ეკონომიკური აზროვნება
კარგ მექანიკოსს ადვილად შეუძლია თქვენი ავტომობილის გაუმართაობის აღმოჩენა, რადგან იცის, როგორ მუშაობს იგი გამართულ რეჟიმში. მრავალ ადამიანს, ვინც არ იცის, როგორ მუშაობს ნორმალურად ფუნქციონირებადი ეკონომიკა, ეკონომიკური პრობლემების გაგება ეძნელება. ისინი იმ მექანიკოსებს მოგვაგონებენ, რომელთა პრაქტიკა მხოლოდ უწესრიგო ძრავების შესწავლით შემოიფარგლება. ხშირად იმის გაგებაც კი გვიჭირს, რასაც შეჩვეულები ვართ. სწორედ ამ მიზეზით, ყურადღებას იშვიათად ვაქცევთ საზოგადოებაში არსებულ წესრიგს და არ ძალგვიძს კოორდინაციის იმ მექანიზმების გაგება, რომლებზედაც ყოველდღიურად ვართ დამოკიდებულნი. ამიტომ, ურიგო არ იქნებოდა ეკონომიკური თეორიის შესწავლა იმ მოქნილობის გააზრებით დაგვეწყო, რომლითაც ყოველდღიურ მონაწილეობას ვიღებთ საზოგადოებრივ თანამშრომლობაში. ამის შესანიშნავ მაგალითს წარმოადგენს საგზაო მოძრაობა პიკის საათებში.
წესრიგის ამოცნობა
უკანასკნელმა დებულებამ შეიძლება დაგაბნიოთ "როგორ? ნუთუ პიკის საათებში საგზაო მოძრაობა საზოგადოებრივი თანამშრომლობის მაგალითია? განა ის ჯუნგლების კანონის ანუ თანამშრომლობის უარყოფის მაგალითს არ წარმოადგენს?" სრულიადაც არა. თუ სიტყვათა შეთანხმება: "საგზაო მოძრაობა პიკის საათებში" თქვენთვის "საგზაო საცობთან" ასოცირდება, ამით კიდევ ერთხელ ხდება ზემოთ გამოთქმული თეზისის დამტკიცება: "ჩვენ მხოლოდ უწესრიგობებს ვამჩნევთ, ხოლო საქმეთა ნორმალურ მდგომარეობას იმდენად ვეჩვევით, რომ ის თავისთავად არსებულად მიგვაჩნია". არადა პიკის საათებში ტრანსპორტის მთავარ თვისებას წარმოადგენს არა საგზაო საცობები, არამედ მოძრაობა. თუკი ადამიანები ყოველდღიურად ენდობიან ტრანსპორტს, ალბათ მხოლოდ იმიტომ, რომ თითქმის ყოველთვის აღწევენ დანიშნულების ადგილს. რა თქმა უნდა, სატრანსპორტო სისტემა უნაკლოდ არ მოქმედებს, მაგრამ სად არ ხდება ეს? საკვირველი ფაქტი ისაა, რომ სისტემა საერთოდ მუშაობს.
ათასობით ადამიანი ყოველდღიურად დილის რვა საათისათვის გამოდის სახლიდან, მიუჯდება საჭეს და მიდის სამსახურში. ისინი მარშრუტებს წინასწარი შეთანხმების გარეშე ირჩევენ, მანქანის მართვის ხელოვნებაც სხვადასხვანაირი აქვთ, ასევე ერთნაირი როდია მათი დამოკიდებულება რისკისადმი და შეხედულება თავაზიანობის წესებზე. როცა სხვადასხვა ფორმისა და ზომის მსუბუქი ავტომობილების ეს სიმრავლე შეერწყმება ქალაქის მაგისტრალებს, მათ უერთდება ავტობუსების, მოტოციკლების, ტაქსების მრავალფეროვანი ნაკადი. ყველა მძღოლი სხვადასხვა მიზანს ესწრაფვის, ფიქრობს მხოლოდ საკუთარ ინტერესებზე, მაგრამ არა ეგოიზმის გამო, არამედ მხოლოდ იმიტომ, რომ არაფერი იცის სხვების მიზნების შესახებ. სხვის შესახებ თითოეულმა მათგანმა მხოლოდ ის იცის, რასაც ხედავს: სატრანსპორტო საშუალებათა მცირე და განუწყვეტლივ ცვალებადი ჯგუფის მდებარეობა, მიმართულება და სისწრაფე. ამ ინფორმაციას ემატება მხოლოდ ის მნიშვნელოვანი ვარაუდი, რომ სხვა მძღოლებს ისევე გულწრფელად არ სურთ ავარია, როგორც თვითონ მათ. გარდა ამისა, არსებობს ერთიანი წესები, რომელთაც ყველა მძღოლი ემორჩილება: გაჩერება შუქნიშნის წითელ სინათლეზე და სიჩქარის შეზღუდვა. ეს არის და ეს. ყოველივე ეს ძალიან ჰგავს ქაოსის შექმნის ინსტრუქციას, რასაც საბოლოოდ ჯართის მთებთან უნდა მივეყვანეთ. ამის სანაცვლოდ კი წარმოიქმნება კარგად კოორდინირებული ნაკადი, იმდენად მდორე, რომ მასზე მაღლობიდან დაკვირვებისას შესაძლებელია ესთეტიკური სიამოვნების მიღება. მართლაც, პიკის საათებში საქალაქო ტრანსპორტის მოძრაობა გვაძლევს საოცრად წარმატებული საზოგადოებრივი თანამშრომლობის მაგალითს.
ჩუქება
