მე, რობოტი
ჩემს ჩანაწერებს თვალი რომ გადავავლე‚ არ მომეწონა. იმ სამი დღის განმავლობაში, რომლებიც „იუ ეს რობოტსში“ გავატარე, მერჩია, შინ დავრჩენილიყავი და ენციკლოპედიები მექექა.
როგორც მითხრეს, სიუზენ კელვინი 1982 წელს დაიბადა, რაც ნიშნავს, რომ ახლა სამოცდათხუთმეტისაა. ეს ყველამ იცის. ფირმა „იუ ეს რობოტს ენდ მექანიკალ მენ კორპორეიშენიც“ სამოცდათხუთმეტი წლისა გახლავთ. სწორედ მაშინ, როდესაც პროფესორი კელვინი დაიბადა‚ ლოურენს რობერტსონმა დააარსა კომპანია, რომელიც შემდგომში კაცობრიობის ისტორიაში მეტად უჩვეულო საწარმოო გიგანტად იქცა. თუმცა ესეც ყველამ კარგად იცის.
ოცი წლის სიუზენ კელვინი ფსიქომათემატიკის სემინარის სწორედ იმ ლექციას დაესწრო, რომელზეც „იუ ეს რობოტსის“ პროფესორმა ალფრედ ლენინგმა პირველი მოძრავი, მოლაპარაკე რობოტი წარმოადგინა. ეს ვეება, მოუქნელი, მახინჯი რობოტი, რომელიც მანქანის ზეთის სუნად ყარდა, მერკურიზე არსებულ მაღაროებში სამუშაოდ დააპროექტეს. მას არა მხოლოდ მეტყველება, აზრის გამართულად გადმოცემაც კი შეეძლო.
სიუზენს არც ამ სემინარზე უთქვამს რამე და არც მომდევნო დებატებში მიუღია მონაწილეობა. ეს გულჩათხრობილი და უემოციო გამომეტყველების მატარებელი უფერული, ჰიპერტროფირებული ინტელექტის მქონე გოგონა მთელი სამყაროს წინააღმდეგი იყო და ადამიანებსაც გაურბოდა. მაგრამ ჯერ კიდევ ამ დაკვირვებებისა და კამათის დროს იგრძნო, რომ თანდათან რაციონალური ინტერესი ეღვიძებოდა.
2003 წელს კოლუმბიის უნივერსიტეტი დაამთავრა და სწავლა კიბერნეტიკის სპეციალობით განაგრძო.
მეოცე საუკუნის შუა წლებში რობერტსონის მიერ გამოგონილმა პოზიტრონული ტვინის კავშირებმა გამომთვლელი მანქანების სფეროში ჭეშმარიტი გადატრიალება მოახდინა. რამდენიმე მილზე (მილი – სიგრძის საზომი ერთეული. უდრის 1609,36 მეტრს) გაჭიმული რელე და ფოტოელემენტები პლატინა-ირიდიუმის ფოროვანმა სფერომ შეცვალა, რომელიც სიდიდით ადამიანის ტვინს არ აღემატებოდა.
სიუზენმა ისწავლა აუცილებელი პარამეტრების გამოთვლა‚ პოზიტრონული ტვინის ცვლადების მნიშვნელობების განსაზღვრა და ისეთი სქემების დამუშავება, რომ მოცემულ გამაღიზიანებლებზე მისი საპასუხო რეაქციის ზუსტი წინასწარმეტყველება შეძლებოდა.
2008 წელს მას დოქტორის ხარისხი მიენიჭა და „იუ ეს რობოტსში“ რობოტოფსიქოლოგის თანამდებობა მიიღო. ამრიგად, ამ ახალ სფეროში, ის პირველი სახელგანთქმული მეცნიერი გახდა. ლოურენს რობერტსონი მაშინ ჯერ კიდევ კომპანიის პრეზიდენტი გახლდათ, ალფრედ ლენინგი – სამეცნიერო ხელმძღვანელი.
სიუზენ კელვინი ორმოცდაათი წლის განმავლობაში აკვირდებოდა კაცობრიობის განვითარების დინამიკასა და მის მიერ განხორციელებულ ნაბიჯებს.
ახლა კელვინი, რამდენადაც ეს შესაძლებელი იყო, ნელ-ნელა თავს ანებებდა აქტიურ საქმიანობას. ყოველ შემთხვევაში იმას მაინც დასთანხმდა, რომ მისი კაბინეტის კარზე სხვისი გვარით ფირფიტა მიეკრათ.
აი‚ თითქმის ყველაფერი, რაც ჩაწერილი მქონდა. ჩემს ხელთ ასევე იყო მისი ნაშრომების გრძელი სია, პატენტები, სამსახურში წინსვლის ზუსტი ქრონოლოგია. მოკლედ‚ მთელი მისი ოფიციალური ბიოგრაფია ვიცოდი, წვრილმანი დეტალებიც კი.
მაგრამ მე სულ სხვა რამ მჭირდებოდა. „ინტერპლანეტერი პრესისთვის“ დაწერილი ნარკვევები უფრო ღრმა უნდა ყოფილიყო, გაცილებით ბევრისმომცველი.
ასეც ვუთხარი.
– პროფესორო კელვინ, – დავიწყე დათაფლული ხმით, – საზოგადოებისთვის თქვენ და „იუ ეს რობოტსი“ განუყოფელი მთლიანობა ხართ‚ კომპანიიდან თქვენი წასვლა მთელი ეპოქის დასასრული იქნება და...
– ადამიანური დეტალები გაინტერესებთ?
არ გაუღიმია. მგონი, არც არასოდეს იღიმოდა, მაგრამ გამოხედვაში არც სიავე შემინიშნავს. ისე კი ვიგრძენი, როგორ გამიარა მისმა მზერამ მთელ სხეულში, თითქოს სულის კუნჭულამდე ამომიცნო. დიახ‚ მას შესწევდა ამის უნარი.
მაინც ვუთხარი:
– სრული ჭეშმარიტებაა.
– ადამიანური დეტალები რობოტებზე? შეუსაბამობა გამოდის.
– არა, დოქტორო კელვინ, თქვენზე.
– თუმცა მეც ხომ რობოტს მეძახიან. ალბათ, უკვე გითხრეს, რომ ადამიანური არაფერი გამაჩნია.
მართლა ასე მითხრეს, მაგრამ ახლა ამის თქმის აუცილებლობას ვერ ვხედავდი.
წამოდგა. დაბალი და კაფანდარა იყო. ორივე სარკმელს მივუახლოვდით და გარეთ გავიხედეთ.
„იუ ეს რობოტსის“ ოფისები და საამქროები პატარა, კარგად დაგეგმარებულ ქალაქს მიაგავდა, რომელიც ჩვენ თვალწინ აეროფოტოსურათივით გადაშლილიყო.
– როდესაც აქ პირველად მოვხვდი, – დაიწყო ქალმა, – ამ შენობაში ერთი პატარა ოთახი მქონდა, რომელიც აი, იქ იყო, სადაც ახლა საქვაბეა. თქვენ ჯერ დაბადებულიც არ იყავით, ის შენობა რომ დაანგრიეს. ჩემ გარდა ოთახში კიდევ სამი ადამიანი იჯდა. მე მაგიდის ნახევარი მერგო. მთელი ჩვენი საქმიანობა ერთ შენობაში თავსდებოდა. კვირაში სამ ცალს ვამზადებდით. აბა, ახლა ნახეთ!
– ორმოცდაათი წელი დიდი დროა, – ამ გაცვეთილ ფრაზაზე უკეთესი ვერაფერი მოვიფიქრე.
– არც ისე, როცა საქმე შენს წარსულს შეეხება, – მომიბრუნდა კელვინი, – ნეტავი, როგორ გაფრინდა ეს წლები ასე მალე...
კელვინი ისევ მაგიდას მიუჯდა. სევდიანი გამომეტყველების მისაღებად გამომეტყველების შეცვლა არ სჭირდებოდა.
– რამდენი წლის ხართ? – დაინტერესდა.
– ოცდათორმეტის.
– ესე იგი‚ არ გემახსოვრებათ როგორი იყო ეს ქვეყანა რობოტების გარეშე. არადა, ერთ დროს ადამიანი სრულიად