გაზეთი გაზეთი არის პერიოდული გამოცემა, რომელიც აქვეყნებს ოპერატიულ მასალას მიმდინარე საზოგადოებრივ- პოლიტიკური, ეკონომიკურ-კულტურული, სპორტული და სხვა მოვლენების შესახებ. ტიპისა და დანიშნულების შესაბამისად, გაზეთებს გამოსვლის სხვადასხვა ვადა (1-დან 7 ნომრამდე კვირაში), სხვადასხვა ფორმატი და ტირაჟი აქვთ.
სიტყვა გაზეთი წარმოიშვა ძველებური, წვრილი, ვენეციური ვერცხლის მონეტის „ გადზეტას “ სახელწოდებიდან. მე-16 საუკუნეში ვენეცია უდიდესი სავაჭრო ცენტრი იყო. მმართველებს, ვაჭრებს, გემების კაპიტნებს, რომლებიც საქონელს ყიდდნენ და ყიდულობდნენ ამ სავაჭრო რესპუბლიკაში, აინტერესებდათ სხვადასხვა ცნობები პოლიტიკური ამბების, საქონლის ფასების, გემების მოძრაობისა და სხვათა შესახებ. ასეთი ინფორმაციის გავრცელება ითავა სპეციალურმა ბიურომ, რომელსაც „ ახალი ამბების მწერალთა “ საამქრო ჰქონდა. საამქრო უშვებდა ხელნაწერ ფურცლებს, რომლებშიც ახალ ამბებს იუწყებოდა. ფურცელი იყიდებოდა წვრილ მონეტებზე - გადზეტაზე.
სიტყვა გაზეთმა, თანამედროვე მნიშვნელობით, ფართო გავრცელება 1631 წლიდან ჰპოვა, როცა ფრანგმა გამომცემელმა რენადომ დაიწყო პარიზში პერიოდული გამოცემის გამოშვება, სახელწოდებით - „ La gazette “ .
მაგრამ გაზეთის ისტორია, მე-16 საუკუნეზე ბევრად ადრე იწყება. თანამედროვე გაზეთის შორეული წინამორბედი იყო ბიულეტენი, რომელსაც, რომის იმპერატორ იულიუს ცეზარის განკარგულებით, პირველ საუკუნეში ჩვენს ერამდე რომში უშვებდნენ. ეს იყო თაბაშირით დაფარული განსაკუთრებული დაფები. მათზე წერდნენ სენატის 6 სხდომების ოქმების მოკლე შინაარსს, იუწყებოდნენ რომის ცხოვრების ამბებს. დაფებს საზოგადოებრივ ადგილებში კიდებდნენ.
მოგვიანებით, როცა კაცობრიობამ დაიწყო პაპირუსითა და ეტრატით სარგებლობა, რომში ტექსტის გასამრავლებლად სპეციალური სახელოსნოები დაარსდა. შემაღლებულ ადგილას წამკითხველი იჯდა, იგი ხმამაღლა კარნახობდა, ხოლო ათობით მწერალი იწერდა. ამრიგად, რამდენიმე საათის შემდეგ, ახალ ამბავს ათასობით ადამიანი იგებდა.
საგაზეთო საქმის ნამდვილი აყვავება, დაკავშირებულია ქაღალდის დიდი რაოდენობით წარმოებასთან.
ევროპაში პირველი გაზეთები 1609 წელს გაჩნდა. ისინი კვირაში ერთხელ გამოდიოდა სტრასბურგსა ( „ რელიაციონი “ ) ვოლფენბიუტელში ( „ ავიზო “ ) (შვეიცარიის გაზეთმა „ ნოიე ციურიხერ ცაიტუნმა “ დაბეჭდა ცნობა იმის შესახებ, რომ ვინმე ტიმოთეუს რიტში დაახლოებით 1590 წელს ციურიხში უშვებდა გაზეთს, სახელწოდებით - „ მოვიდა ცნობები “ , რომელიც შეიძლება ყოველდღიურ გაზეთად ჩაითვალოს. იგივე რიტში 1600 წელს უშვებდა გაზეთს „ ეს-ეს არის მიღებულია ახალი ამბები საომარი და მსოფლიოს ამბების შესახებ “ ). მალე გაზეთები გაჩნდა აუგსბურში, კიოლნში, ჰამბურგში, ბერლინში. ისინი გერმანულ ენაზე ცვალებადი სახელწოდებებით გამოდიოდა: „ სად რა მოხდა “ , „ ცნობები “ , „ დამახსოვრების ღირსი გაზეთი “ , ხოლო ზოგჯერ უსათაურადაც კი იბეჭდებოდა.
რამდენიმე წლის შემდეგ (1618-1619წწ), გაზეთები ამსტერდამშიც (ნიდერლანდები) გაჩნდა. ესენი იყო „ კურანტე “ და „ ტიიდინგენ იუტ ვერშეიდე კვარტერენ “ . 1645 წელს ამსტერდამში უკვე 10 გაზეთი გამოდიოდა.
ფრანგულ ენაზე პირველი გაზეთი 1620 წელს გამოვიდა. ეს იყო „ კურან დ ’ იტალი ე ალმან “ , რომელიც ამსტერდამში 7 იბეჭდებოდა. პარიზში გაზეთების გამოსვლა 1631-1632 წლებში დაიწყო.
ინგლისურ ენაზე, პირველი გაზეთი, უსათაუროდ გამოვიდა, შემდეგ კი „ კურანტ აუტ ოფ იტალი, ჯერმანი “ დაერქვა. მისი სამშობლოც ამსტერდამი იყო. თვით ინგლისში, საგაზეთო საქმე, მხოლოდ 1622 წელს „ ნიუსბუკსის “ გამოშვებით დაიწყო.
შვედეთში გაზეთის ტიპის პირველი პერიოდული გამოცემა - „ ჰერმეს ჰოტიკუს “ - 1624 წელს გაჩნდა. ეს იყო „ ეკლესიის ახალი ამბები “ , რომელიც წელიწადში ორჯერ გამოდიოდა. იტალიაში (ყველაზე ადრე გენუაში) გაზეთის გამოცემა უნდა მივაკუთვნოთ 1639-1646 წლებს. ის უსათაუროდ გამოდიოდა. 1661 წლის 3 იანვარს კრაკოვში პირველი პოლონური გაზეთი „ მერკურიუს პოლსკი “ დაიბეჭდა.
თითქმის იმავე პერიოდში გაჩნდა გაზეთები რუსეთში. მიხეილ თეოდორის ძის მეფობის პერიოდში, მოსკოვის საგარეო საქმეთა უწყების დიაკები მეფისათვის ადგენდნენ ხელნაწერ ცნობებს, რომელთაც „ კურანტები “ ეწოდებოდა. მათში იტყობინებოდნენ უცხოეთის ახალ ამბებს, რომლებსაც რუსეთის აგენტები გადასცემდნენ ან სხვა წყაროებიდან იღებდნენ. ყველაზე ადრინდელი კურანტები, რომლებიც დღემდეა შემორჩენილი, 1621 წლითაა დათარიღებული.
პირველი ქართული გაზეთი „ საქართველოს გაზეთი “ 1819 წლის 8 მარტს გამოვიდა. „ საქართველოს გაზეთი “ - პირველი ქართული ყოველკვირეული გაზეთი, ადგილობრივი ხელისუფლების ოფიციალური გამოცემა იყო; დაარსდა კავკასიის მთავარმართებლის გენერალ ერმოლოვის მფარველობითა და უშუალო მეთვალყურეობით; 1820 წლიდან გამოდიოდა, სახელწოდებით „ ქართული გაზეთი “ . იბეჭდებოდა 8 ცენტრალური და ადგილობრივი მთავრობის ბრძანებები, განკარგულებები, სტატიები რუსეთისა და საქართველოს საშინაო მდგომარეობაზე, საზღვარგარეთის ამბები, მოთხრობები, ანეკდოტები, განცხადებები... მაგალითად, განცხადებები ყმების გაყიდვის შესახებ. 1820 წლის 30 ივლისის ნომერში არის განცხადება: „ საჯაროდ იქნება გაყიდული გლეხი გოგი ელბაქიძე
ჩუქება
