1 თომას პინჩონი
ლოტ 49-ის გამოცხადება
ჯერომ სელინჯერის შემდეგ თანამედროვე ამერიკულ ლიტერატურაში თომას პინჩონი ყველაზე ცნობილი განდეგილია. პინჩონის არცერთ წიგნს - ავტორის ნების შესაბამისად - არ ახლავს მისი ფოტო. უკვე წლებია, ჟურნალისტები უშედეგოდ ცდილობენ მისგან ინტერვიუს აღებას ან მის პირად ცხოვრებაზე მეტ-ნაკლებად სანდო ინფორმაციის მოპოვებას. მწერლის შესახებ დანამდვილებით ცნობილია, რომ 1937 წელს დაიბადა, მსახურობდა სამხედრო ფლოტში, სწავლობდა კორნელის უნივერსიტეტში, მუშაობდა კომპანია "ბოინგში", არის შვიდი რომანის ავტორი.
"ლოტ 49-ის გამოცხადება" - რომანი, რომელიც პოსტმოდერნისტული ლიტერატურის შედევრად ითვლება და კალიფორნიელი დიასახლისის თავს გადამხდარი უცნაური ამბავია - პინჩონის მეორე, 1966 წელს გამოცემული წიგნია.
ზაფხულის ერთ საღამოს ტაპერვეარის1 წვეულებიდან (რომლის დიასახლისმაც, როგორც ჩანს, ზომაზე მეტი კირში2 ჩაასხა ფონდიუში3) შინ დაბრუნებულმა მისის ოიდიპა მაასმა შეიტყო, რომ პირს ინვერერიტის ქონების განმკარგველად დაენიშნათ. ინვერერიტიმ - უძრავი ქონებით მოვაჭრე კალიფორნიელმა მაგნატმა - ერთხელ, მოცლილობის ჟამს, ორი მილიონი დოლარი გაფლანგა, მაგრამ მაინც საკმაოდ დიდი და იმდენად არეულ-დარეული ქონება დატოვა, რომ მისი მოწესრიგება უაღრესად საპატიო საქმე გახლდათ. ოიდიპა სასტუმრო ოთახში იდგა, ტელევიზორის უსიცოცხლო მწვანე თვალს უყურებდა და ღმერთს უხმობდა, თან ცდილობდა, თავი, რაც შეიძლება, მთვრალად ეგრძნო. ამან არ უშველა. გაახსენდა სასტუმროს ნომერი მასატლანის4 სასტუმროში, რომლის კარიც თითქოს სამუდამოდ გაჯახუნდა და ვესტიბიულში ორასამდე ფრინველი დააფრთხო; მზის ამოსვლა კორნელის უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკის თავზე, რასაც ვერავინ ხედავდა, რადგან ბიბლიოთეკა დასავლეთ ფერდობზე მდებარეობს; ნელი, სევდიანი მელოდია ბარტოკის საორკესტრო კონცერტის მეოთხე ნაწილიდან; ჯეი გულდის თეთრი ბიუსტი, რომელიც პირსის საწოლთან იდგა იმდენად ვიწრო თაროზე, რომ ოიდიპას ყოველთვის ეშინოდა, თავზე არ დაგვეცესო. იქნებ პირსი მისმა ერთადერთმა ქანდაკებამ გასრისა? ქალს ხმამაღლა და უმწეოდ გაეცინა. ავად ხარ, ოიდიპა, - უთხრა საკუთარ თავს, ან შესაძლოა - ოთახს. ვინ იცის...
წერილი უორპის, უისტფულის, კუბიჩეკისა და მაკმინგუსის იურიდიულ ფირმას გამოეგზავნა ლოს-ანჯელესიდან, ვინმე მეცგერის ხელმოწერით. მასში ეწერა, რომ პირსი გაზაფხულზე გარდაიცვალა, ანდერძი კი მხოლოდ ახლა იპოვეს. მეცგერს უნდა ემოქმედა, როგორც ანდერძის თანააღმასრულებელსა და საგანგებო მრჩეველს ნებისმიერი სასამართლო განხილვის შემთხვევაში. ოიდიპა ანდერძის აღმასრულებლად დასახელებული იყო ერთი წლის წინანდელ მინაწერშიც. ქალი ცდილობდა, გაეხსენებინა, რაიმე უჩვეულო ხომ არ მოხდა ამ პერიოდში. მთელი საღამოს განმავლობაში, როდესაც კინერეტ-ემანგ-ზი-ფაინზის5 ბაზარში რიკოტას 6 საყიდლად დადიოდა და მუსიკას უსმენდა (მძივებისგან ასხმულ ფარდაში გაიარა ვივალდის კონცერტის მეოთხე ტაქტზე; ანსამბლი "ფორტ უეინ სეტეჩენტო",7 სოლისტი ბოიდ ბივერი); როდესაც მაიორანსა და რეჰანს კრეფდა ბოსტანში და წიგნების მიმოხილვას კითხულობდა "საიენთიფიკ ემერიკენის" ბოლო ნომერში; როდესაც ლაზანიას ამზადებდა, პურზე ნიორს უსვამდა, სალათის ფოთლებს გლეჯდა და ბოლოს, როდესაც კერძს აცხელებდა და საღამოსთვის კოქტეილს აზავებდა ქმრის, უენდელ (მეტსახელად "მუჩო") მაასის სამსახურიდან დაბრუნების დროისთვის, ის განუწყვეტლივ იხსენებდა. იხსენებდა მოვლენებით გაჯერებულ, მეტ-ნაკლებად ერთფეროვან (ნუთუ ეს პირველმა შეამჩნია?), მეფოკუსის ბანქოს ქაღალდებივით ოდნავ შესამჩნევად მონიშნულ დღეებს, რომელთა განსხვავებულობას მხოლოდ გამოცდილი თვალი თუ შეამჩნევდა. ასე იტანჯებოდა ოიდიპა ჰანტლისა და ბრინკლის ტელეშოუს შუამდე, ბოლოს კი მოაგონდა, რომ შარშან, დაახლოებით დილის სამ საათზე, საერთაშორისო სატელეფონო გამოძახების ზარი გაისმა - ის ვერასოდეს გაიგებს, საიდან (თუკი პირსმა დღიური არ დატოვა). თავდაპირველად თანამოსაუბრემ მკვეთრი სლავური კილოთი უთხრა, ტრანსილვანიის საკონსულოს მეორე მდივანი ვარ და გაფრენილ ღამურას ვეძებო; კომიკური ზანგური კილოთი ალაპარაკდა, შემდეგ კი პაჩუჩოს 8 აგრესიულ დიალექტზე გადავიდა და ბევრჯერ ახსენა ჩინგები 9 და მარიკონები.10 გესტაპოს ოფიცერივით ყვირილით ჰკითხა, ხომ არ ჰყავდა ნათესავები გერმანიაში და ბოლოს ლამონტ კრანსტონის 11 ხმით ალაპარაკდა, რომლითაც პირსი ესაუბრებოდა ხოლმე მასატლანში ყოფნის დროს.
- პირს, გენაცვალე, - უთხრა ოიდიპამ, - მეგონა, რომ ჩვენ...
- მარგო, - სერიოზული კილოთი უპასუხა კაცმა, - ეს-ესაა, კომისარ უესტონისგან მოვედი. ის ბებერი იმავე იარაღით მოკლეს საგიჟეში, რომლითაც პროფესორი ქვექენბუში გამოასალმეს სიცოცხლეს. მან ბევრი ამგვარი რამ წამოროშა.
- გეყოფა, - სთხოვა ოიდიპამ.
წამოწოლილი მუჩო გადმობრუნდა და ცოლს მიაშტერდა, შემდეგ კი გონივრულად შესთავაზა:
- ყურმილი დაუკიდე!
- გავიგონე, - უთხრა პირსმა, - ვფიქრობ, ის დროა, როდესაც უენდელ მაასს აჩრდილი უნდა ესტუმროს.
ღრმა და მრავალმნიშვნელოვანი სიჩუმე ჩამოვარდა. მაშინ ოიდიპამ უკანასკნელად გაიგონა პირსის ხმა. ლამონტ კრანსტონის ხმა. სატელეფონო ხაზი შეიძლებოდა ნებისმიერი მიმართულებისა და ნებისმიერი სიგრძის ყოფილიყო. ამ ზარიდან თვეების შემდეგ სწორედ ეს მშვიდი ბუნდოვანება გაუცოცხლდა გონებაში: პირსის სახე,