ფერიის კუნძული
Nullus enim locus sine genio est.
სერვიუსი
„La musique, - წერს მარმონტელი იმ თავის Contex Moraux-ში, რომელიც ჩვენთან ყველას ასე უთარგმნია: „ზნეობრივი მოთხრობები“. ჰოდა, თითქოსდა დასცინის კიდევაც იმის შინაარსს, - la musique est le seul des talents qui souissent de lui meme; tous les autres veulent des temoins. აქ იგი ერთმანეთში ურევს ტკბილი ბგერებით მოგვრილ სიამოვნებას და მათი შექმნის უნარს. სხვა ნიჭის დარად, მუსიკასაც შეუძლია ჩვენი აღფრთოვანება მაშინაც კი, როცა მარტონი ვვარჯიშობთ და მსმენელი არა გვყავს. სწორედ ის გარემოება, რომ მას ძალუძს ეფექტური იყოს და დიდი სიხარული მოგვანიჭოს მარტოობის ჟამს, მსგავსსა ხდის სხვა ნიჭთან. ის იდეა, რომელიც მწერალმა სუსტად გამოხატა ან მსხვერპლად მიიტანა მახვილსიტყვაობის ეროვნული სიყვარულის საკურთხეველზე, თქმა არ უნდა, ცხადლივ გვამცნობს, რომ უმაღლესი დონის მუსიკა სულით ხორცამდე მხოლოდ მარტოობის ჟამს შეგვძრავს. ვისაც ჩანგი მისი გულისთვისღა უყვარს და სულიერი კმაყოფილებით უსმენს, იმწუთასვე გაიზიარებს ასეგვარად გამოთქმულ ამ მოსაზრებას. მაგრამ ცოდვილ მოკვდავთათვის არის კიდევ ერთი სიამოვნება - შეიძლება ეს იყოს ერთადერთიც - მუსიკაზე უფრო რომ ზემოქმედებს ჩვენს გრძნობებზე მარტო ყოფნის ჟამს. ბუნების წიაღში მოხვედრის ბედნიერებას ვგულისხმობ. მართლაცდა, თუ კაცს სურს ჩახვდეს ამ მიწაზე დიდებას ღვთისას, მარტომყოფი უნდა ეზიაროს ამ დიდებას. მე თუ მკითხავთ, რაც უნდა იყოს, ყოველის - არა მარტო ადამიანიშვილის - არსებობა, გარდა ნიადაგში აღმოცენებული მწვანით შემოსილი ჩუმი მცენარეებისა, შემუსრავს არემიდამოს ხედს, ებრძვის ადგილის დედას. ჭეშმარიტად, სიყვარულით ვუმზერ ბნელით მოცულ ველებს, ჩანაცრისფრებულ კლდეებს, მოჩუხჩუხე წყაროებს, შფოთსავსე, კვნესით მთვლემარე ტყეებს, მთებს, მედიდურად რომ ჩამოსცქერიან ბარს - მე მიყვარს ბუნების ეს საოცრება, ვეებერთელა ნაწილები სულისა და გულის მქონე მთელისა - მთელისა-მეთქი, რომლის ფორმა (სფეროსებური) უსრულქმნილესი და ყოვლისმომცველია; პლანეტათა დასში მიიხვევა მისი ბილიკები; მთვარეა მისი სათნო მსახური; მზე ღვთაებრივი მეუფე მისი; მარადიულობაა სიცოცხლე მისი; ფიქრები მისი რომელიღაც უფალს დასტრიალებს; შემეცნებაა სიამოვნება მისი; უსასრულობასთანაა წილნაყარი მისი ბედი; მისი ცოდნა ჩვენზე მსგავსია ჩვენი ცოდნისა animalculae-ს შესახებ, რომლითაც სავსეა ჩვენი ტვინი - ამისდაკვალად ეს არსება წარმოგვიდგება ვითარცა წმინდა უსულო და მატერიალური, იქნებ, ამგვარად წარმოვუდგებით ჩვენც ამ animalculae-ს.
ჩვენი ტელესკოპები და მათემატიკური გამოკვლევანი ყოველთვის იმას გვამცნობენ - მიუხედავად მეტი წილი ბრიყვი მღვდელმსახურების ბრტყელი სიტყვებისა, - რომ სივრცეს და მისგან გამომდინარე მოცულობას დიდი მნიშვნელობა აქვს ზესთა უმაღლესისათვის. ციკლობრივია ვარსკვლავთა მოძრაობა და ამიტომაც გამორიცხულია უდიდესი რაოდენობის ციური სხეულების შეჯახება. ზუსტად ისეთი ფორმისა არიან ეს სხეულები, რომ მოცემულ ზედაპირზე უნდა დაეტიოს რაც შეიძლება მეტი მატერია, ხოლო თავად ეს ზედაპირი ისეა მოწყობილი, რომ რაც შეიძლება მრავალმა არსებამ ნახოს თავშესაფარი. ამდენი ვერ მოთავსდებოდა ამავე ფართობის ზედაპირზე, სხვაგვარად რომ ყოფილიყო მოწყობილი იგი. სივრცის უსასრულობამ არ უნდა გვაფიქრებინოს, ღვთისთვის მნიშვნელობა არა აქვს მოცულობასო, რადგან მის შესავსებად შეიძლება არსებობდეს უსასრულო მატერია; და რადგან ნათელია, რომ მატერიისთვის ეს სიცოცხლისუნარიანობის მინიჭება პრინციპია - მართლაცდა, რამდენადაც ჩვენ ამის ჩახვედრა შეგვიძლია, ძირითადი პრინციპია - გამოვლინება ღვთაებრივი ნებისა - ლოგიკური არ უნდა იყოს ის ვარაუდი, რომ ეს პრინციპი შეიძლება მცირედით შემოისაზღვროს, ჩვენ ხომ ყოველდღე ვხედავთ ხსენებული გამოვლინების კვალს; სწორი იქნება, თუ ვიტყვით: ვრცელზე ვრცელია მისი მეუფება. თუკი ჩვენ ვნახულობთ სასრულის უქონელ ციკლებში ციკლებს, როდესაც ყოველივე ტრიალებს სადღაც შორეთში დანთქმული ღვთაებრივი ცენტრის გარშემო, ამ გარემოების ანალოგიურად ხომ შეიძლება ვივარაუდოთ სიცოცხლის არსებობა სიცოცხლეში, მცირეთა ყოფნა უდიდესთა წიაღ და ყველა ამათი ერთად კი - ღვთაებრივ სულში? ერთი სიტყვით, შეშლილთა მსგავსად ვცდებით ესოდენი თავდაჯერებულობის გამო, როდესაც გვჯერა, კაცი თავისი აწმყო-მომავლით სამყაროსათვის უფრორე მნიშვნელოვანია, ვიდრე ის „ღვინჭანი ხევისანი“, რომელსაც ხნავს და თესავს და სძულს კიდევაც, უსულობას უკიჟინებს მას და ამის მიზეზად ის მოჰყავს, რომ არც არასდროს უნახავს მოქმედება მისი სულისა.
მთაზე ან ტყეში, მდინარის ან ზღვის ნაპირზე ყოფნის ხანს ჩემს ამ და ამდაგვარ ფიქრებს დაჰკრავდა ისეთი ელფერი, რასაც ყოველდღიურ ცხოვრებაში ფანტასტიკურს დაარქმევენ ხოლმე. ბევრს ვხეტიალობდი ასეთ მიდამოებში ცნობისმოყვარეობით მოცული, მარტოდმარტო ვიყავი ხშირად; ყურადღებით ვაკვირდებოდი ბუნებას, იმას, რასაც გადავაწყდებოდი - ბნელსა და უძირო ხევს, ტბის ნათელ ზედაპირზე არეკლილ ზეცას; ხსენებული ყურადღება მით უფრო მიცხოველდებოდა, როდესაც გავიფიქრებდი, მარტო ვარ, ჩემ გარდა აქ არავინაა. ვიღაც ფრანგს ბრიყვულად მოუხსენებია ციმერმანის ერთი ცნობილი თხზულების შემდეგი პასაჟის გამო: La solitude est
ჩუქება
