როგორ დავწეროთ ავტობიოგრაფია?
თავისთავად მოვა ფიქრი დასასრულსა და დასაწყისზე. დაემშვიდობება პეიზაჟს. ცარიელ ოთახში მხოლოდ კატა გაიფაჩუნებს. ცხოვრება მარილივით თეთრი და მლაშე გახდება. ათას გასართობს გამოიგონებს. დიდი რაოდენობით ტკივილს აღმოაჩენს გულში, მაგრამ ყველაფერი ეს – დიდი ხნის შემდეგ მოხდება. მან ჯერ არ იცის, რომ დედამიწა ხშირად ყველაზე შეუმჩნეველ ადგილას ვიწროვდება, რათა ისევ გაიშალოს და განეფინოს ყველა ცნობილ თუ აქამდე უცნობ მატერიკს. მაშინ სათამაშოდ ქცეულ სამყაროში არც მისი წიგნების სათაურთა გათამაშება აღიქმება მხოლოდ თამაშად.
ვისლავა შიმბორსკა 1923 წლის 2 ივლისს დაიბადა პატარა ქალაქ კურნიკში, პოზნანის ახლოს, ვინცენტ შიმბორსკის, გრაფ ზამოისკის მოურავის ოჯახში. 1929 თუ 1931 წელს ოჯახი კრაკოვში გადასახლდა. იქ დაამთავრა ვისლავამ დაწყებითი სკოლა და გიმნაზიაშიც იქ შევიდა. „ლოს-ანჯელეს თაიმზისათვის“ მიცემულ ინტერვიუში პოეტი შენიშნავს, რომ მის პირველ ცდებს ლექსთმთხზველობაში მამა სიხარულით ხვდებოდა და პატარა გოგონას ყოველი ახალი ლექსისთვის ფულითაც კი აჯილდოებდა.
სიმწიფის ატესტატი უნდა აეღო, რომ პოლონეთში გერმანელები შემოიჭრნენ. ვისლავამ იატაკქვეშა გიმნაზია დაამთავრა. ასევე სუფლიორად მუშაობდა იატაკქვეშა თეატრში. კრაკოვში ცოტა ხანს რკინიგზის მუშაკადაც კი მსახურობდა, რათა თავიდან აეცილებინა გერმანიაში გადასახლება. მ
მისი პირველი ლექსი „დავეძებ სიტყვას!“ კრაკოვის გაზეთში დაიბეჭდა 1945 წელს. 1945-1947 წლებში იაგელონის უძველეს უნივერსიტეტში ეუფლებოდა სოციოლოგიასა და პოლონისტიკას. 1948 წელს ვისლავა ფინანსური პრობლემების გამო სწავლას თავს ანებებს და ვერც დისერტაციის დაცვას ახერხებს. იმავე წელს ვისლავა შიმბორსკა თხოვდება პოეტ ადამ ვლოდეკზე, რომელსაც 1954 წელს შორდება. 1949 წელს უნდა გამოსულიყო პოეტის პირველი კრებული, მაგრამ საკმარისი „არასოციალისტურობის“ გამო ცენზურამ დაიწუნა. შიმბორსკას პოზიციისა და პოეტური პათოსის დათმობა მოუხდა.
1953 წელს, სტალინურ ეპოქაში, პოეტი სხვებთან ერთად მონაწილეობდა იმ დეფამაციაში, რომელიც პოლონეთის კომუნისტურმა ხელისუფლებამ გააჩაღა კათოლიკე მღვდლების წინააღმდეგ.
შიმბორსკა კარგა ხანს რჩებოდა კომუნიზმის, ლენინისა და სტალინის იდეების ერთგულად. მაგრამ ნელ-ნელა დგებოდა განხიბვლის პერიოდი. შიმბორსკა დისიდენტებს უახლოვდება. 1957 წლიდან ვისლავა უმეგობრდება პარიზში გამომავალი ემიგრანტული ჟურნალ „კულტურის“ რედაქტორს, პოლონელ მწერალსა და პოლიტიკურ აქტივისტს ჯერზი გიედროსს და თანამშრომლობს მასთან. ლექსების პირველივე კრებულებში კრაკოვის პრემია მისცეს. თავიდან ტრადიციული რეალისტური სტილით წერდა, შეიძლება ითქვას, სოცრეალიზმის პრინციპებზე იდგა: ჯარი, ომი, სამშობლო... – აი, მთავარი თემები. ცნობილია მისი აფორისტული სტრიქონი, რომელიც იმ დროს ყველას პირზე ეკერა: „ჩვენი ნადავლი ის აღმოჩნდა ამ ველურ ომში, რომ შევიცანით სამყარო უკეთ!“
1956 წელს პოზნანში მუშები აჯანყდნენ, სახელმწიფოსა და პარტიის რეფორმირება დაიწყეს. ხელისუფლების სათავეში ვლადისლავ გომულკა მოვიდა. პოლონეთში „დათბობის“ პერიოდი დადგა.
ამ დროს გამოცემულ კრებულებში შიმბორსკა გმობს ძველ იდეალებს, უტოპიად აცხადებს მათ და შოკირებული მკითხველის დანდობის მიზნით, თავის პოეტურ არსენალს იუმორესკებით, პარადოქსებით, თამაშით ავსებს.
შიმბორსკას ე. წ. „ხელმეორე დებიუტი“ შედგა წიგნით „მოწოდება იეიტისადმი“ (იეიტი – თოვლის კაცი ჰიმალაურ კილოკავზე, გ. ჯ.). სწორედ იეიტს უხმობს პოეტი, ადამიანისაგან გაუცხოებულ, სასტიკ, ვერაგ, კაცობრიობის ისტორიით შერყვნილ გმირს. კრიტიკოსებმა იეიტში მეზობელი თოვლიან-ყინულიანი ქვეყნის ანუ რუსეთის ულვაშა ბელადი იგულისხმეს. პოეტი განხიბლულია ცივილიზაციით, რომელმაც წარმოშვა ნაციზმი, მასობრივი მოსპობის იარაღი, ოსვენციმი და ჰიროშიმა... მაგრამ ოსვენციმის შემდეგაც შესაძლებელია პოეზია ანუ სიცოცხლე.
შესაბამისად იცვლება შიმბორსკას პოეტური ხერხებიც: მის შემოქმედებაში იჭრება ვერლიბრი, რაც კრიტიკოსებს უფრო მეტ შესაძლებლობას აძლევს, უწოდონ „ფილოსოფიური“, „ინტელექტუალური“...
მისი ლექსების უმრავლესობა, მართლაც, ზნეობრივ-პოლიტიკურ ტრაქტატებს, ლირიკულ-ფილოსოფიურ ესკიზებს წააგავს: „შიმბორსკა პოეზიისა და მეცნიერების მუზებს ერთდროულად ემსახურება. პოეტმა შეაბიჯა მშვენიერი კალიოპეს და ბრძენი ურანიას საბრძანისში. მან შექმნა აზრის პოეზია მაშინ, როცა ყველას ეგონა, რომ ეს ჟანრი აღარ არსებობდა,“ – წერდა კრიტიკა. თვითონ შიმბორსკა თავს „ძველმოდურს“ ეძახდა და აღნიშნავდა, რომ მისი პოეზია მეთვრამეტე საუკუნის კლასიციზმისა და სკეპტიციზმის ზღვარზე იქმნებოდა. ამას თან ერთვოდა მეოცე საუკუნისათვის დამახასიათებელი ირონია. ამგვარად ყალიბდებოდა კულტურული ნოვაცია. სალაპარაკო სტილი, დამაჯერებელი ინტონაცია, „ცოცხალი“ ფრაზეოლოგიზმები, ყოფითი რეალიები ხანდახან მართლაც წვდება კოსმიურ მასშტაბებს.
შიმბორსკას ცხოვრება და შემოქმედება, გარკვეულწილად, სანიმუშო ფასეულობად იქცა. პოლონელი ინტელიგენცია, „სოლიდარობა“ მისი პოზიციითაც ცდიდა საკუთარ უკომპრომისობასა და ბრძოლისუნარიანობას. შიმბორსკას პოლონეთის ხელისუფლება „მოურჯულებლის“ ეპითეტით იხსენიებდა.
პოეტი დიდი პროდუქტიულობით არ გამოირჩევა, მაგრამ აუცილებლად უნდა აღინიშნოს მისი კრებულები: „მარილი“ (1962), „ასი სიხარული“ (1967), „მიყვარს ხიდზე“ (1986), ცნობილია მის მიერ შესრულებული ფრანგული პოეზიის შესანიშნავი თარგმანები.
1993 წლიდან მის ლექსებში შეიმჩნევა რეგისტრის დარბილება, აღსარებისეული სევდა და გულწრფელობა, მხოლოდ დამშვიდობებისას წარმოქმნილი შეუქცევადობის სასტიკი ხიბლი. და ალბათ, ზედმეტიც კია იმის თქმა, რომ
ჩუქება
