ნაწილი პირველი -
1
წელსაც ცრემლიანი ამინდით მოვიდა მარტი. ზამთრისგან გამოყოლილ ძალგამოცლილ სუსხს გაზაფხულის ნედლი სინესტე შეერია. ორი დღე იწვიმა, მერე ლეგა ღრუბლებში გამოღწეულმა მცხუნვარე მზემ თოვლჭყაპი გაალღო. კვლავ შეიცვალა ტაროსი, ცამ შუბლი შეიკრა, თუმცა ასფალტი გაშრა.
გიორგი უნდილაძემ გაცრეცილი პალტოს საყელო აიწია და ქუდი შუბლზე ჩამოიფხატა. ციოდა. იგი ავლაბრიდან ქვემოთ ეშვებოდა. რიყის ქვით მოკირწყლულ ვიწრო ქუჩას ღია აივნები და შემინული შუშაბანდები ზედ გადმოსწოლოდნენ, მათ შორის გაჭიმულ თოკებზე, ზოგან სარეცხი ფრიალებდა თეთრად. ქვაფენილზე მწვანე ბალახს ამოეყო თავი, აქ მანქანა იშვიათად ჩაივლიდა, შინაურული სიმყუდროვე სუფევდა მუდამ. ნაზამთრალი ბეღურები ხის ტოტებზე ჩამომსხდარიყვნენ და ხალისიანად ჟღურტულებდნენ. თვალწინ ქალაქი გადაშლილიყო, მოჩანდა ძველი თბილისის უბნები, ნარიყალას ციხე, მთაწმინდის კალთები, ოქროყანის და ტაბახმელის ფერნაცვალი სათიბები, უფრო შორს, კოჯრის შეჭირხლულ მთებზე მდოვრე ღრუბლები გაწოლილიყვნენ. ხალვათმა სივრცემ გიორგი გაახალისა, თუმცა მშიერი და გაუპარსავი გახლდათ. ჯიბეში გროში არ ედო. ხუთი წლის წინათ დაღუპული ბიძის ნაანდერძევი ბინიდან მოდიოდა, სადაც ხშირად ათევდა ღამეს, განმარტოება რომ მოესურვებოდა. მან კვლავ გახედა ნისლიან ფერდობებზე შეფენილ შორეულ სოფლებს, ასანთის კოლოფებივით დაპატარავებული სახლების წერტილებს.
იმ მიდამოებიდან შემოვიდნენ ბოლშევიკები საქართველოში ოცდახუთმეტი წლის წინათ, მაშინ იქიდან ზარბაზნების ბათქი ისმოდა, მაშინაც ასევე შფოთავდა თბილისი, როგორც დღეს. სტალინის სიკვდილმა და ბერიას დახვრეტამ ქართველების მაზანდა საგრძნობლად დასცა მთელ საბჭოეთში და ახლა მათ ყველგან თაღლითებად და ქორვაჭრებად ნათლავდნენ. აღარავის ახსოვდა, რომ ჯერ კიდევ გუშინ, საქართველო იყო ხალხთა მამის, გენიალური წინამძღოლის და ბრძენი მასწავლებლის სამშობლო.
სამი წლის წინ კი, ზუსტად ამ დროს, მისი აღსრულების ჟამს, ხალხი დამწუხრებული და გაოგნებული დადიოდა ქუჩაში. ბელადის სიკვდილს მეორედ მოსვლის მომასწავებლად აღიქვამდნენ. თბილისში ჩამოაღწია ხმამ, მოსკოვის ერთ-ერთ მოედანზე, ტრუბნაიაზე, წარმოუდგენელ ჯგლეთაში და ჭყლეტაში, სტალინის ცხედრის სანახავად და თაყვანსაცემად შეგროვილ ბრბოში უამრავი ხალხი დაიღუპაო. სწორედ ამაზე იანგლა გიორგის ძმაკაცმა გივი შაბურიძემ, საიქიოდანაც კი არ გვაყენებსო. გიორგის არ მოეწონა ასე აშკარად გამოთქმული უპატივცემლობა, რადგან იმ დღეებში აყოლილი იყო საყოველთაო სულისკვეთებას და მიაჩნდა, რომ ქართველი კაცის საქვეყნო სახელი და მსოფლიო ისტორიაში დამკვიდრებული ადგილი უფრო მნიშვნელოვანი რამ იყო, ვიდრე მისი მოქმედებებით თანამემამულეთათვის მიყენებული ზიანი. არც იყო გასაკვირი გივის აგდებული დამოკიდებულება ხალხთა ბელადისადმი, მისი ნათესავების უმეტესობა ბოლშევიკებს დახვრეტილი ჰყავდათ. იგი ძველი თავადური ოჯახის წარმომადგენელი გახლდათ. დედამისი, დეიდა ნესტანი, ორბელიანთა გვარის ერთ-ერთ უკანასკნელ შთამომავლად ითვლებოდა, მამამისი, ძია გარსევანი, არაგვის ერისთავთა შტოდან, თავის დროზე დახვრეტას გადაურჩა, მაგრამ ათი წელი გაატარა ციმბირის კატორღაში. სამაგიეროდ, უფროსი ძმები დაუხვრიტეს, ერთი – ოცდაოთხ წელს, მეორე – ოცდაჩვიდმეტში, და იმ არისტოკრატიული ოჯახის მხოლოდ შთენილ მემკვიდრედ დარჩა გივი, ერთადერთი შვილი მშობლებისა. ისინი ვორონცოვის უბანში, ძველთაძველ სახლში ცხოვრობდნენ, მეცხრამეტე საუკუნის შუა ხანებში რომ აეგო რომელიღაც წინაპარს. რიკულებიანი ფართო აივნიდან, სახლს რომ გარს ერტყა, ხარატულიან სვეტებზე ამოცოცებულ სვიის ფოთლების მწვანე ფარდის მიღმა, მოჩანდა აყვავებული ნუშებით გადაპენტილი მთაწმინდის კალთები და მამადავითის თეთრი ეკლესია. გიორგის უყვარდა აქ სტუმრობა. გივიზე ორი წლით უმცროსი მასზე ორი კურსით უკან იყო, მაგრამ უნივერსიტეტში ყველანი მეგობრობდნენ. მას შემდეგ, რაც გიორგი სტუდენტი გახდა, თვალსაწიერი საგრძნობლად გაუფართოვდა, მარად სევდიან ყმაწვილობას გამოეთხოვა და ჭაბუკობის თავაწყვეტილ, ლაღ სამყაროში შებიჯებული თითქმის მთელ ქალაქს იცნობდა. უამრავი მეგობარი, ახალი ნაცნობი, ნაცნობთა ნაცნობი შეიძინა. საერთო ლექციები, უნივერსიტეტის ბაღში მხიარული თავშეყრა, ალპინიადები, სპარტაკიადები, საზაფხულო სამხედრო შეკრებები ახალგაზრდებს აახლოვებდა, გიორგიმ კი პირველსავე წელს კრივის სექციაზე დაიწყო სიარული და გაზაფხულზე უნივერსიტეტის ჩემპიონობაც რომ მოიპოვა, თავისი არაჩვეულებრივი სისწრაფის წყალობით, თანატოლებში თვალსაჩინო კაცად იქცა. ჩხუბი და აყალმაყალი ჭირივით ეჯავრებოდა, ადამიანის დამცირება და შეურაცხყოფა ბავშვობიდან სძაგდა. ფიცხი ხასიათის გამო მუშტი-კრივი ბევრჯერ გაუმართავს, მაგრამ ყოველი დაკა-დაკას მერე მარტო დარჩენილს დამარცხებული, დაჩაგრული მეტოქე ხშირად ებრალებოდა და ნანობდა თავის საქციელს. ამიტომ ვერ იტანდა ჩხუბისთავებს, ქუჩა აკლებული რომ ჰქონდათ მუდმივი შფოთით და ალიაქოთით და რომელთაც ბევრნი ექლესებოდნენ, ალბათ ფარული შიშის გამო. მოძალადის პატივისცემა სამარცხვინო სილაჩრის გამოხატულებად და ავი ქმედების წამქეზებლად მიაჩნდა, ისევე როგორც უტიფრისა და თავხედის დასჯა ღვთისნიერ საქმედ. კრივს ცემა-ტყეპას არ უკავშირებდა და რინგის მეტოქეებთან ალალი მეგობრობა აკავშირებდა.
გიორგიმ აყაყანებულ ავლაბრის ბაზარს ჩაუარა, შესასვლელთან ვიღაცას ჯანდაკი ცხვრები მოერეკა გასაყიდად. ალპინიადიდან რომ ბრუნდებოდნენ შემოდგომის მკვეთრი ფერებით აჭრელებულ მთებს შორის დაკლაკნილ გზაზე, გამოსაზამთრებლად ყიზლარისკენ დაძრული ცხვრის ფარები მიემართებოდნენ უწყვეტ ნაკადად და
ჩუქება
