წინათქმა
ნამდვილად არავინ მეგულება ისეთი, ვისთვისაც ნაცნობი არ არის განცდა, რომელიც შეიძლება გაგიჩნდეს, როცა გითვალწუნებენ, ან სულაც ხელს გკრავენ, წამიერად ხდება ეს თუ განსაზღვრული დროით. შესაძლოა, ადამიანი ასეთ წუთებში გულგრილიც კი დარჩეს, ან ოდნავ გაღიზიანდეს, მაგრამ არ არის გამორიცხული ტკივილიც. არაერთ ჩვენგანს მავანთა ისეთი სიძულვილიც კი უწვნევია, რომლის მიზეზს თავად ვერ აკონტროლებს და ვერასოდეს შეცვლის. როცა მსგავსი რამ ხდება, თავს იმით ვინუგეშებთ, რომ ეს სიძულვილი გაუმართლებელია - ანუ ჩვენ მას არ ვიმსახურებთ. თუ შინაგანი ძალა შეგვწევს და/ან ახლობელთა მხარდაჭერა არ გვაკლია, ეს მორალური ზიანი საგრძნობლად მცირდება, ან სულაც ქრება, და განიხილება როგორც მორიგი სტრესი (ზოგჯერ მცირე, ზოგჯერ კი დიდი ზიანის მომტანი); სტრესი, რომელიც ადამიანის ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია.
მაგრამ, როცა ამ რომანის წერა დავიწყე, ჩემი ყურადღება სხვა რამემ მიიპყრო. ეს არ იყო გარშემო მყოფთა ზიზღისთვის შეწინააღმდეგების მცდელობა. არც მისი თავიდან აცილების ხერხების ძიება. ლაპარაკია გაცილებით ტრაგიკულ და დამანგრეველ შედეგებზე, რომლებიც თან ახლავს ამ მოვლენისადმი ადამიანის ისეთ დამოკიდებულებას, როცა მას სრულიად დასაშვებ, თავისთავად საგულისხმო, ჩვეულებრივ მოვლენად აღიქვამს. ვიცოდი, რომ საკუთარი თავისადმი ძლიერი ზიზღის მსხვერპლი ზოგჯერ, შესაძლოა, გადაიქცეს საშიშ მოძალადედ, რომელიც საკუთარ თავში ააღორძინებს მისსავე მჩაგვრელ მტერს. არიან ისეთებიც, თავიანთ რაობას რომ თმობენ და უნებურად ერწყმიან იმ წესრიგს, რომელიც მათ იმ პიროვნულ სიძლიერეს სძენს, თავად რომ ასე აკლიათ. უისიც უნდა ითქვას, რომ უმრავლესობა ამ ყველაფერზე მაღლა დგება და აგრძელებს პიროვნულ სრულყოფას.
მაგრამ გვხვდება ისეთი ადამიანიც, ვინც ჩუმად, უსიტყვოდ, შეუმჩნევლად იმსხვრევა, ისე, რომ პრობლემაზე ვერც ვერაფერს ამბობს და ვერც აცნობიერებს. მსგავსი ადამიანები უხილავნი არიან. თვითშეფასების კვდომის ეს პროცესი ყველაზე სწრაფად და იოლად სწორედ ბავშვში ვითარდება, სანამ მისი ეგო, ასე ვთქვათ, ფეხზე მყარად არ დადგება. ნორჩი ადამიანის დაუცველობას დასძინეთ მშობელთა ინდიფერენტულობა, სხვა ზრდასრულთა უგულისყურო დამოკიდებულება, გარე სამყარო (რომელიც თავისი ენით, კანონებითა და წარმოდგენებით სასოწარკვეთილებას მხოლოდ ნიადაგს უმყარებს) და ნგრევისაკენ გზა ხსნილია!
შესაბამისად, ამ პირველი ჩემი წიგნით მიზნად დავისახე ისეთი ადამიანის ცხოვრებაში ჩამეხედა, რომელსაც ხსენებულ დამანგრეველ ძალებთან დასაპირისპირებლად ყველაზე ნაკლებად შესწევს ძალა - თავისი ასაკიდან, სქესისა და რასიდან გამომდინარე. ადამიანის ფსიქოლოგიური მკვლელობის შესახებ წამოწყებული ამ პირქუში ამბის მთავარი გმირი მარტო ვერ დარჩებოდა, რადგან მისი პასიურობის გამო მკითხველს ერთგვარი ნარატიული ვაკუუმი შერჩებოდა ხელთ. ამიტომაც გამოვუგონე მას მეგობრები და თანაკლასელები, რომლებსაც მისი მდგომარეობა ესმით და თანაუგრძნობენ კიდეც, მაგრამ იმ უპირატესობით სარგებლობენ, რომ მხარში მშობლები უდგათ და ბუნებითაც მეტი სიყოჩაღე მოსდგამთ. თუმცა ისინიც არანაკლებ უძლურები აღმოჩნდნენ - ვერ დაიცვეს თავიანთი მეგობარი გარე სამყაროსგან, მან კი ვეღარ გაუძლო და გატყდა... ე
ამ რომანს საფუძვლად დაედო დიალოგი, რომელიც ერთხელ ბავშვობის მეგობართან მქონდა. სწავლა ახალი დაწყებული იყო, პირველ კლასში ვიყავით. უცებ ამ გოგონამ მითხრა, რომ ძალიან სურდა, ჰქონოდა ცისფერი თვალები. ერთბაშად წარმოვიდგინე იგი ცისფერი თვალებით და პირდაპირ შემზარა საკუთარი წარმოსახვის ნაყოფმა: ანუ იმან, თუ რას დაემსგავსებოდა ნატვრა რომ ასრულებოდა. მის ხმაში გაჟღერებული ნაღველი აშკარად სიბრალულისკენ მომიწოდებდა და მეც სახელდახელოდ მოვიფიქრე ყალბი სიბრალულის გამომხატველი სიტყვები, მაგრამ მისმა მკრეხელურმა მოსაზრებამ ისე აღმაშფოთა, რომ სიბრალულის ნაცვლად ძალიან გავუბრაზდი.
ლამაზი, საყვარელი, სანდომიანი და მახინჯი, ცხადია, მანამდეც მინახავს. სიტყვა „ლამაზს“ საუბარში დიახაც ვიყენებდი, მაგრამ არასოდეს შევუძრივარ, არასოდეს განმიცდია შოკი, როცა ხედავ, რომ ამ სილამაზეს არავინ ცნობს, თვით მისი უშუალო მფლობელიც კი (განსაკუთრებით კი სწორედ ის). ეეს უნდა ყოფილიყო რაღაც გაცილებით მეტი, ვიდრე სახე, რომელსაც გულმოდგინედ ვაკვირდებოდი: ალბათ, წყნარი შუადღისას მყუდრო ქუჩის დუმილი, სინათლე, გულწრფელი ატმოსფერო...
ყოველ შემთხვევაში, მაშინ პირველად შევიცანი სილამაზის არსი. უკვე მქონდა წარმოდგენილი და დავასკვენი, რომ სილამაზე რაღაცის ჭვრეტას კი არა, ქმედებას ნიშნავს. ამ რომანის მეშვეობით ვცადე, სწორედ ამის შესახებ მეთქვა რაიმე. გამერკვია, რატომ ვერ ხვდებოდა ის გოგო, რისი მფლობელი იყო და რატომ ნატრობდა ასეთ რადიკალურ სახეცვლილებას. მის ამ სურვილში ხომ საკუთარი რასისადმი ფარული ზიზღი იმალებოდა...
ოცი წლის შემდეგ კვლავინდებურად მაინტერესებს, მაინც რა გზით შეიტყობს ადამიანი მსგავს რამეებს? ვინ უთხრა იმ გოგონას, ვინ გაუჩინა განცდა, რომ ანომალიურ არსებად ყოფნა სჯობდა იმას, რასაც რეალურად წარმოადგენდა? ვინ შეხედა ამგვარი თვალით? ვის ეპატარავა თვალში? ვინ მიიჩნია, რომ სილამაზის შესაფასებელ სკალაზე მისი წონა სხვებისას
ჩუქება
