„თაფლში ურევს მწარე ნაღველს“...
(მთარგმნელისაგან)
სალვა ან-ნუაიმის რომანი „თაფლის სამხილი“ გამოსვლისთანავე ბესთსელერად იქცა და არაბული ქვეყნების წიგნის გაყიდვების ყოველთვიური რეიტინგების უპირობო ლიდერად მოგვევლინა. ზოგ არაბულ ქვეყანაში კი წიგნის შეტანა და გავრცელება საერთოდ აიკრძალა.
საზოგადოების ასეთი გაორებული დამოკიდებულება მარტივი ასახსნელია, თუ გავითვალისწინებთ, რომ აღმსარებლობითი პროზის ჟანრში შექნილი ეს ოპუსი თავს ისეთ საჩოთირო და არაბულ სამყაროში დღემდე ტაბუირებულ იმგვარ თემებს დასტრიალებს, როგორსაც სექსი, სქესობრივი აღზრდა, ადამიანის სხეულის სხვადასხვა ასპექტების ინტელექტუალური და ემოციური გააზრება წარმოადგენს.
თანაც პრობლემას ამ შემთხვევაში ქმნის არა იმდენად თემატიკა, რამდენადაც წერის სტილისტიკა და ის აგრესიული უშუალობა, რომლითაც ავტორს ამ თემებზე მკითხველთან საუბარი გადაუწყვეტია. არაბი მწერალი ქალი საგნებს თავის სახელებს არქმევს და ამით ცდილობს ყველა ის კომპლექსი მოიშოროს, რაც არგოტიზმების ტაბუირების მეშვეობით თავს ტრადიციულმა აღზრდამ მოახვია.
ამიტომაც მართალი იყო, როდესაც ერთ-ერთ ინტერვიუში საგანგებოდ აღნიშნავდა, რომ „მისი მიზანი გარყვნილი და სკანდალური ნაწარმოების შექმნა კი არ ყოფილა, არამედ სურდა, გონიერი მკითხველისათვის თავისი ინტერესები და გამოცდილება გაეზიარებინა“.
თავის მართლება კი მწერალს, ძირითადად, იმიტომ დასჭირდა, რომ ნებისმიერი ტრადიციული (და ამ შემთხვევაში არაბული) საზოგადოება კბილებით ებღაუჭება საუკუნეების განმავლობაში ჩამოყალიბებულ ტაბუებს და აგრესიული და საშიში ხდება მაშინვე, როცა რომელიმე ამ ტაბუს რაიმე ფორმით დარღვევა ემუქრება.
საერთოსემიტური აზროვნებისათვის (განსხვავებით, ვთქვათ, ძველი ბერძნული აზროვნების წესისაგან) ადამიანის მთლიანი არსებიდან მისი სხეული, როგორც სულთან დაპირისპირებული სუბსტანიცია, მიუღებელი და საჩოთირო აღმოჩნდა.
ეს დამოკიდებულება შემდგომ უკვე უამრავი აკრძალვის სახით ტრანსფორმირდა სემიტური ძირის სამივე მთავარ რელიგიაში (იუდაიზმში, ქრისტიანობასა და ისლამში) და რახან ეს რელიგიები მსოფლიოს დომინანტურ დოქტრინებად მოგვევლინნენ, ამიტომაც ზემოაღნიშნულმა საერთოსემიტურმა ტენდენციამ გავლენა თითქმის მთელი მსოფლიოს აზროვნებაზე იქონია.
თუმცა იმავე სემიტურ და კონკრეტულად არაბულ სააზროვნო ტრადიციაში, დაკანონებული და ნორმად გამოცხადებული დოქტრინების პარალელურად, ყოველთვის არსებობდა ერთი მეინსტრიმული ხაზი, რომელიც უპირისპირდებოდა ამ დოქტრინებს და რაც უფრო მკაცრი იყო აკრძალვა, მით უფრო გააფთრებული იყო წინააღმდეგობა, რაც უფრო მჭიდროდ უჭერდა აღვირი, მით მეტად ვრცელდებოდა „აღვირახსნილობა“.
ამ დაპირისპირების მკაფიო მაგალითად თუნდაც საყოველთაოდ ცნობილი „ათას ერთი ღამის“ არაერთი პასაჟი გამოდგება, რომელმაც, თავის მხრივ, არაბული ლიტერატურის მრავალი ნიმუში, მათ შორის აბუ ნუვასის ჰედონისტური ლირიკა, უამრავი სკაბრეზული ანეგდოტი თუ სენსუალური შინაარსის ნოველა გააერთიანა.
სხვათა შორის, სალვა ან-ნუაიმის წინამდებარე რომანი არაბული ზღაპრების ამ უნიკალურ კრებულს გარკვეულწილად სტილური თვალსაზრისითაც ენათესავება. არაბ მწერალ ქალს თავის ტექსტში თამამად შემოაქვს დღევანდელ მსოფლიოში გავრცელებული და სექსუალურ პრობლემატიკასთან დაკავშირებული მრავალი პასაჟი – სატელევიზიო შოუებითა და დასავლური სერიალებით დაწყებული უბრალო ანეგდოტებით დამთავრებული – და ცდილობს, მთელი ეს აჯაფსანდალი საკუთარი თხრობის მდინარებასა და ნაწარმოების ძირითად იდეურ მიზანდასახულებას დაუქვემდებაროს.
ასევე მნიშვნელოვანია ის ცოცხალი, ზეპირი ისტორიები, რომელიც რომანის ავტორს საგულდაგულოდ ჩაუნიშნავს არაერთ არაბულ ქვეყანაში ინფორმანტი ქალებისაგან, ამ ისტორიებში საერთო, ყველა ქვეყნისათვის დამახასიათებელი პრობლემები გამოუკვეთავს და თავის ტექსტში ნაწარმოების ერთიანი იდეის გასამკვეთრებლად, ამ იდეის წახნაგთა გამოსაკვეთად მოუხმია.
თუ ამ ზეპირ ისტორიებს ყურადღებით წავიკითხავთ, აღმოვაჩენთ, რომ მათი გარკვეული ბანალურობის მიუხედავად, ამ ყველაფრიდან ერთი საგულისხმო დასკვნის გამოტანა მაინც შეიძლება. კერძოდ იმისა, თუ რამდენ რამეში და როგორ ძალიან ჰგავს არაბული ქვეყნების საზოგადოება ქართულს სექსთან, ადამიანის სექსუალურ ცხოვრებასთან დაკავშირებულ ასპექტებში და როგორ არის გადანაწილებული გენდერული როლები ტრადიციულ პატრიარქალურ კულტურებში.
ამ კულტურებში მამაკაცის, მამრის მთავარი როლი განაპირობებს პრობლემათა წყებას, რაც სქესთა შორის ჰარმონიის მოშლის პირდაპირი შედეგია და რომელსაც შემდგომ უამრავი გვერდითი გართულება მოსდევს.
მამრის ჰეგემონია კი რამდენიმე მყარ საფუძველზე დგას და მათ შორის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი საფუძველი არის ვერბალური ტაბუს რთული სისტემა, რომლის მეშვეობითაც ფსიქიკის უფაქიზესი დანაშრევების ცნობიერი კონტროლი შეიძლება.
ამ სისტემაში გარკვეული ლექსიკური ერთეულების „დემონიზირება“ გვაძლევს სექსუალური აქტის, როგორც შემეცნების, ურთიერთშეცნობის, ურთიერთგამდიდრების პროცესის დამახინჯებულ, გაუკუღმართებულ აღქმას, და ამ აღქმაში მორალური სასწორის პინა დომინანტის, აქტიურის სასარგებლოდ არის გადახრილი, პირობითი მამრი მაღლა დგას პირობით მდედრზე და სხვა მრავალ უპირატესობასთან ერთად, ვერბალური ტაბუს საზღვრებით თამაშიც ამ პირობითი „მაღლამდგომისა“ თუ „ზემოდანმოქცეულის“ უპირობო პრეროგატივაა.
ზემოთქმულიდან გამომდინარე სალვა ან-ნუაიმის არჩევანი – ილაპარაკოს პრობლემების არსებით მხარეებზე ისე, რომ ყურადღება არ მიაქციოს ან, უფრო უკეთ, განზრახ უგულებელყოს სექსის, ადამიანის გენიტალიებისა თუ სხვა „საჩოთირო“ ადგილებისა და სიტუაციების აღმნიშვნელი ამა თუ იმ ლექსიკური ერთეულების წინასწარ, საუკუნეების განმავლობაში კულტურის ან აღზრდა-განათლების მიერ მონიშნული დონეები – გაცილებით ღრმა შინაარსის მომცველია, ვიდრე უბრალოდ
ჩუქება
