ქევსერ რუჰი – ქეთევან ხანთაძე
ქევსერ რუჰი დაიბადა თურქეთში, გიონენში, 1961 წელს. 1978 წელს დაამთავრა თექირდაღის ქალთა პედაგოგიური ლიცეუმი, ხოლო 1983 წელს – ანკარის ჰაჯეთეფეს უნივერსიტეტის ფრანგული ენისა და ლიტერატურის ფაკულტეტი.
ქევსერ რუჰი წარმოშობით ქართველია, მისი წინაპრები ბათუმიდან არიან. მას ქართველები ვიცნობთ, როგორც ქეთევან ხანთაძეს. სასიხარულოა და საამაყო ის, რომ მწერალი ერთ-ერთი მათგანია, ვინც ქართულ ნიჭიერებას, ქართულ გენს ასე ლამაზად წარმოაჩენს ჩვენს მეზობელ თურქეთში.
„ქარვის ქალები“ ქეთევანის მოთხრობების კრებულია, მისი პირველი, მოკრძალებული, მაგრამ გამართული ნაბიჯი თურქულ ლიტერატურაში.
ქალისა და ქარვის მხატვრული გააზრება ავტორის საინტერესო მიგნებაა. ქარვა გამჭვირვალე, ოქროსფერი, თბილი, ამავე დროს, ჟამჩაკირული ქვაა, სამკაულად ქცეული. ქალიც ხომ ქარვას გვაგონებს: თბილია, ოქროსფერღიმილიანი, ამავე დროს, გულში ჩაკირული ტკივილისა და სიხარულის მატარებელი. მისი მოთხრობების მთავარი პერსონაჟი ქალია: სამშობლოს მონატრებული, ჯარისკაცზე მგლოვიარე დედა და ცოლი („... ჩვენი ვალი ხომ მოვუხადეთ ამ ქვეყანას, სამშობლოს მაგივრობა რომ გაგვიწია…..“), უშვილობით დადარდიანებული ასია გელინო, შეყვარებული, იმედგაცრუებული…...… ქარვასავით მსუბუქი და გამძლე ...…
ქურანა ცხენზე ამხედრებულმა ვაჟკაცებმა არწივის მზერით ქარი გამოიწვიეს მარულაში, ხოხბისყელიანმა ასულებმა წკრიალა ხმით ხალხური სიმღერები წამოიწყეს. შემდეგ კი ქალებმა, ქარვის ცხოვრებაგამოვლილმა ქალებმაც, იაგუნდის გულიანებმა, მარგალიტის ღიმილიანებმა შეუწყვეს ხმები. ეს ხომ დილამზე იყო, გულნარა იყო, ხათუნა, სეთენაი, ასია იყო. სინამდვილეში არსებობდნენ კი? კითხვა ჭადრის ტოტებს შერჩა უპასუხოდ...
კითხულობ ამ სტრიქონებს და მშობლიური, ნაცნობი, ძალიან ახლობელი სითბო გეღვრება სხეულში. გათბობს და თან ნაღველს გგვრის. თითქოს შორიდან გესმის სამშობლოდან გადახვეწილი კავკასიელი ასულების – ხათუნას, გულნარას, სეთენაის, ასიას ხმები, რომელთაც – ყვავილებივით ლამაზი სახელები ერქვათ, მაგრამ უცხო ქვეყანაში უენოებს ეძახდნენ.
მეგობრებში ხშირად მითქვამს, რომ ჩვენებურებს მზერითა და ხმის ტემბრით გამოვარჩევ. ვინც ერთხელ მაინც მოისმენს მათ სიმღერას, მიხვდება, რომ არ ვაზვიადებ... დიდი ხნის წინათ, როცა საქართველო-თურქეთის სასაზღვრო კარი არ არსებობდა, ქევსერს ლენინაკანში მატარებლის სადგურზე დავხვდი. ერთმანეთს არ ვიცნობდით, მაგრამ ერთი მზერა, ერთი ღიმილიც საკმარისი აღმოჩნდა, ერთმანეთი რომ გვეცნო (დღეს თავისი წიგნი რომ მაჩუქა, ასე წააწერა: „ჩემს ძვირფას მეგობარს და დას წლების წინათ ღიმილიანი გამარჯობის სახსოვრად). მასთან ერთად ჩამოვიდა მზია (გიუნეში), მაია (აიშე). ისევ ის მზერა ქართული, ისევ ის ღიმილი ქარვის.
„ქარვის ქალებს“ მიანიჭეს ცნობილი ლიტერატორის, ნაჯი გირგინსოის, პრემია. ეს ჯილდო თურქეთში საუკეთესო პირველი წიგნისათვის გადაეცემა ავტორს.
2009 წელს ქევსერ რუჰის მეორე წიგნი გამოვიდა – „ჭოროხივით მოღელავდა შენი გრძელი თმები“, რომელსაც თურქულ ლიტერატურულ წრეებში შესაშური გამოხმაურება მოჰყვა და უხვადაც დააჯილდოვეს დიდი თურქი მწერლის, ორჰან ქემალისა და ცნობილი ჟურნალისტის, აწ გარდაცვლილი რეჰა მაღდენის სახელობის პრემიებით. ამ წიგნში ქევსერ რუჰი მისთვის ჩვეული სევდანარევი იუმორითა და საოცარი სინატიფით აღწერს იმ ადამიანთა ბედ-იღბალს, რომელნიც ისტორიული უკუღმართობით ჭოროხს გაღმა ნაპირზე აღმოჩნდნენ. ჩუმი იყო ტკივილი დაშორებისა, არ ჩანდა იმედი ხელახლა შეყრისა დედმამიშვილთან, ნათესავთან, სისხლ-ხორცთან, რომელთანაც ისინი თურქეთსა და საბჭოთა კავშირს შორის ჩაკეტილმა საზღვრებმა, ორ სახელმწიფოს შორის ჩამოშვებულმა რკინის ფარდამ დააშორა.... ორად გაყოფილი ქართული სამყარო – ჭოროხს გაღმა და გამოღმა...
ქევსერ რუჰი წერს საბავშვო მოთხრობებსაც. ის რედაქტორობდა ორენოვან (თურქულ-ქართულ ენებზე გამოდიოდა) ჟურნალს „ფიროსმანი“, რომელიც დიდი პოპულარობით სარგებლობდა არა მხოლოდ ქართულ დიასპორაში, არამედ მთელ თურქეთში.
ქართველმა მკითხველმა ქევსერ რუჰი გაიცნო მისი მეორე წიგნით – „ჭოროხივით მოღელავდა შენი გრძელი თმები“, რომლის ქართული თარგმანი „არტანუჯმა“ 2016 წლის დასაწყისში გამოსცა, ხოლო „ქარვის ქალები“ ავტორის რჩეული წიგნია, როგორც თვითონ ამბობს, მისი პირველი სიყვარული. იმედი მაქვს, რომ ქართველი მკითხველიც მოიწონებს და სიყვარულით მიიღებს მას.
ქევსერ რუჰი მუშაობს და ცხოვრობს ანკარაში. ჰყავს ქალიშვილი ზეინები – დილამზე.
მაყვალა ხარებავა
საქართველოს საპატიო კონსულის თანაშემწე
თურქოლოგი
თურქეთი, ქ. იზმირი
ჩუქება
