1.
სოხუმი აგვისტოს პირველი ნახევარი ზღვაზე გავატარე. შესაშური რუჯისთვის ხაზი რომ გამესვა, თვალისმომჭრელად თეთრ კაბასა და ჭახჭახა ნარინჯისფერ კედებში გამოვეწყვე. ბრინჯაოსფრად ვლაპლაპებდი. რედაქციაში კივილით შემეგებნენ:
– მავრი მოვიდა, მავრი!
ქურაზე მოთუხთუხებული ყავა ნაჩქარევად მოვწრუპე, დიქტოფონს ხელი დავტაცე და ორთაჭალისკენ გავიჭერი, რომ უკვე დასაკაბადონებლად გამზადებული ახალი ნომრისთვის შინაგან საქმეთა სამინისტროდან მოპოვებული ცხელ-ცხელი ცნობები მიმეშველებინა. საშვთა ბიურომდე ქუჩებში ავარდნილი ბუღისა და გაძეძგილ ავტობუსში ნჯღრევისგან გულშეღონებულმა მივაღწიე, ტელეფონს დავწვდი, ნომერი ავკრიფე, პრესსამსახურის უფროსის ნაცნობი ხმის გაგონებისთანავე, გამარჯობა, ბატონო ვალიკო-მეთქი, მხიარულად შევძახე და წინასწარ გამზადებული ფრაზები სხაპასხუპით მივაყარე:
– როგორ ბრძანდებით?.. რა ხანია, არ გვისაუბრია... შვებულებაში ვიყავი... იქნებ დღეს შევხვდეთ... დარწმუნებული ვარ, საინტერესო სიახლეები გექნებათ... – თუ რაღაც ამდაგვარი.
სატელეფონო ხაზის მეორე ბოლოს საეჭვოდ დუმდნენ.
– ბატონო ვალიკო! – უფრო ხმამაღლა გავიმეორე და ყურმილს ჩავბერე, ხომ ყველაფერი რიგზეა-მეთქი.
– მესმის, მესმის! – ამოიხვნეშა პრესსამსახურის უფროსმა, – სიახლე როგორ არ გვაქვს, მაგრამ – არასასიამოვნო.
– რა მოხდა? – დავიბენი.
– პირველი ჟურნალისტი ხარ, ვისაც ვეტყვი, რომ... – ისევ პაუზა.
– რას? – სული გადამელია.
– დღეს დილით, – ჩაახველა და ნაღვლიანად განაგრძო, – ქართული ჯარები აფხაზეთის ტერიტორიაზე შევიდნენ... რკინიგზის გასაკონტროლებლად... აი, ცისტერნები რომ იძარცვებოდა ხოლმე.
– ვიცი, ვიცი.
– ჰოდა, რკინიგზის დაცვა ორმხრივ სროლაში გადაიზარდა.
– როგორ თუ სროლაში? – სისხლი გამეყინა.
– ომი დაიწყო.
უეცრად მომეჩვენა, რომ მეორე მსოფლიო ომის თემაზე გადაღებულ არაერთ საბჭოთა მხატვრულ ფილმში, აუცილებლად ანძაზე მიკრული რადიოდან, აუცილებლად ლევიტანის ბუბუნა ხმით გაჟღერებულ სიტყვებს ვისმენდი: „ომი... დიდი... სამამულო“. ეს ფილმის ფრაზა იყო, განყენებული, ზოგადი, სხვის მიერ ნაამბობ სიზმრად ქცეული მკვდარი, უცნობი წარსულის ფრაზა, მაგრამ ახლა კინო დასრულდა, ცხოვრება დაიწყო.
ყურმილი დავკიდე. საშვთა ბიუროსთან გამწკრივებულ, აყაყანებულ ხალხს გავხედე, მხოლოდ პირადი სატკივრით გამოწვეული გულგაწვრილება რომ აღბეჭდვოდა დაღლილ, შეჭმუხნულ, მოთენთილ სახეებზე. თავს დავდებ, უმრავლესობა ზუსტად ვერც გაიხსენებდა, კვირის რა დღე ან თვის რა რიცხვი იყო. ციფრების სტანდარტული კომბინაცია – 1992. 08. 14. – მათ განსაკუთრებულს არაფერს ეუბნებოდა. დღევანდელი დღე მათთვის ჯერ თარიღად არ ქცეულიყო.
სამსახურში – გაზეთ „7 დღეში“ – დავრეკე და წეღან მოსმენილი ინფორმაცია მექანიკურად, სიტყვასიტყვით გავიმეორე. ვიგრძენი, როგორ ერთბაშად მოისხიპა ჩვეულებრივი სარედაქციო ხმაური: კომპიუტერების კლავიატურის ჩხაკუნი, ფურცლების შრიალი, კარის ჯახუნი, გაუთავებელი სატელეფონო საუბრები და ურთიერთგადალაპარაკება. წარმოვიდგინე, როგორ ცქვიტა ყურები, ჩართული დიქტოფონით ხელში, ძველი ნომრების დასტაზე (სკამები არ გვქონდა) ბეჯითად, ოღონდ მოუხერხებლად მოკალათებულმა ლოყებატკეცილმა, ნორჩმა სტაჟიორმა, ნანამ თუ ანამ. როგორ მოაცილა ვერცხლისფრად აციმციმებულ მონიტორს დანისლული, მრავლისმეტყველი მზერა გაზეთის ტექნიკურმა ხელმძღვანელმა, დიზაინერ-დამკაბადონებელმა, გელა გურგენიძემ. როგორ ინსტინქტურად შეისწორა ცხვირზე ჩამოცურებული სქელმინიანი სათვალე სახეწამოჭარხლებულმა და პირზე ღიმილშეყინულმა თანარედაქტორმა, ზვიად ქორიძემ, მერე როგორ მოისრისა შემელოტებული შუბლი და დიდი, კიდეებდაშვებული თვალები სევდიანად მიაპყრო საპირველგვერდო მასალიდან თავაწეულ, გაფაციცებულ, მთლად კითხვის ნიშნად ქცეულ მეორე თანარედაქტორს, მაია გოგოლაძეს. მან კი, ვინც დილას გონებამახვილურად მავრი მიწოდა, ასევე თანარედაქტორ-თანადამფუძნებელმა, ხათუნა მაისაშვილმა, იკითხა:
– რა მოხდა, სულო?
ზვიადს ყურმილი უხმოდ ჩაებღუჯა და ცალკე – მე, ცალკე – ყველა დანარჩენს პასუხის გაცემას გვიგვიანებდა.
– ჰო, კარგი, მოდი და აქ დავილაპარაკოთ, – მითხრა ბოლოს.
გარეთ აუტანელი ხვატი იყო. მანქანების სქელ, რუხ გამონაბოლქვში გახვეული ქალაქი შუადღის მზეზე ლღვებოდა და იდღაბნებოდა. ირგვლივ ბენზინის, გავარვარებული ასფალტის, დამდნარი გრუნტის სუნი იდგა, მაგრამ არა დენთის, კვამლის და ტრუსის, რომელიც, ალბათ, სოხუმთან უკვე ტრიალებდა. სოხუმს ომის ბუღი ასდიოდა. მის ცას, ოქროსფერი სხივების ნაცვლად, ტყვიების მანათობელი წვიმა სერავდა. მისი ასფალტი, მსუბუქი ავტომობილების ბორბლების მაგივრად, სქელჯავშნიანი სამხედრო მანქანებისა და ტანკების მუხლუხოებქვეშ იბრიცებოდა. მის მკვიდრთა თვალწინ ყველაფერი იცვლებოდა.
რა ყველაფერი? სარკმლიდან გადაშლილი ხედი? თუ სამსახურსა და სკოლაში წასვლის, მეზობელთან ხანგრძლივი მასლაათის, ან ჩაის ხრუპუნით სმისას კროსვორდის შევსების ჩვევა? დიახ, ათასი წვრილმანისაგან შეკოწიწებული ყოფიერება, წესებისა და სასიცოცხლო კავშირების სავალდებულო სისტემა, რომელიც ჯერ კიდევ სახელმწიფოს მზიდი კედლების ნგრევამდე, ადამიანების მასობრივ ჟლეტამდე ძირფესვიანად, ტოტალურად ირღვეოდა.
აი, ზოგადად, როგორ შემეძლო აღმექვა სიტყვა „ომი“ მოვლენების დაწყებიდან ორი-სამი საათის შემდეგ. თუმცა, კონკრეტულად, რა სახით და სიღრმით, რა ფორმით და დოზით უნდა დამენახა თავად მოვლენა – სტიქიის წინმსწრები პირველი გუნდა, რომელსაც თანმდევი პროცესების ზვავი სრულიად კანონზომიერად
ჩუქება
