მოგუგუნე კედარი
მე 1994 წლის გაზაფხულზე, ციმბირის მდინარე ობზე, ჩემს მიერ დაქირავებული სამი თბომავლით, ნოვოსიბირსკიდან სალეხარდამდე და უკან,ოთხთვიანი ექსპედიცია მოვაწყვე. ჩვენ 3500 კილომეტრზე უნდა გვევლო და ექსპედიციის მიზანიც, შორეული ციმბირის რეგიონებთან ეკონომოკური ურთიერთობის დამყარება და მოგვარება იყო.
ექსპედიციას, „ სავაჭრო ქარავანი “ ერქვა. სამგზავრო თბომავლებს შორის ყველაზე დიდი, „ პატრის ლუმუმბა “ იყო. (დასავლეთ ციმბირის სამდინარო ნაოსნობაში თბომავლებს ასეთი საინტერესო სახელწოდებები აქვთ: „ მარია ულიანოვა “ , „ პატრის ლუმუმბა “ , „ მიხაილ კალინინი “ ... თითქოს სხვა ისტორიული პიროვნებები არც არსებულა). დიდ თბომავალ „ პატრის ლუმუმბაზე “ , ქარავნის შტაბი და, ასევე ციმბირის მეწარმეთა პროდუქციის გამოფენამაღაზია იყო განთავსებული.
ქარავანს, როგორც ვთქვი ჩრდილოეთით დიდი დასახლებული პუნქტებისკენ: ტომსკი, ნიჟნევარტოვსკი, ხანტიმანსიისკი, სალეხარდისამნახევარი ათასი კილომეტრი ჰქონდა გასავლელი. ასევე ციმბირის პატარპატარა დასახლებებიც, სადაც დატვირთული გემით შესვლა მხოლოდ ნავიგაციის მოკლე პერიოდში, წყალუხვობისას თუ არის შესაძლებელი.
დღისით, ქარავნის ხომალდები დასახლებული პუნქტების ნავმისადგომებთან ჩერდებოდნენ. ჩვენ ვვაჭრობდით და თან სამომავლო ეკონომიკურ ურთიერთობებზე ვაწარმოებდით მოლაპარაკებას. გადაადგილებას კი, როგორც წესი, ღამით ვახდენდით. თუ მეტეოპირობები მდინარეზე მოძრაობის საშუალებას არ გვაძლევდა, ავდრიან დღეებში საშტაბო თბომავალს უახლოესი ნავსადგურის პუნქტს მივაყენებდით და ადგილობრივი ახალგაზრდობისთვის გასართობ საღამოებს ვმართავდით. ამდაგვარი ღონისძიებები იქ, იშვიათობაა. კლუბებმა და კულტურის სახლებმა თავიანთი დრო საბოლოოდ მოჭამეს. ჰოდა, კულტურული ღონისძიებებიც ლამის აღარ იმართება.
ზოგჯერ, მთელი დღის განმავლობაში, გზაზე ერთი, პატარა დასახლებაც კი აღარ გვხვდებოდა. ამ ადგილებში მდინარეს, მრავალ კილომეტრზე გაწელილ ერთადერთ სატრანსპორტო არტერიას, ორივე მხრიდან უკაცრიელი ტაიგა მიუყვებოდა. მაშინ რას ვიფიქრებდი, რომ სადღაც აქ, ისეთი შეხვედრა მელოდებოდა, რომელიც მთლიანად შეცვლიდა მთელს ჩემს ცხოვრებას.
ერთხელაც, როცა უკვე უკან, ნოვოსიბირსკისკენ გვეჭირა კურსი, განკარგულება გავეცი საშტაბო თბომავალი რამდენიმე პატარა ქოხით დასახლებულ სოფელთან მიგვეყენებინა, რათა გემის ეკიპაჟს ცოტა ხნით ფეხი მიწაზე დაედგა, ხოლო იქაურ მაცხოვრებლებს ჩვენგან სხვადასხვა პროდუქტი ან საქონელი შეეძინა, ჩვენ კი მათგან ტაიგის ველური მიწის ნაყოფი და თევზი იაფად შეგვეძინა. ცოტა არ იყოს, უცნაური თხოვნით, ორი მოხუცი (ჩავთვალე, რომ ბერიკაცები ამ სოფლიდან უნდა ყოფილიყვნენ) მომადგა. უფროსი, გრძელწვერიანი ჭაღარა ბერიკაცი იყო, რომელიც მხოლოდ დუმდა. ლაპარაკობდა მეორე, შედარებით უმცროსი. ის, მთხოვდა მიმეცა ორმოცდაათი კაცი (ეკიპაჟში სულ სამოცდახუთი კაცი მყავდა), რომელთაც ტაიგაში გემის სადგომიდან ოცდახუთი კილომეტრის სავალზე წაიყვანდნენ. ჩემი ხალხი, როგორც თავად ამიხსნეს, მოგუგუნე კედარის მოსაჭრელად სჭირდებოდათ. ეკიპაჟს, გარდა ამისა, ორმოცი მეტრის სიმაღლის კედარი ნაწილნაწილ უნდა დაეხერხა და თბომავალზე ხელით ჩამოეზიდა. აუცილებლად მთლიანად უნდა ჩამოგვეზიდა, მერე ეს ნაწილები კიდევ უფრო პატარა ნაკუწებად დაგვეჭრა, თითო ნაჭერი ჩვენთვის დაგვეტოვებინა და დანარჩენი ყველა იმ ახლობელისა და ნაცნობმეგობრისათვის დაგვერიგებინა, ვინც მის საჩუქრად მიღებას მოისურვებდა. მოხუცი ირწმუნებოდა, რომ ეს კედარი უბრალო რამ არ არის. თოკზე ჩამოცმული კედარის ნაჭერი გულზე უნდა დაიკიდო. თანაც ბალახზე ფეხშიშველმა მდგარმა უნდა დაიკიდო და მარცხენა ხელის გულით შიშველ მკერდზე მაგრად მიიკრა. სულ რაღაც ერთ წუთში კედარიდან წამოსული სასიამოვნო სითბო შეიგრძნობა და სხეულს მსუბუქი ჟრუანტელი დაუვლის. დრო და დრო, როცა სურვილი გაგიჩნდება, კედარის ნაჭერის ის მხარე, რომელიც სხეულს არ ეხება, თითის წვერებით უნდა აპრიალო (ხეხო) ისე, რომ ცერა თითები უკანა მხრიდან მიაბჯინო. ბერიკაცი დაბეჯითებით ამტკიცებდა: სამი თვის მერე, ადამიანი, რომელიც მოგუგუნე კედარის ნაჭრის მფლობელი იქნებოდა, გაცილებით უკეთ იგრძნობდა თავს და უამრავი დაავადებისგანაც განიკურნებოდა.
– შიდსისგანაც კი? ვიკითხე მე და თან მოკლედ მოვუყევი ამ სენის შესახებ, რაც კი პრესიდან იყო ჩემთვის ცნობილი.
ბერიკაცმა მტკიცედ მიპასუხა:
– ნებისმიერი სენისგან!..
თუმცა ეს, მისი აზრით, იოლი რამ იყო. ბევრად მნიშვნელოვანი კი ისაა, რომ ამ ნივთის მფლობელი ადამიანი უფრო კეთილი, იღბლიანი, ტალანტური ხდება.
ჩვენი ციმბირული ტაიგის კედრის სამკურნალო თვისებების შესახებ ცოტაოდენი რამ მეც ვიცოდი, მაგრამ, მას თუ ადამიანის გრძნობებსა და უნარზე შეეძლო ზემოქმედება, ეს მაშინ სრულიად წარმოუდგენლად მეჩვენებოდა. ამიტომაც ვიფიქრე: „ ალბათ, მოხუცებს ფულის გაკეთება თუ უნდათ ჩემგან. ამ, თავად როგორც თვლიან, არაჩვეულებრივი კედარის წყალობით? “ და, გადავწყვიტე მათთვის ამეხსნა, რომ „ დიდ სამყაროში “ სამკაულებად ქალები ოქროსა და ვერცხლის საიუველირო ნაკეთობებს ატარებენ. და, რაღაც ხის ნაჭერში ფულს არავინ გადაიხდიდა, ამიტომ მეც, ვერანაირ ხარჯს ვერ გავწევდი.
– ატარებენ, იყო პასუხი, რამეთუ არ იციან, რომ ოქრო, მტვერია ამ კედარის ერთ ნაჭერთან
ჩუქება
