რამდენიმე სიტყვა ქართული გამოცემისთვის
ამ წიგნის რუსული ვერსია პირველად 1992 წელს გამოვიდა 100 000-იანი ტირაჟით და უმალვე განიბნა მაშინ ჯერ კიდევ ერთიან პოსტსაბჭოურ საინფორმაციო სივრცეში. მას მოჰყვა თარგმანი პოლონურ ენაზე და მისი ხალხმრავალი პრეზენტაცია ვარშავაში. მერე იყო მეორე შევსებული გამოცემა რუსულად და პუბლიკაცია ჟურნალში „ნასტოიაშჩეე ვრემია“ (რიგა). ტექსტი ითარგმნა უკრაინულად და ლატვიურადაც, ქართულად კი მას პირველად ვთავაზობ მკითხველს.
მიუხედავად იმისა, რომ ეგრეთ წოდებული ბ„ბერიას საქმე“ თითქმის 60 წლისაა, ჩვენ ძველებურად ცოტა რამ ვიცით ბოლშევიკური იმპერიის ამ ერთ-ერთი ყველაზე დიდი შეთქმულების შესახებ, რომელზეც საკუთარ ვერსიას გვთავაზობს სერგო ბერია, ლავრენტი ბერიას ერთადერთი ვაჟი, გამოჩენილი მეცნიერი, საბჭოთა სარაკეტო ტექნიკის აღიარებული სპეციალისტი, ჭეშმარიტი ინტელიგენტი და შესანიშნავი პიროვნება, რომლის თავზეც, როგორც იტყვიან, მარტო წისქვილის ქვა არ დატრიალებულა, თორემ ყოველივე სხვა სიავეს გადაუვლია. 1953 წლის ივნისის მიწურულს ოცდაცხრა წლის ტექნიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, ინჟინერ-პოლკოვნიკი, ლენინის ორდენის კავალერი, სტალინური პრემიის ლაურეატი, მსხვილი საკონსტრუქტორო ბიუროს ხელმძღვანელი სერგო ბერია საკუთარ დედასთან ერთად ლეფორტოვოს ციხის ტუსაღი გახდა. წოდებებჩამორთმეული, უფლებებაყრილი, მოღალატის შვილის იარლიყმიწებებული ბატონი სერგო ვაჟკაცურად შეხვდა ბედის სასტიკ განაჩენს, არ გატყდა, არ დაძაბუნდა, არ დაჰყვა ქვეყნის უმაღლეს ხელისუფალთა ნებას, რომლებსაც მისგან მამის აუგის მოსმენა სურდათ. ეს სიჯიუტე მას ურალში ათწლიან გადასახლებად დაუჯდა, მაგრამ მამაშვილობის დაუწერელი კანონისთვის წუთითაც არ უღალატია. სერგო ბერიას საოცარ ნებისყოფაზე და დიდ სამეცნიერო პოტენციალზე მეტყველებს ის ფაქტი, რომ მან ორმოცი წლის ასაკში ნულიდან დაიწყო თავისი კარიერა და კვლავ შთამბეჭდავ წარმატებებს მიაღწია. ამით მან გააქარწყლა მოარული მითი, რომ იგი თითქოს მამის კალთას იყო ამოფარებული, თორემ თავად არც თუ ბევრი რამე შეეძლო. დღეს ჩვენ ვიცით, რომ სერგო ბერიას ნიჭს ფრიად აფასებდნენ მსოფლიო სახელის მქონე მეცნიერები პეტრე კაპიცა, იგორ კურჩატოვი, ანდრეი სახაროვი და სხვები. სწორედ მათი ძალისხმევით გადაურჩა იგი გილიოტინის მძიმე დანას, რომელიც სისტემას მისთვისაც ჰქონდა დაღერებული.
თავისი სიცოცხლის ბოლო ათი წლის მანძილზე ბატონ სერგოს საშუალება მიეცა პირადად მოეთხრო საკუთარ თავზე და იმ სასტიკ დროზე, რომელშიც მოუხდა ცხოვრება და მოღვაწეობა. ჩემს პირად ფონოტეკაში ინახება ათობით აუდიოკასეტა, რომლებზეც აღბეჭდილია ჩვენი ხანგრძლივი საუბრები, ბატონი სერგოს განუმეორებელი ხმა. მისი მონაყოლი დაედო საფუძვლად ზემოთხსენებულ ჩემს ორ წიგნს „ლავრენტი ბერიას ვაჟი მოგვითხრობს“ და „მოკლეს საკუთარ სახლში“ (სერგო ბერიას მტკიცედ სწამდა, რომ მამამისი საბჭოთა სპეცსამსახურებმა შინ მუხანათურად მოსპეს). მეორე წიგნის სასიგნალო ცალი რომ მივუტანე, დიდად გაიხარა და მითხრა: კიდევ იმდენი მაქვს მოსაყოლი, არა ერთი ტომის მასალად გამოდგებაო. და მართლაც კაცს, რომელიც ლავრენტი ბერიას ოჯახში გაიზარდა, რომელიც სტალინის ბინაში ისე დადოდა, როგორც მეგობართან დადიან ხოლმე (იგი სვეტლანასთან ერთ სკოლაში სწავლობდა), რომელიც თეირანის კონფერენციაზე ბელადის საიდუმლო დავალებას ასრულებდა, რომელიც პირადად იცნობდა პოლიტბიუროს ყველა წევრს, რომ არაფერი ვთქვათ საბჭოთა ტექნიკური მეცნიერების ელიტაზე, მართლაც უამრავი სათქმელი ჰქონდა. გული მწყდება, რომ შეკითხვაზე: „ბატონო სერგო, შეიძლება გამოგიაროთ?“ ამიერიდან ვეღარ გავიგონებ მის ტკბილქართულ პასუხს: „რავა არა, მოდი!“ მიუხედავად იმისა, რომ სერგო ბერიამ ნახევარ საუკუნეზე მეტი სამშობლოს გარეთ გაატარა, იგი მშვენიერი მოქართულე იყო. პენსიაზე გასვლის შემდეგ სულ შინ დაბრუნებაზე ფიქრი ჰქოდა აკვიატებული, თბილისში ქარხნის აშენებას აპირებდა, სურდა ძნელბედობის ჟამს საქართველოს მხარში ამოდგომოდა. ვერ აისრულა გულისწადილი, ვერ მოასწრო. ცელშემართული ბებრუხანა 2000 წლის 10 ოქტომბერს უცაბედად დაადგა თავზე და მიღმეთში უხმო. კიევის კრემატორიუმის გავარვარებულ ხახაში დაინთქა მრავალტანჯული სხეული კაცისა, რომელმაც ვაჟკაცურად გაუძლო ყველა განსაცდელს და ნამდვილად ნათელი კვალი დატოვა ამ ქვეყანაზე.
ბატონ სერგოსთან თუნდაც ხანმოკლე შეხვედრა და გასაუბრება გაგრძნობინებდათ მის ფართო ერუდიციას, შინაგან ტაქტსა და კეთილშობილებას. ამასთანავე შეუძლებელი იყო უმალ ასეთი ეჭვიც არ გაგჩენოდათ: ნუთუ ეს დიდბუნებოვანი და დარბაისელი პიროვნება იმ „ურჩხულის“ შვილია, რომლის უბრალო ხსენებაზე ათწლეულების მერეც ადამიანებს ტანში აჟრჟოლებთ? მას ჰქონდა არაჩვეულებრივი მახსოვრობა და ლოგიკური აზროვნების საოცარი უნარი, შეეძლო ხსოვნის კუნჭულებიდან კომპიუტერული სისწრაფით გამოეხმო ესა თუ ის ფაქტი, მოვლენა, ამბავი და სრულიად თავისებური, მაგრამ დამაჯერებელი განმარტება მიეცა მისთვის. ჩვენ იქნებ ბოლომდე არ ვენდოთ ბატონი სერგოს ზოგ მტკიცებას, სუბიექტურად მივიჩნიოთ მისი ესა თუ ის დასკვნა, მაგრამ შესაშური სიწრფელის გამო შეუძლებელია ისინი წინასწარგანზრახულ სიცრუედ მივიჩნიოთ. იგი ასე განმარტავდა წარსულს, ასე ხედავდა საკუთარი ოჯახის ტრაგედიას და მისი ავტორების, რბილად რომ ვთქვათ, არც თუ მიმზიდველ სახეებს. არაერთხელ გამკვირვებია კიდეც თუ
ჩუქება
