მატეო ფალკონე
ჩრდილო-დასავლეთით პორტოვეკიოდან გზა მთებისკენ მიდის და საკმაოა კაცმა სამი საათი იაროს მიხვეულ-მოხვეული ბილიკით, რომელსაც ალაგ-ალაგ კლდის ნაპრალები გადმოჰყურებს, ხოლო ალაგ-ალაგ თვალუწვდენელი ხრამები ჭრის, რომ ბოლოს ფართო ტევრს მიაღწიოს. აქ ცხოვრობენ კორსიკელი მწყემსები და ყველა ის ადამიანი, რომლებიც ვერ მორიგებულან მთავრობის მართლმსაჯულებასთან. უნდა ითქვას, რომ კორსიკელი გუთნისდედა ნაკელს არ ხმარობს, მხოლოდ ტყეს წვავს, სანამ მიწის დამუშავებას შეუდგება; არა უშავს რა, თუ ხანძარი მეტ მანძილს მოედო, ვიდრე განზრახული იყო; რაც უნდა მოხდეს, ფერფლით გაპოხიერებული მიწა კარგ მოსავალს იძლევა პურის მომკის შემდეგ (ნამჯას ტოვებენ, იმიტომ რომ ის ძნელი ასაღებია). ხელუხლებლად დარჩენილი ხის ფესვები ხშირ ყლორტებს იყრის, ეს ყლორტები რამდენიმე წლის განმავლობაში ატეხილ შამბნარად იქცევა. აქ სხვადასხვა ჯიშის ხეები და ბუჩქები ერთმანეთში არიან გადახლართული და ადამიანს მხოლოდ წალდით თუ შეუძლია გზის გაკაფვა. ალაგ-ალაგ ეს ტევრი იმდენად ხშირი და გაუვალია, რომ გარეული ვერძიც ვერ გაატანს.
თუ კაცი შემოგაკვდათ, პორტოვეკიოს ტევრს შეაფარეთ თავი და იქ სრულიად უშიშრად იცხოვრებთ; მხოლდ თოფი არ უნდა დაგიჟანგდეთ და ტყვია-წამალი არ შემოგაკლდეთ; არ დაგავიწყდეთ აგრეთვე კორსიკული კაპიუშონიანი წამოსასხამი: ლეიბადაც გამოგადგებათ და საბნადაც. მწყემსები რძეს, ყველსა და წაბლს არ მოგაკლებენ. არც მართლმსაჯულებისა უნდა გეშინოდეთ და არც სისხლის აღებისა, სანამ ქალაქში ჩასვლა არ დაგჭირდებათ მარაგის შესავსებად.
მატეო ფალკონე ამ ტევრის მახლობლად ცხოვრობდა. როდესაც კორსიკაში ვიყავი 8... წელს, იგი საკმაოდ შეძლებულად ითვლებოდა, ანუ უკეთ რომ ვთქვათ, კეთილშობილად, იმიტომ რომ თვითონ არაფერს აკეთებდა, თავს თავისი ცხვრის ფარითა და საქონლის ჯოგით ირჩენდა, რომელთაც მწყემსები ჰყავდათ მიჩენილი. როდესაც ის ორი წლის შემდეგ ვნახე იმ შემთხვევიდან, რაც ახლა უნდა გიამბოთ, მატეო ორმოცდაათი წლის კაცი იყო. წარმოიდგინეთ მომცრო ტანის ჯმუხი მამაკაცი კუპრივით შავი თმით, არწივისებური ცხვირით, თხელი ტუჩებით, დიდი, ცოცხალი თვალებით და სპილენძისფერი სახით. იგი სახელგანთქმულ მსროლელად ითვლებოდა თვით ამ ქვეყანაში, სადაც მრავალი კარგი მსროლელია. მატეო, მაგალითად, გარეულ ვერძს არასოდეს საფანტს არ ესროდა, არამედ ას ოც ნაბიჯზე ტყვიას ახვედრებდა თავსა ან მხარში. ღამით თოფს ისევე თავისუფლად ხმარობდა, როგორც დღისით. მისი სიმარჯვის მაგალითები შეიძლება დაუჯერებლად ეჩვენოს ყველას, ვისაც კორსიკაში არ უმოგზაურია. ოთხმოც ნაბიჯზე ანთებულ სანთელს დაუდგამდნენ თეფშისოდენა გამჭვირვალე ქაღალდის უკან. დაუმიზნებდა, სანთელს კი გააქრობდნენ; ერთი წუთის შემდეგ სრულ სიბნელეში ქაღალდს ესროდა და ოთხიდან სამს მოარტყამდა.
თავისი მაღალი ხელოვნების წყალობით, მატეო ფალკონემ დიდი სახელი მოიხვეჭა. ისევე ნაღდ მეგობრად ითვლებოდა, როგორც საშიშ მტრად; მაგრამ, რადგან სულგრძელი და ხელგაშლილი იყო, ყველასთან მშვიდობიანად ცხოვრობდა პორტოვეკიოს ოლქში. თუმცა ამბობდნენ, რომ კორტაში, საიდანაც მან ცოლი მოიყვანა, შეუბრალებლად გაუსწორდა თავის მოქიშპეს, რომელიც საშიშ ადამიანად ითვლებოდა როგორც ბრძოლაში, ისე სიყვარულში; ყოველ შემთხვევაში მატეოს გასროლილად თვლიდნენ იმ ტყვიას, რომელმაც მოულოდნელად მისი მოქიშპე განგმირა, როცა იგი წვერს იპარსავდა ფანჯარასთან. როგორც კი ეს საქმე მიყუჩდა, მატეო დაქორწინდა. მისმა ცოლმა, ჯუზეპამ, ჯერ სამი ქალი აჩუქა (ეს გარემოება მას ააფთრებდა), ხოლო ბოლოს ვაჟი, რომელსაც ფორტუნატო დაარქვა; ეს იყო ოჯახის იმედი და გვარის გამგრძელებელი. ქალები კარგად გათხოვდნენ. გაჭირვების დროს სიძეების ხანჯლები და კარაბინები მატეოს განკარგულებაში იქნებოდა. ვაჟი ათი წლისა გახდა, მაგრამ უკვე ეტყობოდა, კარგი ვაჟკაცი უნდა დამდგარიყო.
ერთხელ, შემოდგომაზე, მატეო ცოლითურთ ალიონზე წავიდა სახლიდან ტყის ნაკაფებში თავისი ჯოგის დასათვალიერებლად. პატარა ფორტუნატოსაც უნდოდა გაჰყოლოდა, მაგრამ საძოვარი შორს იყო და სახლის დატოვებაც არ შეიძლებოდა სრულიად უპატრონოდ. ამიტომ მამამ არ წაიყვანა; შემდეგ დავინახავთ, როგორ ინანა.
უკვე რამდენიმე საათი გავიდა, რაც მატეო წავიდა; პაწია ფორტუნატო მზის გულზე იწვა, ლურჯ მთებს გასცქეროდა და ოცნებობდა - მომავალ კვირას სადილად ბიძია კაპრალს ვესტუმრები ქალაქშიო. უცებ მისი ოცნება თოფის ხმამ შეწყვიტა. ზეზე წამოხტა და იქით გაიხედა, საიდანაც ეს ხმა მოისმა. თოფის სროლა უფრო და უფრო ახლო გამეორდა. ბოლოს ბილიკზე მამაკაცი გამოჩნდა; მას მთიელის წვეტიანი ქუდი ეხურა, გრძელი წვერი ჰქონდა და ძონძებში იყო გახვეული; თოფს დაყრდნობოდა ყავარჯენივით, მაგრამ მაინც ძლივს მოაბიჯებდა: ეს-ეს იყო ტყვია მოხვედროდა ბარძაყში.
ეს კაცი ფირალი იყო. იგი ღამით ქალაქში წასულიყო ტყვია-წამლის საყიდლად, მაგრამ გზად კორსიკელი ვოლტიჟერების რაზმის საფარს წასწყდომოდა. განწირული შეტაკების შემდეგ მას თავი დაეღწია თავისი მდევრებისა და მათი ტყვიებისთვის და ისეთი ციცაბო კლდეები გადაელახა, სადაც მხოლოდ მთიელსა და გარეულ ნადირს შეუძლია სიარული, მაგრამ ვოლტიჟერები ფეხდაფეხ მისდევდნენ