ჩემი ბიძია ბენჟამინი ფრანგულიდან თარგმნა
თინათინ სიხარულიძემ
პროექტის ავტორი და მთავარი რედაქტორი
ბეგო ბეჟუაშვილი
მხატვარი
დავით სიხარულიძე
დამკაბადონებელი
ლიკა სხირტლაძე
გარეკანის დიზაინერი
ილია ხელაია
„ ჩემი ბიძია ბენჟამენი “ – გულთბილი და შინაურულია კლოდ ტი ლიეს – ჟურნალისტის, პამფლეტისტისა და მწერლის შედევრად აღია რებული რომანის სათაური, რომლითაც მან ეპიკურეიზმისა და თავისუფალი აზროვნების ტრადიციებით განთქმული ფრანგული ლიტერატურის ისტორიაში, აღორძინების ეპოქიდან რომ იღებს სათა ვეებს, ღირსეული ადგილი დაიმკვიდრა.
„ ჩემი ბიძია ბენჟამენი “ პირველ პირში დაწერილი ავტობიოგრაფიული რომანია:
„ ორმოცი წლის ვარ და უკვე ოთხი პროფესია გამოვიცვალე; ვინ აღარ ვყოფილვარ, რეპეტიტორი, ჯარისკაცი თუ სკოლის მასწავლებელი. ახლა კი აი, ჟურნალისტი გავხდი. სად აღარ მიცხოვრია, ხმელეთსა თუ ოკეანეზე, კარავსა თუ ოჯახურ გარემოში, ციხის ფანჯრის გისოსებს იქითაც ვმჯდარვარ და სამყაროს თავისუფალი სივრცეებიც დამილაშქრავს; დაქვემდებარებაშიც ვყოფილვარ და განკარგულებებიც გამიცია; წამიერი განცხრომის სიტკბოც მიგემია და გაჭირვების წლების სიმწარეც. სიყვარულიც მიგრძნია და სიძულვილიც; ტაშიც დამიმსახურებია და მასხრად აგდებაც “ .
კლოდ ტილიე 1801 წლის 11 აპრილს, კლამესიში , ღარიბი ზეინკ ლის მრავალშვილიან ოჯახში დაიბადა. ბურჟეს ლიცეუმი მშობლიური ქალაქი კლამესის სტიპენდიით დაამთავრა. ცამეტი წლის იყო ლიცეუმში რესტავრაციის რეჟიმის (1814-1830 წწ.) წინააღმდეგ ამბოხში რომ მონაწილეობდა და სიცოცხლის ბოლომდე ანტიმონარქისტულ და ანტიკლერიკალურ იდეებს ქადაგებდა. თუმცა მეფეებზე მეტად არც იმპერატორ ნაპოლეონ ბონაპარტეს ინდობდა და თავის რომანში ბ-ნ მენქსისთან მიმართებით თაღლითობასა და შარლატანობაზე მსჯე ლობისას, მას ლამის ერთ-ერთ ყველაზე დიდი მასშტაბის თაღლითს უწოდებს:
„ მას ბრბოზე ზემოქმედების რაღაც ისეთი, ენითაუწერელი ნიჭი ჰქონდა, რასაც ვერც ისწავლი და ვერც გაიმეორებ; ნიჭი რომელიც უბრალო საქმოსანს ფულში აცურავებს, დიდ ადამიანს ომებს აგებინებს, იმპერიებს აარსებინებს და უმრავლესობას იმ დიდი გენიალობის ნაცვლად ეძლევა, რომლითაც, მოკვდავთა შორის, ყველაზე მეტად ნაპოლეონი გამოირჩეოდა და რასაც მე, ვინც არ უნდა იყოს ის, საბოლოოდ მაინც თაღლითობას ვუწოდებდი “ .
ბაკალავრის ხარისხის მიღების შემდეგ, როგორც მოგვიანებით თვითონ, მისთვის ჩვეული ირონიით აღნიშნავდა, ლუკმა პურისთვის, ღვთის გლახასავით, ჯერ სუასონში, მერე კი პარიზში ეძებდა რე პეტი ტორის ადგილს (ძირითადად მჭევრმეტყველებას, ბერძნულსა და ლათინურ ენებს ასწავლიდა).
---------------------------------
1. კლამესი – ნიევრის დეპარტამენტი, საფრანგეთის ცენტრალური ნაწილი, ბურგუნდია.
2. რესტავრაციის რეჟიმი (1814-1830 წწ.) (პოლიტიკური რეჟიმი საფრანგეთში, ლუდოვიკო XVIII-ის (1815-1824) და კარლოს X-ის (1824-1830) მეფობის პერიოდი).
---------------------------------
1821-1826 წლებში საფრანგეთის არმიის რიგებში მსახურობდა; ესპანეთთან დადებული „ საღმრთო კავშირის “ სახელით, მონაწილეობდა საფრანგეთის ლაშქრობაში ესპანეთის წინააღმდეგ (1823 წ.) და როგორც მეფე ფერდინანდ VII-სთვის ტახტის დასაბრუნებლად და თავისუფლებისმოყვარე ესპანელი ხალხის დასათრგუნად სამკვდრო-სასიცოცხლო ომში გაგზავნილმა რიგითმა ჯარისკაცმა ესპანეთის კონტრრევოლუციით გამოწვეული ავბედითი შედეგები საკუთარ თავზე გამოსცადა.
1827 წელს, სამხედრო სამსახურიდან კლამესიში უნტერ-ოფიცრის ჩინით დაბრუნებული კლოდ ტილიე დაოჯახდა და სასურველი ოცნებაც აუხდა – სკოლის დირექტორად დაინიშნა. ამ პოსტზე ის სკოლის სასწავლო პროცესში რეფორმის გატარებას, ახალი მოწინავე იდეებისა და მეთოდების დანერგვას ცდილობდა.
1830 წლის საფრანგეთის ბურჟუაზიული რევოლუციით იმედგაცრუებულმა კლოდ ტილიემ 1831 წელს თანამოაზრეებთან ერთად ოპოზიციური გაზეთი “ Iნდეპენდანტ ” -ი დააარსა, რომელიც ადგილობრივმა გავლენიანმა პირებმა ცამეტი ნომრის გამოსვლის შემდეგ დახურეს.
კლოდ ტილიეს ოჯახის რჩენა პედაგოგიური მოღვაწეობით უხდებოდა, თუმცა პროვინციის თავკაცებთან უთანხმოების გამო მან ეს სამსახურიც დაკარგა და ბავშვობაში სიღარიბით შერყეული ჯანმრ თელობა ტუბერკულიოზით გაუმწვავდა.
1841 წლის 7 ივნისს კლოდ ტილიე დემოკრატიული გაზეთის, „ Association ” -ის მთავარ რედაქტორად დანიშნეს, რასაც იგი დიდი ენთუზიაზმით შეხვდა. ამ გაზეთში მან თავისი პირველი მწვავე სატირულ-სოციალური და ანტიკლერიკალური ხასიათის პამფლეტები გამოაქვეყნა. მართალია პამფლეტებმა მას დიდი პოპულარობა მოუტანა, მაგრამ სამსახური დააკარგვინა და რამდენიმე დღე საპატიმროშიც გაატარებინა.
კლოდ ტილიე სიცოცხლის ბოლომდე თავისი შეხედულებების ერთგული დარჩა. ის თანამშრომლობას განაგრძობდა გაზეთ “ Association ” -თან და თავისი შედევრად აღიარებული რომან-ფელეტონიც, „ ჩემი ბიძია ბენჟამენი “ , სწორედ ამ გაზეთის ფურცლებზე დაბეჭდა. 1843 წელს „ Association ” -ც დახურეს.
კლოდ ტილიემ სიცოცხლის უკანასკნელი წლები საშინელ სიღარიბეში გაატარა, თუმცა მთელი თავისი მცირე ლიტერატურული მემკვიდრეობის შექმნა მან სწორედ ამ, თავისი ცხოვრების ბოლო ხუთ წელიწადში მოასწრო – მწვავე სატირული სტატიები და პამფლეტები (40 პამფლეტი), ორი ნოველა:
ჩუქება
