ლიტერატურული გაზეთი #166

პაატა ნაცვლიშვილი
 
დიუმა რომ ჩამოვიდა საქართველოში, მე თბილისში არ ვიყავი. საერთოდაც არ ვიყავი. 94 წლის შემდეგ დავბადებულვარ. ამავე მიზეზით არც ჯონ სტაინბეკის ჩამოსვლას მოვსწრებივარ, რომელიც საქართველოს ჩემს დაბადებამდე 5 წლით ადრე სწვევია. აი, არტურ ჰეილის სტუმრობა კი კარგად მახსოვს. მახსოვს კი არა, ფაქტობრივად, მის გამო გამაგდეს ახკომიდან, სადაც მაშინ კორესპონდენტად ვმუშაობდი. „ ოტელის", „ აეროპორტისა" და „ ბორბლების" სახელგანთქმული ავტორი თბილისში ჩამოსულიყო და მასთან გამართულ შეხვედრაზე გამაგზავნეს რედაქციიდან. არ ვიცი, რა ხალხი იყო თავმოყრილი იმ შეხვედრაზე და ვინ შეარჩია, მაგრამ როცა სტუმარმა თქვა, მზად ვარ, ყველა თქვენს კითხვას ვუპასუხოო, ხმა ვერავინ ამოიღო. მე კიდე ჟურნალ „ ამერიკაში" წაკითხული მქონდა, რომ ჰეილი იმდროინდელ ამერიკულ ლიტერატურაში დამკვიდრებული ლამის მეინსტრიმული მიმდინარეობის – „ ახალი ჟურნალიზმის" – ერთერთი წარმომადგენელი იყო ტომ ვულფთან, ტრუმენ კეპოტესა და ნორმან მეილერთან ერთად. ჰოდა, ჩემს ცოდნას ვაჩვენებმეთქი, მარკ ტვენიდან და ჰემინგუეიდან დავიწყე ჟურნალისტიმწერლების ჩამოთვლა, მაგრამ საკმარისი იყო „ ახალი ჟურნალიზმის" ხსენება, რომ ჰეილი ჯერ წამოწითლდა, მერე სულაც გალურჯდა და გაბრაზებულმა ჩაიბურდღუნა, რა ჟურნალიზმი, რის ჟურნალიზმი, მწერალი ვარო! სიტყვა „ ჟურნალიზმი" იუკადრისა პროზიშვილმა! შეურაცხყოფად მიეღო. ეს ამბავი რედაქციაში, ბუნებრივია, ჩემზე ადრე მივიდა. ჰოდა, ამის მერე იყო, სამსახურიდან წასვლა რომ მაიძულეს. მეც გუდანაბადი ავიკარი და სპორტულ ჟურნალისტიკას შევაფარე თავი – აჩიკო გოგელიას „ მართვეში" წავედი.
ასე რომ, ცუდად მაქვს დაცდილი სახელიანი მწერლების საქართველოში სტუმრობა. ამიტომაც იყო, რომ როცა შარშანწინ საქართველოს ორჰან ფამუქი ეწვია, ახლოსაც არ გავეკარე. და კიდევ ალბათ იმიტომაც, რომ მე ის მანამდე სტამბულში მყავდა უკვე ნანახი.
თუმცა აქ ერთი სხვა შემთხვევაც მახსენდება: 1985 წელს თბილისს პიტერ უსტინოვი ესტუმრა ერთი დღით. არსად არაფერი დაწერილა ამ ამბავზე. ერთადერთი ჩემი ინტერვიუ გამოქვეყნდა იმავე ახკომში 18 აპრილს გიორგი ჯორჯაძის ფსევდონიმით. მაშინ უკვე რედაქტორი ვიყავი. ხოლო პიტერ უსტინოვთან ის ჩემი ინტერვიუ, როგორც ჩანს, პირველი ექსკლუზივი გახლდათ ქართულ პრესაში! და აი, თბილისში ფრედერიკ ბეგბედერი ჩამოვიდა, თავი რომ კიტრად მოაქვს და არცთუ უსაფუძვლოდ – არის კიდეც!
თუმცა მისი ყველა რომანი მაქვს წაკითხული, ვერ ვიტყვი, რომ წლევანდლამდე დიდად აღფრთოვანებული ვიყავი ბეგბედერით, მაგრამ ბოლო წიგნმა „ უნა & სელინჯერი" მას ჩემს ფავორიტ ავტორთა შორის მიუჩინა ადგილი. რა ვქნა, სიყმაწვილიდან ასე ვარ – ნებისმიერ გამონაგონს ნამდვილი ამბავი მირჩევნია, რომელიც, ხშირ შემთხვევაში,
ისეთია, ვერა მწერლის ფანტაზია რომ ვერ მოიგონებს. ეს წელიწადი ჩემთვის სწორედ ბეგბედერის ჯერჯერობით ამ უკანასკნელი რომანით დაიწყო. ბედობასა და შობას შორის შემომეკითხა და შთაბეჭდილება დღემდე არ გამნელებია!
50 წლის ფრედერიკ ბეგბედერი თანამედროვეობის ერთერთი ყველაზე ცნობილი ფრანგი მწერალი და საქართველოში ერთერთი ყველაზე პოპულარული უცხოელი ავტორია. ალბათ სულ რამდენიმე ენაზეა თარგმნილი ბეგბედერი ისე სრულად, როგორც ქართულად. ქართველ მკითხველს საშუალება აქვს, წაიკითხოს მისი ყველა წიგნი სულსულ პირველისა და სულსულ უკანასკნელის გარდა. მე კი, უკვე ვთქვი, სწორედ ეს უკანასკნელი მომწონს ყველაზე მეტად – „ უნა & სელინჯერი". მომწონს ერთი მხრივ სელინჯერის – ჩემი უსაყვარლესი მწერლისა და მეორე მხრივ – ამ რომანის დოკუმენტურობის გამო.
მე და ბეგბედერს სელინჯერის სიყვარული გვაერთიანებს. მე, ბეგბედერსა და სელინჯერს კი – ჩვენზე გაცილებით უმცროსი გოგონების სიყვარული. ამ ამბავში ჩარლი ჩაპლინიც ჩვენთან არის! ჰოდა, მწერალთა სახლში გამართულ იმ დახურულ შეხვედრაზე ბეგბედერმა სწორედ მასზე გაცილებით უმცროს გოგოებს მიაქცია ყურადღება – ეს რა კარგი მწერლები გყოლიათ ქართველებსო! ქეთი ნიჟარაძე, ეკა ტოგონიძე და თეონა დოლენჯაშვილი ჩემს გვერდით ისხდნენ პირველ რიგში. ბეგბედერს ეკას მუხლებს ზემოთ აცოცებული ჩექმები მოეწონა განსაკუთრებით.
თუმცა ბეგბედერიც შემოვლითი გზით – სარეკლამო ბიზნესიდან მოვიდა მწერლობაში, და გარდა ამისა, პრესასა და ტელევიზიაშიც აქტიურად თანამშრომლობს, როგორც მესვეტე, წამყვანი, პუბლიცისტი თუ რედაქტორი, ჰეილისთან გამოცდილებამიღებულს სიტყვა „ ჟურნალისტიკა" მე მასთან მიმართებაში არაფრისდიდებით არ დამცდება. ყოველ შემთხვევაში – მის გასაგონად. ვერავინ ვერანაირი სამსახურიდან ვე(ღა)რ მომხსნის, მაგრამ ვაითუ, ესეც გამინაწყენდეს! აბა, ეს არის პროზიშვილი, თუ არის!
თუმცა რომანში   Windows on the world   თავის „ ექს- ჟურნალისტურ გამოცდილებას" საგანგებოდ აღნიშნავს.
ბეგბედერის რომანების უმეტესობა ავტობიოგრაფიულია. თითქოს წარმოუდგენელია, რომ ჯერომ სელინჯერის, უნა ო ’ ნილისა და ჩარლი ჩაპლინის სასიყვარულო ურთიერთობების შესახებ დაწერილი მისი მხატვრულდოკუმენტური წიგნიც ავტობიოგრაფიული იყოს, მაგრამ ბეგბედერის ეს რომანი მართლა უხვად შეიცავს არა მხოლოდ