I მთელმა სოფელმა იცოდა, რომ მოხუც გაბრიელ ბუკაშვილს ნასწავლი შვილი ჰყავდა. მეზობლები დიდის პატივისცემით შეჰყურებდნენ გაბრიელს და მის ცოლს – აღათის, რომლებმაც სამაგალითოდ გამოზარდეს თავიანთი ერთადერთი ვაჟი. გაბრიელი სამოცდაათი წლის, თეთრ გრძელწვერა, მაღალი, დინჯი კაცი იყო; აღათი კი პატარა, გამხდარი, ფუსფუსა და მუდამ მოღიმარი დედაკაცი. ორივე მოხუცს თავი მოსწონდა სოფელში, რომ მართალია, წვითა და დაგვით, მაგრამ მაინც მხოლოდ იმათ გამოზარდეს შვილი, რომელიც ახლა თბილისში დიდად ცნობილი ვექილი და განათლებული კაცია. ისინი დარწმუნებული იყვნენ, რომ ივლიანეს მჯობი კაცი, არათუ თბილისში, მთელ ქვეყანაზედაც არ მოიპოვება. სამაგალითო კაცი რომ არ ყოფილიყო, განა ასე ეყვარებოდათ მთელ სოფელში? იმის „ დიდკაცურ “ ცხოვრებას ისიც ამტკიცებდა, რომ ბევრს სოფელში ჩამოსულს, ამბავი ჩამოჰქონდა; ბევრ ახალგაზრდა სოფლელს, ქალაქში მოსამსახურედ ნამყოფს, ენახა ივლიანე: ზოგს ეტლში, ზოგს ისე შორიდან, ბულვარზე დაენახა, როცა იგი თავის ლამაზ ცოლთან ერთად დასეირნობდა; მაგრამ დალაპარაკებით კი ვერ დალაპარაკებიან, რადგან „ განა დიდკაცთან დალაპარაკება ასე ადვილი არის? “ – დასძენდნენ ისინი. გაბრიელი ამ დროს სიამოვნებით იღიმებოდა ულვაშებში და კმაყოფილი ამბობდა: „ ღმერთმა ჰქნას, ღმერთმა ჰქნას, კაი კაცი იყოს; აბა, დიდი კაცი რომ არ იყოს და რომ არაფერი ჰქონდეს, თუმანს როგორ გამომიგზავნის თვეში? “ და ცოტა სიჩუმის შემდეგ დაუმატებდა: „ მამა-შვილობას, რომ წახვიდე, უსიკვდილოთ ნახე, ჩემი ხათრი თუ გაქ, ნახე, დაელაპარაკე, ჩვენი ამბავი უთხარი, – პატივს გცემს, ძმასავით მიგიღებს... მამაშენი და იგი ერთად გაზრდილნი არიან “ .
დიახ, ყველამ იცოდა, რომ ივლიანე ბუკაშვილი ქალაქში მდიდრულად ცხოვრობდა და ყველას უკვირდა, რომ სოფელში დედ-მამის სანახავად აგერ თორმეტ წელიწადზე მეტი იყო, არ ჩამოსულა, და მერე კიდევ რა დედ-მამის, რომლებმაც იმის გამოსაზრდელად გაჰყიდეს მთელი საცხოვრებელი, – სახლი, კარი, მიწა-წყალი და ახლა სამოცდაათი წლის მოხუცი, თავისი ბებერი ცოლით, მოწნულ ფაცხაში ცხოვრობს იმ თუმნის ანაბარად თვეში, რომელსაც იგი იქიდან უგზავნის.
დიახ, სოფლელებს უკვირდათ, გაბრიელსა და აღათის კი მძიმე ლოდივით აწვათ გულზე ის გარემოება, რომ ამდენ ხანს თავიანთი მზე და მთვარე, თავიანთი ნუგეში, ერთადერთი შვილი ივლიანე არ უნახავთ. ამ ხნის განმავლობაში ერთადერთი საფიქრალი, ერთადერთი სანატრელი, დღე-ღამე, ზამთარ-ზაფხულ, ძილში და ღვიძილში, – მათი შვილი იყო. დღესასწაულების მოახლოების დროს ხომ ეს ნატვრა და დარდი უასკეცდებოდათ და იმედი და სასოწარკვეთილება ერთმანეთს ებრძოდნენ მოხუცების გულში. ყოველ სადღესასწაულოდ ელოდნენ შვილს, ნატრობდნენ მის მოსვლას და ღელავდნენ. ახლაც გაბრიელი და აღათი ისხდნენ თავიანთი დაწნული ფაცხის გვერდით მზის ყურზე და გაჰყურებდნენ ძირს ფერდობზე გაშლილ, სოფლისაკენ ამომავალ გზას. სოფლის შარაგზაზე არაჩვეულებრივი მოძრაობა იყო. ხალხი სანოვაგით დატრიალებული მიდი-მოდიოდა. კიდევ ორი დღეც და ახალი წელიწადი თენდებოდა: ყველას ეჩქარებოდა, დროზე მოეთავებინა სამზადისი და პირნათლად შეხვედროდა დღესასწაულს.
მზე ცხოვლად ანათებდა, არემარეს ათბობდა და თოვლით დაბურულ შორეულ მთაგრეხილს და ახლომახლო, აქა-იქ ხმელ გვიმრასა და გატიტვლებულ მიწაზე ბამბის ქულასავით გაფანტულ თოვლის ნაგლეჯებს აბრწყინებდა. მიდამო შორს მოჩანდა. დაბლობში მდინარე მიიკლაკნებოდა. გაბრიელი და აღათი გაფაციცებით ადევნებდნენ თვალს სანავოს, ნავის წინ და უკან სრიალს და დროგამოშვებით ხვნეშოდნენ. გაბრიელი ჩიბუხს აბოლებდა. ბოლოს ჩიხუბი გამობერტყა, გვერდით დაიდვა და აღათის შეხედა: შუბლი ოდნავ შეეჭმუხნა, სახეზე სიბრალულმა გადაურბინა. აღათი დაფიქრებული, მოკუნტული იჯდა და კიდევ უფრო პატარა ჩანდა.
– რა იყო, აღათი, მაინც ელი ივლიანეს? რომ მეიწერა ვერ ჩამოვალო?
აღათიმ ამოიოხრა, ბაგეები ოდნავ დაებრიცა და თვალებზე ცრემლები მოადგა.
– კი მეიწერა, – თქვა მან, – მარა ჩვენი წიგნი რომ მიუვიდოდა, რავა მეითმენდა იმის კაი გული, არ შეესმინა ჩვენი ხვეწნა: უსიკვდილოდ ჩამოდი, თუ მამაშენის პატივისცემა და ჩემი სიყვარული გაქ-მეთქი, მივწერე, შენს უნახავს ნუ ჩაგვიშვებ საფლავში-მეთქი, და რავა არ შეგვიბრალებს?
– თუ ასე მისწერე... – თქვა გაბრიელმა, ისევ ჩიბუხი აიღო და გაჩუმდა. გაჩუმდა აღათიც. ორივეს დაავიწყდა, რომ შარშან ამ დროსაც, შარშანწინაც, იმის წინათ და კიდევ იმის წინაც, სააღდგომოდაც, საშობაოდაც და საახალწლოდაც სწორედ ამნაირი წერილები მისწერეს. ისხდნენ ჩუმად მიკუნჭულნი და სდუმდნენ.
ზევით, ორღობეში, შალით შეფუთნული მოხუცი დედაკაცი და ათი-თორმეტი წლის პატარა ბიჭი გამოჩნდნენ. ბიჭს ხურჯინი ჰქონდა მხარზე გადაკიდებული და დედაკაცსაც რაღაც მოკრული ბოხჩები ეჭირა ხელში. დაუპირდაპირდა თუ არა დედაკაცი გაბრიელსა და აღათის, შეჩერდა და მხიარულად სალამი მისცა.
– ღმერთმა მშვიდობა მოგცეს. საით მიემგზავრები, როდამ? – ჰკითხა გაბრიელმა.
– ქალიშვილთან, აბა
