ლიტერატურული გაზეთი #159

დავით წერედიანი
 
* * *
ოდესღაც სტატია დავწერე მოკლე მონაკვეთ-ებად, `თემა და ვარიაციები~ დავარქვი. მართ-ლაც, ერთსა და იმავე თემას ვუტრიალებდი სხვა-დასხვა კუთხითა თუ რაკურსით. ჩანაწერებად მოიხსენიეს. მეორედაც იგივე განმეორდა. შემდეგ ჯერზე თემის ერთიანობისთვის უკვე აღარ მიზრუნია, შევატყვე, თავს სულ ამაოდ გავი-წვალებდი. ასე ნაბიჯ-ნაბიჯ გავხდი ჩანაწერების ავტორი. სახელწოდებას უცვლელს ვტოვებ, მაინც ვარი- აციებია სამი ძირითადი თემისა.
 
* * *
არადა, არავითარი ჩანაწერები ეგ არ არის. ჩანაწერი იმას ჰქვია, შენთვის რომ რამეს ჩაინ-იშნავ. ეგენი უფრო მინი ესეებია, `წვრილ-წვრილი საკითხავი~. გნებავთ, იმასაც მოგახსენებთ, საქართველო-ში ასე რატომ იბარტყა? სიზარმაცის ჟანრია. რაღაც ფიქრები მოგდის, რაღაც ამბებს იხსენებ, მაგრამ თავის ადგილს არ თუ ვერ უძებნი, მეტი გარჯა გეზარება.
 
* * *
რამდენიმე მოთხრობა წავიკითხე ჩვენს   ლიტერატურულ ჟურნალგაზეთებში. ასეთი რამ, გამოვტყდები, ჩემთვის უიშვიათესი ამბავია. მხატვრული პროზა წიგნად მიყვარს და არა პრესის ფურცლებზე. უკანასკნელად ვაჟა გიგაშვილის სამი მოთხრობა მომეწონა, ჟურნალში წაკითხული. მას შემდეგ კაი დიდი დროა გასული, ათწლეული მაინც. ამ ახალწაკითხულებს, ჩემი განსჯით, არც კარგი ეთქმით და არც ცუდი.
"კაიფები", "ლომკები", "ბარიგები", თბილისის ერთი და იგივე ქუჩა, სულ ერთი და იგივე ქუჩა, ყოვლად ერთი და იგივე ქუჩა ვერავაკისა თუ მთაწმინდის უბანში. ავტორი ქალია თუ ვაჟი, ძნელად განირჩევა - ყოვლად აუცილებელი
"მკიდია", ანდა "მეთქი ეს ვინ სირია, ტო"...
იქნებ მაინცა და მაინც მე შემხვდა ამ   ყალიბის მოთხრობები? ხოლო თუ მთელი საქართველო ეგრეთწოდებული "მორფინისტების ჟარგონით" ალაპარაკდა და სხვა ხალხი დაილია, ჩვენით ხომ არ გამოგვეგონებინა?
 
* * *
ეს სიტყვები და გამოთქმები, ბეჭდურადაც და სცენიდანაც ასე რომ მოგვიხშირდა, თუ მართლა საჭირო გახდა, კი ბატონო, რატომაც არა... ხან რისხვიანია, ხანაც გამაცინარი. მაგრამ ყოველ მეორე ფრაზაში რისთვის უნდა გჭირდებოდეს? ისინი იმით არიან გამორჩეული, რომ ტაბუირების გამო უზარმაზარი ენერგია ახლავთ. სრული ნებადართულობის შედეგად, რა დიდი მიხვედრა უნდა, ენერგია ეცლებათ, რაც ენის წინაშე ჩადენილი დანაშაულია, მას არა მხოლოდ სტილისტიკურად, სტრუქტურულადაც ვაღარიბებთ.
 
* * *
გაგანია საბჭოთა პერიოდი იყო, როცა   ბაჩანა ბრეგვაძემ მითხრა:
- ღმერთმა ქნას, თავისუფალ საქართველოს მოვესწროთ, მაგრამ აქედანვე შეგუებულები უნდა ვიყოთ, რომ დიდი კულტურული აღმავლობა არ გველოდება. დაღმასვლა კი სავსებით მოსალოდნელია. ცოტა არ იყოს, გამიკვირდა. თავისუფალი საქართველო აკი მიწიერ სამოთხედ გვესახებოდა. არგუმენტი ასეთი ჰქონდა:
- კულტურა ეკონომიკური პარაზიტია, ერის ზედმეტი შემოსავლით ცხოვრობს. პატარა ქართულ სახელმწიფოს დიდი კულტურის შენახვის თავი არასოდეს ექნება. დღესაც არ მინდა დაჯერება.
 
* * *
ყოველ ახალ პუბლიკაციაზე, მიღებულია, ავტორს ქებას ეუბნებიან, ზოგჯერ კიდევაც ურეკავენ. ზოგიერთი ავტორი აქეთ დაგირეკავს, ადვილად არ შეგეშვება, აღმატებული სიტყვები უნდა გამოგძალოს.
- შენ სულ შედევრებს უნდა წერდე? - ხუმრობით ვუთხარი ერთ პოეტ ქალს. იმეორა და იმეორა, ვერავითარმა წლებმა ვერ დაღალა. ბოლოს უკვე ძალიან უხერხულად ვიშმუშნებოდი. თუმცა მისი ნაწერებიდან ზოგი რამ გულწრფელად მომწონდა. სამაგიეროდ, თვითონაც დიდი ხალისით მიხდიდა ვალს: - რა ვისიამოვნე, ო, რა ვისიამოვნე! და ზოგჯერ, წარმოიდგინეთ, წაკითხული ჰქონდა, რასაც მიქებდა. ასეთი შემთხვევებიც გამოგვრევია.
 
* * *
ყოველი ამგვარი სახელდახელო ქება ძირითადად ყასიდია, სიმართლე იშვიათად ურევია. - შესანიშნავია, - მეუბნება ნაცნობი ხმა ტელეფონზე, - ის "ზზზზზზ" მაინც რა არის, რამდენი ვიცინე, ვაიმე, რამდენი ვიცინე!
შემდეგ ჯერზეც იმავეს მეუბნება, შემდეგ ჯერზე - კიდევ იმავეს. უნდა დამიმტკიცოს, რომ მართლა წაიკითხა, ჰაერზე კი არ მელაპარაკება. არადა, თვალიც არ შეუვლია, ყური აქვს სადღაც მოკრული. ალბათ რედაქციაშივე რაღაც ითქვა. კარგი დახლი დამდგომია, ყველაზე   თემა და ვარიაციები   უკეთესი ეგ "ზზზზზზ" თუ დავწერე. მინდოდა მეკითხა, თავი ძლივს შევიკავე:
- ის არ მოგეწონა, ქარების კლასიფიკაცია? მე მგონი, ძალიან დრამატულია. და თუმცა მსგავსი არაფერი მიწერია, სიტყვასიტყვით ვიცი, რასაც მიპასუხებს:
- ვაიმე, რას ამბობ, მომეწონა ცოტაა, ვკითხულობდი და სულ ჟრუანტელი მივლიდა!
 
* * *
- ალო! - ეს უკვე სხვა ხმაა, - წავიკითხე!
- დიდი მადლობა! - ამას მართლა წაკითხული ექნება. კარგა ხნის ჭმუჭვნის მერე მეუბნება:
- იცი, მე კი მომწონს, მაგრამ სხვები ამბობენ... შემდეგ ჯერზე ისევ იგივე მეორდება:
- იცი, მე კი მომწონს, მაგრამ სხვები ამბობენ... ყველაზე დასამახსოვრებელი მაინც ასეთი მოლოცვა იყო, აგრეთვე ტელეფონზე:
- წავიკითხე. ამა და ამ სტრიქონს მძიმე