შესავალი
ქართველი ფილოსოფოსებისთვის გადაულახავ სუბსტანციას, მაგიდას, მივუჯექი და კალამი მოვიმარჯვე. ვგრძნობ, სულ ფეხებზე მკიდია დაკარგვადი პერსონაჟების გადარჩენა! არც ის მაინტერესებს, ვინ როგორ და რითი იტანჯება; რა სულიერ კრიზისს განიცდის, რადგან წერო იმაზე, რაც არ გადაგხდენია, ამორალურია! მე კი მორალიც ფეხებზე მკიდია, ამიტომ დავაზუსტებ - არაგონივრული. და, გონებაც რომ ფეხებზე მკიდია?
კარგი, ფეხებზე დავიწყებ წერას; მათზე ხომ ყველაფერი მკიდია, თან გზა და გზა იმ საგნებსაც შევეხები, რომლებმაც ფეხები დამიმძიმა.
მაგალითად, „ გზა “ ! უკვე საშინლად მაღიზიანებს: „ მე ვარ გზა... “ ან „ წიგნი გზისა... “ ; გასაგებია, რომ გზა ხარ, მაგრამ მე ვინ ჩემი ფეხები ვარ, შენზე რომ ვიარო?! იცი, შენც დაგამძიმებ და მეც დავიღლები. ამის მიუხედავად, ჩამჩიჩინებ, მიმითითებ: „ აჰა, გზა, იარე მასზე, როცა მარჯვნივ ან მარცხნივ გადაუხვევ “ , მანდ რამე ნიშანი უნდა დაგეკიდა, რომელზეც ეწერებოდა: „ მთავარი გზა! “ , დაახლოებით ისეთი, პილატემ ჯვარზე თავსზემოთ რომ მიაჭედა... და გავივლიდი, ვივლიდი, ვივლიდი, მომშივდებოდა (მაინც ავცდი ფეხებს!) და გზაზე ხე აღმოცენდებოდა წარწერით - „ ხარ! “ , გზას გადამიკეტავდა, მომიწევდა მარჯვნივ ან მარცხნივ გადახვევა. ერთ მხარეს მომაჩეჩებდნენ წიგნს - „ დაო დე ძინ “ , მეორე მხარეს ნისლში გახვეულ შენობას დავინახავდი კართან შესამჩნევი ინკრუსტაციით - „ შეიცან თავი შენი “ , მერე დამიწყებდი ჩხუბს - შენ ასცდი გზას, ჭეშმარიტებას და სიცოცხლეს, სასწრაფოდ უკან, ცენტრალურ გზას დაუბრუნდიო!
მე, მე ვეღარ გაგნებ... ჰო, დამიჯერე ვეღარ ვაგნებ, გზაზე ნიშნები არ არის, ინტუიციის იმედზე კი ვერ იქნები. შენ იცი, გზებზე ინტუიცია არ მუშაობს, არც რწმენა, არც გონება... მოკლედ, გზებზე ფეხებს ზემოთ არაფერი მუშაობს! ფეხები კი დამეღალა, ამიტომ გავწვები ახლა აქ და პრინციპულად ნაბიჯს აღარ გადავდგამ, იმ რუსი ათეისტის არ იყოს, დოსტოევსკის რომანში რომაა...
აი, გავწექი, მორჩა, ამდგომი აღარა ვარ! გეცინება? მარადიულობით ცდილობ ჩემ დათრგუნვას?! დიდხანს ასე ვერ გავძლებ? ვიცი, უსასრულობასა და არარას, ყველაფერსა და არაფერს შორის ვარ გამოკიდებული და ეს წამომახტუნებს? შეიძლება ასეც მოხდეს, მაგრამ ახლა ფეხის მომცვლელი არა ვარ! რა? მოწყენილობა შემიპყრობს? მაგასაც ვნახავთ! კარგი, მაცალე ახლა... შენ რა, მეხსიერება წამართვი? ეს უსამართლობაა! თუ სამ გზას გვთავაზობ, მეხსიერებას არ უნდა შეეხო. ოჰოო, როგორც ჩანს გაჭრა არგუმენტმა...
რამ დამღუპა? ღმერთო ჩემო, რამ დამღუპა?! გამახსენე, რამ მიმიყვანა აქამდე!
ჰო, ჰო, ჰო... აჰა, ჰა, ჰა, ჰა, ჰა, ჰა, ჰა... რა დიდებული რამეა სიცილი! სიცილი, დამთქნარება და დაცემინება - სამი დაუმსახურებელი პატარა, სრულყოფილი სიამოვნება (თომას მანი). თუმცა ამათში სიცილი პირველია! - რად ღირს არისტოტელეს მიერ სასაცილოდ აგდებული კაცობრიობა, ხოლო ქრისტემ ისე გამოგვისყიდა, ერთხელაც არ გაუცინია, ჩვენ კი ვიცინით, ვიცინით დაუსრულებლად და ვერ ვხვდებით, რომ ამ დროს სრულყოფილად გავცემთ საკუთარი ხასიათის უწვრილმანეს ნიუანსებსაც კი...
აჰა, ჰა, ჰა, მაგრად მეცინება, თან მრცხვენია. არა, რა უბრალო რამემ მომიყვანა აქამდე. გამახსენდა!
5 წლის ვარ. ჩემს სოფელში კლდის პირზე, ხორბლის ყანების წინ, დიდ თეთრ მაღაზიასთან მარტო ვთამაშობ. ვთამაშობ ბურთით, რომელიც ზოგჯერ ყანაში გადამივარდება, გადავალ, ბურთს ვიღებ და ბურთით ხელში ყანაში ზუსტად იმ ადგილზე ვდგები, საიდანაც ნაირნაირი კანფეტების ვიტრინა ჩანს. ასე მწუხარედ ვდგავარ დიდხანს, რადგან ძალიან, ძალიან მინდა კანფეტი... შემდეგ გადმოვევლები ღობეს და ვაგრძელებ თამაშს. უცებ ვხედავ ჩვენი ნათესავი გოგი ბაბუა მოდის ჩემკენ, უზომოდ გამიხარდა... ჩვენი გონიერი, მოსიყვარულე, კეთილი გოგი ბაბუა. მკოცნის და მეკითხება: „ ჩემო პატარა ბიჭო, რამე ხომ არ გინდა, ცოტა აფორიექებული ჩანხარ “ . ღმერთო, რა ბედნიერებაა, რა უცბად მიხვდა... ჩემი საყვარელი ვარდისფერი კანფეტი, რომელიც ემპირიულად (ეს სიტყვა მაშინ