ცხოვრება უსამართლოა - დასკვნა, რომელიც გამოგაქვს ბევრ რამეზე ფიქრის შემდეგ. ან, შეიძლება, ეს დასკვნაც არ არის და, უბრალოდ, დამღლელი სამუშაო დღიდან მომავალს აღარ გაქვს აზრებისთვის ფეხის აწყობის ენერგია და ასე პრიმიტიულად ასრულებ საკუთარ თავთან დიალოგს. არა, ასე მარტივად ვერ დავასრულებ! როგორ შეიძლება, მლიქვნელები ასეთი წარმატებულები იყვნენ და შენ, მორალური პრინციპებით დაფის საშლელი ღრუბელივით გაჟღენთილ ადამიანს, მეათეარისხოვანი სამუშაოს პოვნა გიჭირდეს?! როგორ შეიძლება, ხეპრე პოლიტიკოსები იმაზე დარდობდნენ, საღამოს რომელ რესტორანში ივახშმონ, როცა ნებისმიერ ამ სადავო ობიექტთან ტაქსების დიდ რიგში აუცილებლად აღმოჩნდება რამდენიმე მათზე ბევრად ერუდირებული მძღოლი, როგორც კონკრეტულ სფეროში, ისე ზოგადად?! როგორ შეიძლება, ვიღაც იდიოტი ფეისბუკის თამაშში რესურსების საყიდლად მამიკოს კარტიდან 100 დოლარს დაუკითხავად და დანაშაულის გრძნობის გარეშე ხსნიდეს და ამ დროს მისი თანატოლი რომელიმე მიყრუებულ ბარში სასმლის სუნით აყროლებული კლიენტების პრეტენზიებს მორჩილად ისმენდეს?! ერთი წარღვნა, აპოკალიფსი, ან რამე მსგავსი როგორ დაამშვენებდა ამ ყველაფერს და გულსაც მომფხანდა, მოისპობოდა ყოველგავარი უსამართლობა და ყველა თანასწორი გახდებოდა. თანასწორი ნულოვან დონეზე.
თუმცა ცხოვრებას რას ვერჩი, ალბათ ისიც ისეთივეა, როგორიც ცალ-ცალკე, თითოეული ადამიანი, მეც ხომ ეს პრობლემები თავში იმ თანმიმდევრობით მომივიდა, რომლითაც პირადად მაწუხებს. ან იქნებ, ბოლო ორი არც მაწუხებს და უბრალოდ იმიტომ ავლაპარაკდი, რომ პირად პრობლემებზე წუწუნი ზოგადსაკაცობრიო პრობლემატიკის ფოლგაში შემეფუთა?
ასეთ ფიქრებს ოდნავ შველის ყურსასმენების უფრო მაგრად გარჭობა და ხმის ბოლომდე აწევა. მეტროს მატარებლის კარებს თუ ხარ მიყუდებული (ამკრძალავი წარწერის მიუხედავად) და შენ წინ მდგომი ადამიანიც თუ ჩავა ხომ საერთოდ, აღარ გრჩება ფიქრის დრო, მოპირდაპირე მხარეს ხომ შენი რეალური სახე გამოჩნდება, ჭუჭყიან მინაზე არეკლილი, მაგრამ მაინც... ამ დროს აუცილებლად გინდება რაღაცის შესწორება, ღილის, ნაკეცის, თმის... მითუმეტეს, თუ მოპირდაპირე მხარეს სკამზე დაახლოებით შენი ასაკის, საკმაოდ მომხიბვლელი, ჟღალთმიანი გოგო ზის და ყურადღებას რომ არ გაქცევს, ალბათ სწორედ გვერდით მოქცეული კაპიშონის ბრალია.
შუქი ჩაქრა. ვაგონმა სვლა ოდნავ შეანელა, მაგრამ არ გაჩერებულა, რამდენიმე მგზავრმა ტელეფონის ფანარი აანთო, ზოგმა უბრალოდ - ეკრანი და ისე მოატრიალეს დანარჩენების მგზავრების მხარეს, გოგონები დაქალებს რომ აჩვენებენ ხოლმე ყველაზე ჩასაკოცნ ფოტოს. რამდენიმე გულწრფელი „ვაიმეც“ გაისმა შუახნის მანდილოსნებისგან. ჭერზე მოთავსებული ნათურები წვალებით ისევ აინთო, მაგრამ ამჯერად სვლა მკვეთრად შენელდა.
ყურსასმენები გამოვიძრე. დარწმუნებული ვიყავი, რომ ეს რიგითი ინციდენტი იყო და მალე ამოიწურებოდა, თუმცა, ცალმხრივ გზაზე ორივე მხარეს ვიხედები ხოლმე - რა იცი, რა ხდება...
მატარებელი გაჩერდა. პირველ ვაგონში ვიჯექი, ინსტინქტურად მემანქანის კაბინისკენ გავიხედე. ზუსტად ამ მომენტში გაიღო კარი, თუმცა, შემიძლია დავიფიცო, რომ ჯერ მე გავიხედე (ვისაც გადაჭარბებული ეგოიზმი არ აწუხებს, ვერ მიხვდება ამ ნიუანსს რა მნიშვნელობა აქვს.) მემანქანე ახალგაზრდა ჩანდა, ასე 30-35 წლის. სამსახურეობრივ ფორმაზე ქურთუკი მოესხა, უკვე შემოდგომა იყო და ალბათ, თან დაჰქონდა, სამსახურიდან წამოსვლის შემდეგ, გზაში რომ არ შესცივნოდა. ეტყობოდა, რომ ცოტას ღელავდა, მაგრამ არც იმჩნევდა. დინჯად მივიდა ვაგონის მეორე თავში და პატარა ხრახნებით სავსე კარი გამოაღო, მაგრამ ალბათ თვითონაც არ სჯეროდა რომ პრობლემა იქიდან მოდიოდა. ყურსასმენები უკვე ჯიბეში შევინახე:
- სადმე მივდივართ უფროსო?
- თუ გზა არ აგებნა, წესით ცენტრალურ ვაგზალზე უნდა მიდიოდე, რაკი ამ ვაგონში ზიხარ.
გიჟდები, როცა ადამიანები იუმორის გრძნობას ყველა სიტუციაში ინარჩუნებენ.
გამეღიმა და უხმოდ მივანიშნე შემოსხმულ ქურთუკზე. ზრდილობიან მასპინძელს ჰგავდა, რომელმაც ესესაა სტუმარი გააცილა ეზოში და უხეიროდ, ცოლის თხოვნით მოხურებული ქურთუკი აშკარად არ ეპიტნავებოდა.
პასუხის მოლოდინში მგზავრებსაც გადავხედე, რომლებიც მთელი ამ მოკლე დიალოგის განმავლობაში ხან ერთს გვიყურებდნენ და ხან - მეორეს, ზუსტად ისე, უიმბლდონის მატჩების დროს რომ ხდება ხოლმე.
ეს ჩვენმა მემანქანემ იმის მანიშნებელ ჟესტად მიიღო, რომ ამ კითხვაზე პასუხი ყველას აინტერესებდა და მოჰყვა სტანდარტულ მონოლოგს:
- მთავარია, სიმშვიდე შევინარჩუნოთ, ვიმოქმედებთ რეგლამენტის მიხედვით, რაღაც დროის განმავლობაში თუ დენის მოწოდება არ აღდგება, გავაღებთ კარებს და ფეხით წავალთ, სარეზერვო ბატარიები მხოლოდ ვაგონების გასანათებლადაა საკმარისი. ნუ გეშნიათ, რაციით გადავცემ და არანაირი პრობლემა არ იქნება.
ბოლო სიტყვები უკვე ქოთქოთა ქალების ხმაურში ჩაიკარგა. მე სასიამოვნო ჟრუანტელმა დამიარა, როგორც მიამიტ ბავშვს სათავგადასავლო ისტორიის პირველად წაკითხვისას. დედაკაცებმა კი „ვაიმეს“ კიდევ რამდენიმე სიტყვა დაუმატეს და ახლა უკვე სრულყოფილი პანიკის ჩანასახს ვხედავდი. ნერვიულობა მამაკაცებსაც დაეტყოთ, ოღონდ შედარებით იკავებდნენ თავს. ასეთ დროს ადამიანებს უფრო დიდი შიში თუ გააჩუმებთ ხოლმე, მეც გადავწყვიტე გამომეცადა რამდენად იმოქმედებდა ჩემი ეს ავადმყოფური თეორია:
- უფროსო (არ ვიცოდი როგორ მიმემართა მემანქანისთვის), არსებობს იმის შანსი, რომ ელექტროენერგიის მოწოდების პრობლემა კონკრეტულად ჩვენი მატარებლის გაუმართაობის ბრალი იყოს და არა სადგურის? ანუ გვაწვდიან, მაგრამ ვერ ვიღებთ...
თავიდან მგონი იფიქრა, რომ მე ვეხუმრებოდი და თითქოს უკმეხი პასუხის გაცემას აპირებდა, თუმცა ბოლოს ალბათ ის გაახსენდა, რომ ასწავლეს: ფორსმაჟორულ სიტუაციაში მთავარი მგზავრების სიმშვიდის შენარჩუნებააო და ნაძალადევი ღიმილით მომიგო:
- არაფერია გამორიცხული, ახალგაზრდავ!
- მაშინ, იმედია, თქვენი მსგავსი რაცია, რომლის მუშაობის შემოწმება ჯერაც არ გიცდიათ, ჩვენ შემდეგ მომავალი მატარებლის მემანქანესაც ექნება და თვითონ დაამუხრუჭებს, ძაბვის მიმღები წყაროს დაკარგვის გარეშე, წინააღმდეგ შემთხვევაში...
მატარებლის უკანა ვაგონებსკენ მრავლისმთმელად გავიხედე, რომლიდანაც რამდენიმე ათეული თვალი შემოგვცქეროდა (მემანქანე - ამ დროს ყველაზე კვალიფიციური ქმნილება და ერთადერთი იმედი ხომ ჩვენს ვაგონში იყო).
იმოქმედა და მერე როგორ. მობუზღუნეებმა მაშინვე ხმა გაკმინდეს, ხელი მოაჯირებს ჩასჭიდეს და უკანა ვაგონებს მიაჩერდნენ, თითქოს შეჯახებას წამი-წამზე ელოდნენ.
არავინ თქვას, რომ ადამიანებით მანიპულირებაზე უფრო სასიამოვნო გრძნობაც არსებობს დედამიწის ზურგზე, ნამდვილი ნეტარება ვიგრძენი, წარბები ავწიე, ხელები გავშალე, თითქოს ვამბობდი: მემგონი, არაფერია ჩემს თეორიაში უცნაური მეთქი.
შტილი დიდხანს არ გაგრძელებულა, ყველა მემანქანეს ეცა, რაღაცებს უყვიროდნენ, უმრავლესობა რაციის ჩართვას ითხოვდა. ამ ჩოჩქოლზე უკანა ვაგონების მგზავრები კიდევ უფრო აღელდნენ, რადგან არ ესმოდათ, რა ხდებოდა. მხოლოდ ერთ ადამიანი იჯდა წყნარად, ტუჩის კუთხეში ეღიმებოდა და მიყურებდა. თქვენ ვერც კი წარმოიდგენთ ამ დროს, ამ სიტუაციაში ეს რამდენად სასიამოვნო იყო. ნაძლევს დავდებდი, რომ ნათურების განმეორებით ჩაქრობის შემთხვევაშიც კი სიბნელე ამ გამომეტყველებას ვერ შთანთქავდა. ის ერთადერთი იყო, ვინც ხვდებოდა რომ ამ შეშინებული ხალხით ვერთობოდი. კი, ასე იყო, ზუსტად ასე! გადავწყვიტე ამ ამორალური ცხოვრების ფერხულში დროებით მეც ჩავბმულიყავი, მეც გამეკეთებინა რაღაც ისეთი, რის შემდეგაც ჩემს თავს ვეტყოდი: ხედავ, რა კარგი ადამიანი ხარ? შენ სხვაგვარადაც შეგძლებია მოქცევა, მორალური პრინციპები ფეხებზე დაკიდო, მაგრამ ამას სხვა დროს არ აკეთებ ხოლმე! შესაბამისად მეტს იმსახურებ, მეტი იმიტომ არ გეძლევა, რომ სამყარო უსამართლოა... და ასე დაუსრულებლად, მოჯადოებულ წრეზე.
იმას თუ ხვდებოდა, რომ ვერთობოდი, დარწმუნებული ვარ, არც ამ უზნეობის გასიგრძეგანება გაუჭირდებოდა. არა, ესეც ესმოდა, მაგრამ მაინც მიღიმოდა. მაინც კი არა და სწორედ ამის მერე გამიღიმა. მოდი და ნუ იფიქრებ, რომ ეს სამყარო ბოროტი ადამიანებისთვისაა შექმნილი და შენც სჯობს რომ ასეთი იყო.
არ იფიქროთ, რომ რომანტიკული ადამიანი ვარ და სენტიმენტები ერექციაზე ხშირად მაწუხებს, უბრალოდ მართლა რაღაცნაირი ღიმილი ჰქონდა.
მისი სახისთვის თვალები არც მომიშორებია, ისე დავიწყე ახალი ფრაზა:
- ერთი სიტყვით, იქნებ გავაღოთ ეს კარები და ფეხით გავუდგეთ გზას, ამ შემთხვევაში, შეიძლება შეჯახების ტალღაც ვეღარ ვიგრძნოთ.
ყველა კიდევ ერთხელ გაჩუმდა და მომაშტერდა. როდისმე თუ გქონიათ სცენაზე დგომის სიამოვნება, დამერწმუნებით, რომ ყველაზე სასიამოვნო სიჩუმის ის წამია, რომელსაც აპლოდისმენტების წვიმა უნდა მოჰყვეს. ამ შემთხვევაში კი ტაშის წამომწყებად ერთი შუახნის შავგვრემანი და ცუდად ჩაცმული მამაკაცი მომევლინა, რომელიც ყველაზე სწრაფად გამოერკვა სიტუაციაში, ეცა კარის გასაღებ სახელურს და გადასწია. კარი ოდნავ გაიწია და გაჩერდა, მაგრამ ისე შექანდა, ეტყობოდა, რომ ნეკა თითითაც ადვილად გაიღებოდა.
მემანქანემ, მოვალეობის მოხდის მიზნით, რამდენჯერმე გააწვალა რაცია, მაგრამ შრიალის მეტი რომ ვერაფერი გაიგო, უკანა ვაგონებს ხელით ანიშნა: იგივე გააკეთეთო. კარები გააღეს, მაგრამ ჩაბიჯების ყველას ეშინოდა. მემანქანემ თავი გაყო და გასძახა: გადაეცით, რომ საკონტროლო რელსს არ შეეხონო, თან ქვემოთ, მატარებლის მარცხნივ გამავალ ლითონის სიმახინჯეზე მიუთითა.
მე ჟღალთმიანს გავხედე, წამომდგარიყო, ვაგონის სკამის ფერდს მიყრდნობოდა და უზრუნველ სახეზე აშკარად ეწერა: აბა, რომელს გეყოფათ ჩაბიჯების გამბედაობაო. (ან მე მინდოდა, რომ ეს ამომეკითხა). მივედი კართან, მემანქანეს შევხედე, წინააღმდეგი ხომ არ იქნებოდა, პირიქით, გვერდზე გადგა. ჩავაბიჯე, უცნაური სუნი იდგა, მაზუთისა და მძიმე ჰაერის. ვაგონის ზღურბლი წელამდე მწვდებოდა. მივბრუნდი კარისკენ და მამაკაცებს მივმართე: იქნებ, ქალბატონებს დავეხმაროთ მეთქი. ისინიც „რა თქმა უნდა“ გამომეტყველებით დაფაცურდნენ და მიიხედ-მოიხედეს. ჩვენს ვაგონში ალბათ ასე 15-მდე ადამიანი იქნებოდა. მეც გავიშვირე ხელი, რომ ვინმესთვის შემეთავაზებინა დახმარება და არ დამიჯერებთ, თუ ვიტყვი, რომ მხოლოდ შემთხვევითობის წყალობით შევაჩერე მზერა ჟღალთმიანზე, რომელიც თითქოს ერთი წამით დაფიქრდა, შემდეგ ზუსტად ისეთივე ღიმილით ყურსასმენები ნელა გაიკეთა, ჩემთვის მზერისმოუშორებლად კარებთან მოვიდა. ჯინსები ეცვა, შესაბამისად ათასნაირად დაგრეხა არ დასჭირვებია იმისთვის, რომ რამე არ გამოსჩენოდა (თუმცა, რატომღაც მგონია, რომ არც ამ შემთხვევაში გაინაზებოდა). ისე მკვირცხლად ისკუპა ქვემოთ, ცალი ხელი ზრდილობის გულისთვის უფრო დამაყრდნო, რომ არ მწყენოდა.
ვაგონები მალევე ჩამოიცალა და ყველა მატარებლის წინ დაახლოებით ათიოდე მეტრში მოვგროვდით. წინ ზედმეტი ლაპარაკის გარეშე დავიძარით, დაზაფრული სიჩუმე სუფევდა, რომელსაც მძიმე, თბილი ჰაერი კიდევ უფრო პირქუშ მოსასმენს ხდიდა. რამდენიმე წამში წინ ფანრების კვალი დავინახეთ, სიბნელესს „ვარსკვლავური ომების“ ხმლების მსგავსი წვრილი ნათებებით კვეთდნენ. ვიღაცამ წამოიძახა: წინა მატარებლის მგზავრები იქნებიანო, მაგრამ მოახლოებისას, ტანსაცმლის ზოლებად აპრიალებამ ცხადყო, რომ ადგილობრივი მუშები იყვნენ. ნერვიულობის კვალიც კი არ ეტყობოდათ, მემანქანეს გაუხარდა გვირაბის სამი მუშკეტერის დანახვა, ალბათ, გრძნობდა რომ დაზაფრული მგზავრები მხოლოდ მას აღარ გაუწვრილებდნენ კითხვებით გულს.
ხალხიც ცოტა ხასიათზე მოვიდა, გააბეს ლაპარაკი მუშებთან, ისინიც აჭიკჭიკდნენ, ეტყობოდათ, რომ სოციუმთან ურთიერთბის აშკარა ნაკლებობას განიცდიდნენ. ამ მომენტში შევამჩნიე, რომ ჟღალთმიანი ჩემ გვერდით მოდიოდა. დიახ, ის მოდიოდა ჩემ გვერდით, ამჯერად მე მართლა არაფერი მიმაიმუნია. გავხედე, სიბნელეში ბევრი ვერაფერი გავარჩიე, მაგრამ აშკარად წინ იყურებოდა. ერთი სიტყვით, შესაფერისი დრო იყო:
- რა გქვია? - მივუბრუნდი დაუფიქრებლად.
გამოიხედა, ტელეფონი მომანათა, ყურსასმენები გამოიძრო:
- რამე მითხარი?
-არაფერი, ფრთხილად იყავი, რელსზე ფეხი არ გადაგიბრუნდეს - მეთქი, - გავბრაზდი, როგორ თუ არ ელოდა, რომ მე გამოველაპარაკებოდი, აბა შემთხვევით აღმოჩნდა ჩემ გვერდით? ხოდა იყოს ახლა ასე.
ოდნავ გასაგებად ჩაიცინა, თითქოს ჩემი ფიქრები ამოიკითხაო:
- ელენე, შენ?
გაბრაზება აღარც გამხსენებია, მე შედარებით უფრო შესამჩნევად გავიცინე:
- რამე მკითხე?.. დავითი, დათო, როგორც გირჩევნია, - ვთქი და ხელი საქმიანი პარტნიორივით ჩამოვართვი.
ამ დრო გვირაბის ბოლოც გამოჩნდა. არ აგერიოთ, გვირაბის ბოლოს სინათლე რომ ჩანს ხოლმე იმაში. ეს უბრალოდ გვირაბის ბოლო იყო, იმიტომ რომ სინათლე არსად ჩანდა. ამან ცოტა ხასიათი გაგვიფუჭა და ისევ დაგვზაფრა, მაგრამ აღარ შევყოვნებულვართ, ბაქანზე ავძვერით. ამჯერად ცრუ მანევრები აღარ დამჭირვებია იმის მოსაფიქრებლად, თუ ვის დავხმარებოდი, თვითონვე მიყურებდა.
წინ არავინ დაძრულა, ყველა ფანრიანი მუშების ბაქანზე ამოსვლას ელოდა, სინათლის გარეშე თვალთან თითს ვერ მიიტანდი. ამ დროს კიდევ ერთმა უცნაურმა აზრმა გამკრა თავში: და სამაშველო სამსახური სად არის? ამ აზრმა ცოტათი მეც შემაშინა, მაგრამ მაშინ ჩემს თავთან ამ ტერმინის ნაცვლად „შემაფიქრიანა“ ვიხმარე, გვერდით ასეთი გოგო მედგა და შიში რა საკადრისი იყო.
ყველა უკვე ერთმანეთს ემშვიდობებოდა და არკვევდნენ, ვინ რომელ მხარეს მიდიოდა. ამოსასვლელი სამი იყო, ფანარიც - ამდენივე. ერთი სიტყვით, ყველაფერი ლოგიკურად გადაწყდებოდა, მაგრამ ამ დროს ერთ-ერთმა მუშამ ფანარი შორს გაანათა და იატაკზე რაღაც დაინახა, ყველა იქით მიბრუნდა, ფანრის შუქმა აშკარად მოუმატა კანკალს, როგორც ჩანდა მუშის სიბნელეში გაწაფული თვალი ჩვენზე მეტს ხედავდა. ჩვენც მალე დავინახეთ:
ძირს შუახანს ოდნავ გადაცილებული მამაკაცი იწვა, არ ინძრეოდა.
