოლაძე ერთ რუს აფიცერსა და თავის მცველ ინგუშთან ერთად ეტლით სომხების ნაწილიდან თათრის ნაწილში მიდიოდა. როცა ეტლი მიუახლოვდა იმ ადგილას, სადაც წყლის მილია ეკლესიასთან, ერთბაშად იგრიალა რამდენიმე რევოლვერმა... პირველსავე სროლაზე დასჭრეს მსუბუქად რუსი აფიცერი, რომელიც ეტლიდან გადმოვარდა; ლოლაძე მარდად და შეუშინებლად იბრძოდა რევოლვერითვე. შეშინებულმა მეეტლემ თავდავიწყებით გარეკა ცხენები, ლოლაძე გადმოხტა ეტლიდან, ალბათ იმ განზრახვით, რომ იქვე ეგიანცის მაღაზიაში თავი შეეფარებინა, რადგან წინ გზა შეუკრეს და გადარჩენის იმედი აღარ იყო. აქ მას ოცზე მეტი ტყვია დაახალეს და მაღაზიის წინ კარებთან მოჰკლეს. თავის ქალა ლოლაძეს ცხრილივით გაუხადეს. საშინელი სანახავი იყო ამ დროს მოკლული ლოლაძე, სახე სრულიად გაშავებოდა, სისხლი ტვინში არეოდა და პირღია ეგდო. მთელი ის ადგილი სისხლით იყო მორწყული, ზოგან სისხლის რუები იდგა... იქვე ცოტა მოშორებით ერთი სომეხიც მოჰკლეს... ლოლაძის გარდა მოკლული აღმოჩნდა მცველი ინგუში... დაჭრილია სამი მეეტლე... და ერთი სომეხი“.
იგივე გაზეთი (7 თებერვალი, 1908 წელი) წერდა:
„14 იანვრიდან ქუთაისში მუშაობდა სამხედრო სასამართლო და შემდეგი განაჩენები გამოიტანა: 14 იანვარს გაირჩა საქმე დავით კეკუასი, რომელსაც ბრალდებოდა პოლიციელის ჯაფარიძის მოკვლა და უბნის ზედამხედველის ლორთქიფანიძის დაჭრა, – გადაუწყვიტეს სიკვდილით დასჯა. 16 იანვარს გაირჩა საქმე კოლია ბოჭორიშვილისა, რომელსაც აბრალებდნენ რაჭაში მერაბ წერეთლის მოკვლაში მონაწილეობის მიღებას, – გადაუწყვიტეს ჩამოხრჩობა... 21 იანვარს გაირჩა ლევან ლებანიძის საქმე, რომელსაც აბრალებდნენ რაჭაში მიხეილ ჯაფარიძის მოკვლაში მონაწილეობის მიღებას, – გადაუწყვიტეს ჩამოხრჩობა. იმავე დღეს გაირჩა იოსებ თაკვერდიას და შმაგი ქობალავას საქმე, რომელთაც აბრალებდნენ სადგურ აბაშის მახლობლად დარაჯების წინააღმდეგობის გაწევას, – ორივეს ჩამოხრჩობა გადაუწყვიტეს. 23 იანვარს გაირჩა საქმე არსენ ქოქაბერიძის და საშა კლდიაშვილისა, რომელთაც ბრალდებოდათ გლახუა კემულარიას თავდასხმა და მცველის იარაღის წართმევა; პირველს მიუსაჯეს ჩამოხრჩობა, მეორეს თხუთმეტი წლის კატორღა...“
გაზეთი „ცნობის ფურცელი“ (25 ოქტომბერი, 1905 წელი) იუწყებოდა: (1905 წლის 22 ოქტომბერს) „პატრიოტული პარტია ...გოლოვინის პროსპექტზე ავიდა... და ნამესტნისკის სასახლისკენ გაემართა. გზა და გზა ყველას ქუდებს ახდევინებდნენ.“ ეს მოხდა ცნობილი 17 ოქტომბრის მანიფესტის გამოცხადების შემდეგ, რომელიც საყოველთაო მღელვარების გასანეიტრალებლად იყო გამოცემული და ის ასევე ერთგვარ სიგნალს წარმოადგენდა კონტრრევოლუციური გამოსვლებისათვის მთელ რუსეთის იმპერიაში და, რა თქმა უნდა, საქართველოშიც. თვითმხილველების გადმოცემით, დემონსტრაცია, რიცხვით ათას ადამიანამდე, შედგებოდა კაცებისა და ქალებისაგან, რომელთაც ხატები, დროშები და მეფის სურათები მიჰქონდათ. გოლოვინის პროსპექტზე მიმავალი დემონსტრანტებისათვის არავის შეურაცხყოფა არ მიუყენებია, არც რაიმე პროვოკაციულ ქმედებას ჰქონია ადგილი, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, სათავადაზნაურო გიმნაზიის ჭიშკართან მდგომ ხალხს რამდენიმე მანიფესტანტი მიუახლოვდა და ჩხუბი აუტეხა. ერთმა პატრიოტმა კი გიმნაზიელებს იარაღი ესროლა. გასროლის ხმის გაგონებისთანავე იქვე მყოფმა ჯარისკაცებმა სრულიად უდანაშაულო ხალხის მისამართით სროლა ატეხეს. პირველი მსხვერპლი პატრიოტებში აღმოჩნდა, რადგან ისინი ჯარის წინ იდგნენ. სროლა თითქმის ორ საათს გაგრძელდა. ისროდნენ გიმნაზიაში, ალექსანდრეს ბაღში, ესროდნენ სახლებსა და ქუჩაში მოსეირნე ხალხს, ზუბალაშვილისა და მანთაშევის ქარვასლებს, „ტიფლისკი ლისტოკის“ რედაქციასა და არტისტული საზოგადოების შენობას. ჯარისკაცები და პატრიოტები არავის და არაფერს ინდობდნენ: ოფიციალური ცნობებით იმ დღეს მოკლეს 43, დაჭრეს 88 კაცი, დაარბიეს და გაძარცვეს რამდენიმე შენობა. განსაკუთრებული სიმხეცით და სისასტიკით გამოირჩეოდნენ პოლტავის პოლკის კაზაკები. ერთმა კაზაკმა, გვარად კლადმა, საკუთარი ხელით მოკლა 14 უდანაშაულო ადამიანი. ამ ამბის მონაწილის, კავკასიის სამხედრო ოლქის ჯარის მთავარსარდლის „კანვოის“ ოფიცრის ბიგაევის კითხვაზე, თუ რატომ ჩაიდინა ეს, მან უპასუხა, ამ რევოლუციონერებმა (ისინი კი რევოლუციონერები არიან, რადგან წითელ ბაფთებს ატარებენ) მოკლეს ჩემი მეგობარი კაზაკი მიხნევი და სხვებიო. კაზაკები სამაგიეროს უხდიდნენ 1905 წლის 30 აგვისტოსთვისაც, როცა თბილისში განლაგებულ კაზაკთა ყველა რაზმს „საშინელი დამანგრეველი სიძლიერის“ ე. წ. ავჭალური ბომბები ესროლეს (ამ ბომბებს სიმონ ტერ-პეტროსიანი, ცნობილი როგორც კამო, იოსებ სტალინის ჯგუფის სხვა წევრებთან, ილიკო ჭაჭიაშვილთან და ვანო კალანდაძესთან ერთად, ავჭალაში მდებარე ლაბორატორიაში ამზადებდა, რომელიც პოლიციამ 1905 წელს აღმოაჩინა და გაანადგურა). კაზაკები განსაკუთრებით უსწორდებოდნენ გრძელთმიანებს (кудлатый – როგორც მათ ეძახდნენ), რადგან ადამიანი გრძელი თმით, მათი აზრით, აუცილებლად სოციალისტი, ანუ მეფის და წესრიგის მტერი იყო, რომელიც უნდა განადგურებულიყო (იმ დროს ახალგაზრდა რევოლუციონერები, როგორც
ჩუქება
