ყოვლისმომცველი მსოფლხატი
თეოლოგიის სამსახურში გატარებული ხანგრძლივი ცხოვრების განმავლობაში მუდამ მეკითხებოდნენ და მთხოვდნენ, გულახდილად გამემხილა საკუთარი მრწამსი და მე ვცდილობდი ლაპიდარული, მაგრამ გულახდილი ყოფილიყო ჩემი პასუხი.
ჩემი თხზულებები დაწერილია მაძიებელთათვის; მათთვის, ვინც ვერაფერი გაუგო რომაული ან პროტესტანტული წარმომავლობის რელიგიას; მათთვის, ვინც უკმაყოფილოა თავისი ურწმუნოებით ან ეჭვებით; მათთვის, ვინც თხოულობს "ნებელობით სულიერებას" ან მოკლევადიან "სასიცოცხლო დახმარებას". აგრეთვე ყველა იმათთვის, ვინც მორწმუნის ცხოვრებით ცხოვრობს და სურს გაიღრმავოს თავისი რწმენა; მათთვის ვისაც რწმენასთან ერთად სწადია "ცოდნა", მორწმუნეობის იმგვარი ნირი, რომელიც ეფუძნება ფილოსოფიას, თეოლოგიას, ეგზეგეტიკას, ისტორიას და მათგან გამომდინარე პრაქტიკულ დასკვნებს. ხანგრძლივი ცხოვრების მანძილზე ჩემი რელიგიური მრწამსი დაიწმინდა და განივრცო. არასდროს მითქვამს, დამიწერია და მიქადაგია ის, რაც არ მწამს. ათწლეულების განმავლობაში ვეცნობოდი ბიბლიას და ტრადიციას, ფილოსოფიას, თეოლოგიას და შტუდიების შედეგები ჩამოყალიბებულია ჩემს წიგნებში. ჩემი ერთ-ერთი თხზულების სათაურია "აპოსტოლური აღმსარებლობა". აპოსტოლურმა აღმსარებლობამ ოდენ მეხუთე საუკუნეში მიიღო საბოლოო სახე. ვისაც სურს, მეტი გაიგოს იმ თორმეტი ფრიად განსხვავებული და ძალიან საკამათო თეზისის შესახებ (მაგალითად, უბიწო ჩასახვა, ამაღლება, ჯოჯოხეთს შთასვლა...) და წმინდა წერილისეულ და თანამედროვე თვალსაზრისით საჭირო განმარტებებს გაეცნოს, მათთვის სასარგებლო იქნება ჩემი დღესდღეობითაც აქტუალური წიგნი "კრედო" (საგანგებო გამოცემის სათაურია "ქრისტიანული რწმენის შესავალი").
მაგრამ ერთია "ოფიციალური რელიგია", რომელიც ადამიანს რელიგიურ თემთან აკავშირებს და სხვაა პერსონალური, "სულისმიერი", "გულისგულის" რელიგია, ოფიციალურ რელიგიას ოდენ ნაწილობრივ თანადამთხვეული. ამ ალალ ფილოსოფიაში, პერსონალურ ფილოსოფიაში ჩაწვდომა ფსიქოლოგისათვის წარმოადგენს სამეფო შარაგზას, კონკრეტული ადამიანის სულის მოხილვის შესაძლებლობას.
ახლა მე არ განვეკუთვნები იმ "ენაწყლიან" ადამიანთა კატეგორიას, ვინც მუდამ მზადაა, სხვებს განუმარტოს და დააძალოს თავისი მოსაზრებები რწმენის საკითხებზე. სწორედ რწმენის პრობლემებზე მსჯელობისას გახლავთ უთუოდ საჭირო ზომიერება. მე, როგორც თეოლოგი ისედაც ვალდებული ვარ არგუმენტები არ შევკმაზო ემოციებითა და ნაჩქარევი აღსარებებით. ამიტომ მრავალ კითხვაზე, დღესდღეობით ესოდენ ხშირად რომ გაისმის ჩემი "სულიერების" თუ "გონიერების" თაობაზე, მრავალ ამ კითხვაზე პასუხის პოვნა მსურველს შეუძლია ჩემს თხზულებებში. სულიერება, სპირიტუალობა - ეს ცნება მოიცავს სულიერების ყოველ ვარიანტს, დაწყებული ორთოდოქსული მისტიკიდან და საეკლესიო დოგმატიკიდან და დამთავრებული "ნიუ ეიჯის" ეზოთერული სახესხვაობით.
ამიტომ მე კრიტიკულად მიმოვიხილავ ჩემს თხზულებებში უამრავ სპირიტუალურ ცნებას. ფორმულაში: "რა მწამს მე" მინდა, მკითხველმა ყოველი სიტყვა მისი უფართოესი აზრით გაიგოს.
"მე" - არ მსურს სუბიექტივისტურად იყოს გაგებული. მე არასოდეს მომაქვს თავი ვით ამაყ მარტოსულს ან სულაც რჩეულს. ოდითგან ვესწრაფვი აზროვნებისა და ქმედების სოლიდარულ ნირს თანამოაზრეებთან, ქრისტიანებთან, მსოფლიო რელიგიების და სეკულარული სამყაროს წარმომადგენლებთან; ძალიან მესიამოვნება, თუ ეს წიგნი მისწვდება მრავალი სხვა ადამიანის გულისყურს.
"მრწამსის" ჩემეული ინტერპრეტაცია არ არის ვიწრო ეკლესიური და ინტელექტუალურად ღვლარჭნილი. "რასაც ეკლესია მავალებს, რომ ვიწამო" - ეს ტრადიციონალისტური ფორმულა ახლა დიდად აღარ ეთნევა თვით კონსერვატორ კათოლიკეებსაც. "მწამს" დიახაც უფრო მეტია, ვიდრე მრწამსის გარკვეული პოსტულატების აღიარება. "მწამს" - ამოძრავებს ადამიანის გულს, გონსა და ხელს და მოიცავს აზროვნებას, ნებელობას, გრძნობასა და საქმეს. ბრმა რწმენა რომში გატარებული სტუდენტობის წლებიდან მოკიდებული ჩემთვის ისევე მიუღებელია, როგორც ბრმა სიყვარული; ბრმა რწმენამ უთვალავი ადამიანი, მრავალი ხალხი წარიწყმიდა. მე მეთნევა გაცნობიერებული, კარგად დასაბუთებული რწმენა, ამიტომ იგი არც რაციონალისტურია და არც ირაციონალური, იგი უბრალოდ გონივრულია.
"რა მწამს მე"-მ ბევრად მეტი გაიშინაურა, ვიდრე აღმსარებლობამ ტრადიციული აზრით. "რა მწამს მე" იყო და არის ცხოვრებისათვის უცილობლად საჭირო პრინციპები და საქმეები, სხვებსაც რომ წაადგება დამოუკიდებელი ცხოვრებისეული ორიენტაციის პოვნისათვის; არა მარტო ფსიქოლოგიურ-პედაგოგიური რჩევები კარგად ყოფნისა და დამოუკიდებელი ცხოვრებისათვის; არც ზესთამჩენური ჭკუის სწავლებაა და არც ქადაგება; მე ხომ არც წმინდანი ვარ და არც ფანატიკოსი, ესაა სერიოზული ინფორმაციის შემცველი რჩევები ცხოვრების გონივრული წარმართვისათვის.
თუ გნებავთ, "მედიტაციისათვის", - "მედიტარი" ნიშნავს "გაზომვას", "გონებით გასიგრძეგანებას", მაშასადამე - "ჩაფიქრებას", "განსჯას". მედიტაცია, საუბარი ბერის კი არა, ღმერთის მუნყოფნის, მსოფლიო მოქალაქის პერსპექტივიდან. მარტო თავი კი არა, არამედ აგრეთვე ჩვენი გულიც უნდა იყოს ჩართული ჭეშმარიტების განზომილებათა წვდომაში. ჩემი სულიერება ახლოა ყოველდღიურ გამოცდილებასთან, მსგავსად იმისა, მრავალ სხვა ადამიანსაც რომ განუცდია და განიცდის. მაგრამ იგი განათებულია ჩემი, როგორც მეცნიერ-თეოლოგის ხანგრძლივი მეცნიერული კვლევა-ძიების სულისკვეთებით, დაკავშირებულია საბედისწერო პერიპეტიებთან ჩემ მიერ გადატანილი ბრძოლა-ვაებისა, რაც აღვწერე "ჩემს მოგონებათა" ორტომეულში.
დღესდღეობით რწმენა აღარ წარმოადგენს ადამიანის უთუო ატრიბუტს, განსაკუთრებით, ქრისტიანული რწმენა. და მიუხედავად ამისა, ჩვენ, ჩვენი არევ-დარეული დროის გადამკიდე, ინფორმაციის მოზღვავებული ნაკადებით შეჭირვებულებს უთუოდ გვჭირდება საორიენტაციო ნიშანსვეტი: მიზანდასახულებათა ნათელი კოორდინაცია; თუმცა, უნდა ითქვას, რომ აქ ყოველ ადამიანს სჭირდება აგრეთვე თავისი საკუთარი შინაგანი კომპასი, რომელიც ყოველდღიურობის მკაცრი რეალობიდან გამომდინარე გვასწავლის კონკრეტული გადაწყვეტილების მიღებას. ეს წიგნი შესაძლოა გამოდგეს დამხმარე სახელმძღვანელოდ პრინციპული ორიენტაციისათვის.
წიგნში დასმული კითხვები და განხილული თემების სიმრავლე მე მივუსადაგე სიცოცხლეს, მრავალფეროვანსა და ყოვლისმომცველ ფენომენს, ზოგადად ცხოვრებისა და ცალკეული ადამიანის და აგრეთვე ჩემი საკუთარი ცხოვრების ისტორიას.
თავისთავად ცხადია, აქ ვერ იქნება ამოწურული ყველა თემა და ასპექტი ქრისტიანული ცხოვრებისა. ამ ასპექტებისა და თემების შესახებ მკითხველი დამატებით ინფორმაციას მოიპოვებს წიგნის ბოლოში დართული ლიტერატურის მეშვეობით.
რასაც მკითხველს ვთავაზობ, ეს არ გახლავთ უბრალო თეოლოგიური გასეირნება ვიწრო სანახებში, ექსკურსი ცხოვრების სხვადასხვა პროვინციაში, ის უფრო მთაში გასეირნებაა, ალპინისტური, დინჯი ნაბიჯით აღმასვლა, ადვილი და ხანაც რთული; სამწუხაროდ, იგი არ გვთავაზობს შესვენებებს, მაგრამ მუდამ ითვალისწინებს მწვერვალის პერსპექტივას. ეს არის ყოვლისმომცველი მსოფლხატი, ამიტომ პირველივე თავიდან ჩემი საუბარი უბრალოა, ელემენტარული და პიროვნული. მე თეოლოგიური ჰელიკოპტერით კი არ მოვფრინავ ზეციდან, არამედ ქვემოდან მოვეშურები, ყოველდღიური რუტინიდან: ყოველი ადამიანისათვის თავდაპირველად აუცილებელია სასოება, იმედი სიცოცხლისა, ფუნდამენტური იმედი.
ტიუბინგენი, 2009 წ. ივლისი
ჰანს კიუნგი
1. ცხოვრებისეული სასოება
"მთავართუმთავრესი სასოება ჯანმრთელი პიროვნების ქვაკუთხედია, სიცოცხლის პირველი წლის განცდებზე ჩამოყალიბებული განწყობა საკუთარი თავისა და სამყაროსადმი".
ერიკ ჰ. ერიქსონი,
გერმანელ-ამერიკელი ფსიქოლოგი,
საყმაწვილო ფსიქოლოგიის წამყვანი წარმომადგენელი
(Identity and the Life Cycle 1959)
რა არის ჩემთვის ადამიანის სულიერების საფუძველი? - მთავართუმთავრესი სასოება, ცხოვრებისეული სასოება! საკუთარი ისტორია აქვს თითოეული ადამიანის ცხოვრებისეულ სასოებას. მისი დასაბამია მომენტი, ოდეს კაცი ამ ქვეყანას მოევლინება.
ჯანსაღი პიროვნების ქვაკუთხედი
ცხოვრებისეული სასოება "უბრალოდ" კი არ გვეძლევა, იგი პრაქტიკის შედეგად ყალიბდება. ერიკ ერიქსონმა და განვითარების ფსიქოლოგიის სხვა წარმომადგენლებმა ემპირიული კვლევის შედეგად დაადგინეს: ბავშვი დედის რძესთან ერთად შეიწოვს ცხოვრებისეულ სასოებას. ჩვილის ფსიქო-ფიზიკური განვითარებისათვის სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა მასში მთავართუმთავრესი სასოების ჩამოყალიბება. თუ ბავშვი ჩვილობის ასაკში ფსიქოგენური დაავადების, მშობლების განშორების, თანდაყოლილი ემოციური დეფიციტის ან ძიძა-ლალის უვარგისობის შედეგად მიიღებს ტრავმას (რენე შპიცის მიერ გამოკვლეული ფენომენი), მაშინ მას შეიძლება საერთოდ არ ჩამოუყალიბდეს მთავართუმთავრესი სასოება. ერიკ ერიქსონის თანახმად, ჩვილი ბავშვის განვითარების პირველი სტადია (დაახლოებით სიცოცხლის პირველი წელიწადი) თითქმის იდენტურია განვითარების მთავართუმთავრესი სტადიისა basic trust.
მომდევნო კვლევებმა დაადასტურა, რომ დედა (ანდა მისი შემცვლელი პიროვნება) ქმნის საფუძველს ჩვილი ბავშვის მიერ სამყაროს შემეცნების საქმეში. აუცილებელი არ არის, ბავშვს ჩემსავით ჰყავდეს ხუთი უმცროსი და და ერთი უმცროსი ძმა, რომ თვალი მიადევნოს, როგორ უყალიბდება ჩვილ ბავშვს ადამიანებთან კონტაქტის უნარი, რომ ჩვილი მუდამ ცდილობს მზერით დაამყაროს კონტაქტი დედასთან და მყისვე ატირდება, როგორც კი დაკარგავს დედასთან კონტაქტს, ხოლო მეორე წლის დასაწყისში იგი დედასთან ვიზუალური კონტაქტის გარეშეც ახერხებს, იმოძრაოს, თუმცა განუწყვეტლივ უბრუნდება დედას და თუ ვერ ახერხებს, შეიპყრობს განშორების შიში.
დედასთან კონტაქტისა და მისი ზეგავლენიდან თანდათანობით გამოსვლის კვალდაკვალ იხსნება ბავშვის სულიერება ადამიანებთან, საგნებთან და მოვლენებთან კონტაქტისათვის. უახლესმა გამოკვლევებმა დაადასტურა, თუ რაოდენ დიდი მნიშვნელობისაა ძლიერი მეობის ჩამოსაყალიბებლად ადრინდელი კონტაქტები. თუ დედასთან ბავშვის კონტაქტი შეფერხებულია, მაშინ ბლოკირებულია სხვა ადამიანებთან ურთიერთობის ჩამოყალიბებაც. აქ აღარ შევუდგები დაწვრილებით განხილვას კომპლექსური პრობლემისა, თუ როგორ ზემოქმედებს დედისადმი თუ შემცვლელი პირისადმი სიყვარული, ვთქვათ, მამასთან ან სხვებთან ურთიერთობაზე და საბოლოოდ ბავშვის მთავართაგან უმთავრესი სასოების ჩამოყალიბებაზე.
დიახ, და მე?