თავი I -
მღვდლის სახლი ყველა ნამდვილი ამბიდან შეიძლება სწორი დასკვნის გაკეთება, თუმცა ზოგჯერ, ეს საგანძური ღრმად არის ჩამარხული, მიგნება საკმაოდ ჭირს და, საბოლოოდ, იგი უმნიშვნელო აღმოჩნდება ხოლმე, რომ მასზე დახარჯულ ძალისხმევას ვერ ამართლებს. შესაძლოა, კიდეც გამოადგეს ვინმეს, ზოგისთვის კი მხოლოდ თავშესაქცევი აღმოჩნდეს, თუმცა, დაე, საზოგადოებამ თვითონ განსაჯოს. განვლილ წლებსა და გამოგონებულ სახელებს ამოფარებულს სულ არ მეშინია, გულწრფელად ვუამბო მკითხველს ის, რასაც ყველაზე ახლო მეგობარსაც კი არ გავუმხელდი.
მამაჩემი მღვდელმსახური გახლდათ ინგლისის ჩრდილოეთში, საყოველთაო პატივისცემით სარგებლობდა და ახალგაზრდობაში უჭირველად ცხოვრობდა მცირე მრევლის უმცროსი მღვდლის ხელფასისა და ნამცეცა მამულიდან შემოსული მწირი შემოსავლის წყალობით. დედა, სკვაირის ქალიშვილი, მას ახლობლების ნების საწინააღმდეგოდ გაჰყვა ცოლად, რადგან ყოველთვის შეეძლო, თავისი გაეტანა. ამაოდ არწმუნებდნენ, რომ თუ საკუთარ ბედს უქონელ მღვდელს დაუკავშირებდა, უარის თქმა მოუწევდა ეტლზე, მოახლეზე, ფუფუნებასა და სინატიფეზე, ანუ სიმდიდრის მიერ მოტანილ ყველა სიამეზე, რასაც ბავშვობიდანვე შესჩვეოდა. „ეტლი და მოახლე ცხოვრებას ალამაზებს, - პასუხობდა იგი, - მაგრამ, მადლობა ღმერთს, ხელ-ფეხი მაქვს, გადაადგილებაც შემიძლია და ყველაფრის კეთება, რაც დამჭირდება. ლამაზი სახლი და დიდი ბაღი საკმაო ცდუნებაა, თუმცა მირჩევნია, უბადრუკ ქოხმახში ვიცხოვრო რიჩარდ გრეისთან ერთად, ვიდრე სასახლეში სხვის გვერდით“.
როდესაც დარწმუნდა, რომ თავისას ვერ გაიტანდა, მამამისმა შეყვარებულებს ქორწინებაზე თანხმობა განუცხადა, თუმცა გააფრთხილა, ამ ნაბიჯის გადადგმით ჩემს ქალიშვილს მემკვიდრეობიდან წილი აღარ შეხვდებაო. მისი აზრით, მსგავს მუქარას მათი მგზნებარება უნდა დაეცხრო, მაგრამ შეცდა. მამაჩემი დედაჩემის სულიერ ღირსებებს დაეტყვევებინა, ხვდებოდა, რა განძს გადაჰყროდა და ნებისმიერი პირობა გააბედნიერებდა, ოღონდაც მას მისი მოკრძალებული კერია დაემშვენებინა. ქალი მზად იყო, მუხლჩაუხრელად ეშრომა, ოღონდ შეყვარებულს არ დაშორებოდა, ადამიანს, რომლის გვერდითაც ცხოვრებაზე ოცნებობდა, რომელსაც სულითა და გულით შერწყმოდა. მამისეული ქონებიდან მისი წილი უფრო გონიერ დას ერგო, რაკიღა მდიდარ კაცს გაჰყვა ცოლად, თვითონ კი, ნაცნობ-ახლობლების გასაოცრად და საწყენად, სოფელ ...-ში, ეკლესიასთან მდებარე პატარა მოკრძალებულ სახლში ამჯობინა ცხოვრება. მიუხედავად ამისა, მიუხედავად დედაჩემის ფიცხი ხასიათისა და მამაჩემის ახირებულობისა, დარწმუნებული ვარ, მათზე ბედნიერ ცოლ-ქმარს მთელ ინგლისში ვერ მოძებნიდით.
ღმერთმა მათ ექვსი შვილი უბოძა, მაგრამ მხოლოდ მერიმ, ჩემმა დამ, და მე გავუძელით ბალღობისა და ადრეული ბავშვობის ყველა ხიფათს. მერიზე ექვსი წლით უმცროსი და მთელი ოჯახისთვის საყვარელი ბავშვი ვიყავი - მამა, დედა და და მანებივრებდნენ, ოღონდ არა სულელური შემწყნარებლობით, რაც ჭირვეულ, ურჩ გოგონად მაქცევდა, არამედ ალერსიანი მზრუნველობით, რამაც მათზე მიმაჯაჭვა, უმწეო, სხვაზე დამოკიდებული გამხადა და მრავალი ცხოვრებისეული სიძნელის, ბედის უკუღმართობისა და გაჭირვებისთვის ვერ შემამზადა.
მე და მერის განმარტოებით გვიხდებოდა ცხოვრება. დედა განათლებული და ენერგიული ქალი იყო. მან თვითონ მოჰკიდა ხელი ჩვენს აღზრდას და ყველაფერს გვასწავლიდა, ლათინურის გამოკლებით, რაც მამამ ითავა. ამიტომ პანსიონში არ მიგვაბარეს. შესაფერისი მეგობრები არ გვყავდა და სამყაროსთან ჩვენი ნაცნობობა იმით შემოიფარგლებოდა, რომ ჩაის ვსვამდით ადგილობრივ შეძლებულ ფერმერებსა და მედუქნეებთან ერთად (მათ მხოლოდ იმიტომ იწვევდნენ, რომ კუდაბზიკობა არ დაებრალებინათ) და ყოველწლიურად მივემგზავრებოდით ბაბუასთან, მამის მამასთან, რომლის სახლშიც, მის გარდა, ჩვენი საოცრად კეთილი ბებია, გაუთხოვარი მამიდა და კიდევ ორი-სამი ხანდაზმული ქალი ცხოვრობდა. სხვა იქ არასდროს არავინ გვინახავს. ზოგჯერ დედა თავის სიყმაწვილეზე თავშესაქცევ ამბებს გვიყვებოდა. მათი მოსმენა ძალიან გვიყვარდა. ისინი ხშირად აღმიძრავდა სურვილს, თავად გამეცნო ქვეყნიერება.
„როგორი ბედნიერი ყოფილა დედა ახალგაზრდობაში“, - ვფიქრობდი ზოგჯერ, მაგრამ იგი თითქოს არაფერს ნანობდა. მამას, თავისი ბუნებიდან გამომდინარე, უდარდელობა არასდროს ახასიათებდა, ამიტომ ხშირად უმიზეზოდ იტანჯავდა თავს იმ მსხვერპლზე ფიქრით, რომელიც, მისი აზრით, საყვარელმა მეუღლემ მისთვის გაიღო, და გამუდმებით იმტვრევდა თავს, როგორ გაეზარდა მწირი შემოსავალი მისთვის, ჩემთვისა და მერისთვის. ამაოდ არწმუნებდა დედა, ყველაფრით კმაყოფილი ვარ, ისიც საკმარისი იქნება, თუ გოგონების მომავლისთვის ცოტაოდენის გადადებას მოახერხებ, არც ახლა და არც მომავალში არაფერი გაგვიჭირდებაო. მაგრამ მამაჩემი ეკონომიისა და შავი დღისთვის ფულის გადადების უნარით არ გამოირჩეოდა, მართალია, ვალს არ იღებდა (დედა ყურადღებით ადევნებდა თვალს, რომ ეს არ მომხდარიყო), მიაჩნდა, თუკი ფული არის, კიდეც უნდა დაიხარჯოსო. მოსწონდა, როცა სახლში კარგი ავეჯი იდგა, ლამაზად გამოწყობილ ცოლ-შვილს კი შავი სამუშაოს შესრულება არ უწევდა. გარდა ამისა, სიკეთის თესვაც უყვარდა და უქონლებს, რითაც შეეძლო, უშურველად ეხმარებოდა - ზოგიერთის აზრით, არაგონივრულად უხვადაც კი.
ერთხელაც ნაცნობმა ქონების გაორმაგების, შემდგომში კი მისი განუხრელი ზრდის გზა გაანდო. ეს ნაცნობი ფხიანი და შორსმჭვრეტელი კაცი იყო, თუმცა
ჩუქება
