თავი 1
პარასკევი. 1920 წლის 13 თებერვალი
დახვეწილ ნაცრისფერ კოსტიუმში გამოწყობილი ფიგურა ბავშვის საძინებელში განსხეულდა და მძინარე ახალშობილს თავზე წამოადგა. ფიგურამ ტკბილი, რძისარომატიანი ღამის ჰაერი ჩაისუნთქა. მას ნებისმიერი ფორმის მიღება შეეძლო, სახლის ბეღურის, თოვლის ბუს, ის კი არადა, ჩვეულებრივი ბუზისაც კი. მიუხედავად იმისა, რომ სამყაროს გარშემო მოგზაურობისას ფრთებს იყენებდა, ამ საქმისთვის ყოველთვის ამჯობინებდა, ადამიანის სახე მიეღო.
ვიტრაჟის ქვეშ მდგომმა სტუმარმა, სიყვარულის სახელით რომ იცნობდნენ, ყელსახვევიდან პატარა, მარგალიტისთავიანი ქინძისთავი გამოაძრო და თითში იჩხვლიტა. სისხლის წვეთმა გამოჟონა, თანდათან ვარდივით გაიფურჩქნა და მასში ზამთრის გვიანი ღამის ცაზე დაბლა ჩამოკიდებული გაფითრებული, მილეული ნახევარმთვარე აირეკლა. სტუმარი აკვანზე გადაიხარა და მძინარე ბავშვს პირში სისხლიანი თითი ჩაუდო. ბავშვმა – ახალშობილმა ბიჭუნამ, სცადა თითი მოეწოვა – შუბლი მოჭმუხნა და პატარა თითები მუშტებად შეკუმშა.
– ჩუ, – წაიჩურჩულა ფიგურამ. – ჩუ!
მოთამაშე. ვერც კი იფიქრებდა ვინმე სხვაზე, ვინც უფრო მეტად ეყვარებოდა.
რაღაც დროის შემდეგ სიყვარულმა თოთო ბიჭუნას პირიდან თითი ამოაძრო – კმაყოფილმა, რომ მისმა სისხლმა პატარას უდრეკი გული უბოძა. ქინძისთავს ადგილი შეუნაცვლა და ბიჭუნა ხელახლა შეათვალიერა. ჯიბიდან უბის წიგნაკი ამოიღო, რამდენიმე სტრიქონი გახაზა და ფურცლები შეკეცა. დრო ეწურებოდა, აქ მეტხანს ვეღარ გაჩერდებოდა. წასვლის წინ ლოცვასავით ჩუმად წარმოთქვა:
– მამაცი იყავ.
* * *
მომდევნო ღამეს, ქალაქის მეორე ბოლოში მდებარე პატარა მწვანე სახლში მისმა მოწინააღმდეგემაც გააკეთა თავისი არჩევანი. ამ სახლში არავითარი ვიტრაჟები არ იყო. არც მოხდენილი საბავშვო ოთახი და არც რკინით მოჭედილი საბავშვო საწოლი. ბავშვი გოგონა გახლდათ. გოგონა, რომელსაც ვაშლის ყუთში ეძინა და ამითაც ძალიან ბედნიერი იყო, რადგან არაფერი გაეგებოდა.
სახლის მეორე საძინებელში ბავშვის ბებია თვლემდა და ძილ-ბურანში ხმებს აყურადებდა. ამ ხმებს უნდა ემცნო მისთვის, რომ ბავშვის მშობლები სახლში დაბრუნდნენ: ელოდა კარის ჭრიალს, ჩურჩულს და თითისწვერებზე ფრთხილ, ნელ სიარულს.
მოხუცი ქალი ამ ხმებს მთელი მარადისობა დაელოდებოდა. ტყავის ხელთათმანებში გამოწყობილი სიყვარულის მოწინააღმდეგე კი, სიკვდილის სახელით რომ იცნობდნენ, ბავშვს მისწვდა – სულ ახლახან რომ გამოეღვიძა და ჯერ კიდევ ნამძინარევ თვალებს თავზემოთ წამომართულ უცნობ სახეს უფახულებდა. სიკვდილისთვის შვებისმომგვრელად, ბავშვს არც უყვირია და არც უტირია. ნაცვლად ამისა, ბავშვი სიკვდილს გაოცებით მიაშტერდა. სიკვდილმა სახესთან სანთელი მიიტანა, ბავშვს რომ უკეთ შესძლებოდა მისი დანახვა. ბავშვმა ორჯერ დაახამხამა თვალები, გაიღიმა და სანთლის ალისკენ ხელი გაიშვირა.
ნასიამოვნებმა სიკვდილმა სანთელი დასწია, ბავშვი ხელში აიყვანა, მკერდზე მიიკრა და უშუშო ფანჯრისკენ გააბიჯა, რომლის მიღმა ზამთრის ვერცხლისფერი ზეცის ქვეშ სუსტად მბრწყინავი თეთრი არემარე გადაშლილიყო. სიკვდილი და ბავშვი ერთად უყურებდნენ, როგორ თოვდა ფანჯრის მიღმა. ბოლოს ბავშვს სიკვდილის ხელებში ჩაეძინა.
სიკვდილი კვლავ თავის მარადიულ ამოცანას დაუბრუნდა. გაუკვირდა კიდეც, აღარ ახსოვდა, როდის იგრძნო ბოლოს მოღალატებრივი სისველე თვალებში. მის წამწამებზე კუნაპეტი შავი მარტოსული ცრემლი დაეკიდა. კბილებით ხელთათმანი გაიხადა. ხელთათმანი იატაკზე ძლივს გასაგონი ფაჩუნით დაეცა და სიკვდილმა საჩვენებელი თითით ცრემლი მოიწმინდა.
და შემდეგ ცრემლიანი თითი ბავშვის სუფთა, თბილ შუბლს დაადო და ნელა, ფრთხილად, პირდაპირ კანზე სიტყვა დაწერა, რომელიც უხილავი იქნებოდა. თუმცა ბავშვსა და მოგვიანებით ქალზე, რომლადაც ეს ბავშვი იქცეოდა, ხელმწიფება ექნებოდა. ეს სიტყვა მას ასწავლიდა, ჩამოაყალიბებდა. სანთლის შუქზე ერთი სიტყვა, ექვსი ასო გაბრწყინდა.
„ოდესმე“.
სიკვდილმა ბავშვს ყურში ჩასჩურჩულა:
– ოდესმე ყველა, ვინც გეყვარება, მოკვდება. ყველაფერი, რაც გეყვარება, დაინგრევა. ეს არის ცხოვრების საფასური, ეს არის სიყვარულის საფასური. ეს არის ერთადერთი დასასრული, რითაც ყველა, ყოველი, თითოეული ამბავი, თითოეული ისტორია სრულდება.
სიკვდილის სიტყვებმა ბავშვის კანზე გაიელვეს და შემდეგ ისე გაქრნენ, თითქოს იქ არც არასოდეს ყოფილან.
სიკვდილმა ბავშვი დასვა, მეორე ხელთათმანიც გაიძრო და ისიც ძირს დააგდო. მოგვიანებით, ხელთათმანები ბავშვის ბებიამ იპოვა, თუმცა მოხუც ქალს განსაკუთრებული ყურადღება არ მიუქცევია უცხო ნივთისთვის. იფიქრა, რომ ეს ხელთათმანები თავისი იყო და მათი არსებობა აღარ ახსოვდა. ხელთათმანები ერთადერთი რამ გახლდათ, რისი მიცემაც სიკვდილს შეეძლო ბავშვისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ ათასწლეულთა განმავლობაში სიკვდილს უამრავი ვინმე წაეყვანა და მომდევნო ათასწლეულებში გაცილებით მეტს წაიღებდა.
* * *
მომდევნო ჩვიდმეტი წლის განმავლობაში სიყვარული და სიკვდილი თავიანთ მოთამაშეებს აკვირდებოდნენ. აკვირდებოდნენ და იცდიდნენ, როდის დაიწყებოდა თამაში.
ჩუქება
