ნაწილი მეორე -
კოზეტი -
წიგნი მესამე -
სულთმობრძავისთვის მიცემული აღთქმის
შესრულება -
თავი პირველი -
წყლის საკითხი მონფერმეილში
ლივრის და შელის შუა მდებარეობს მონფერმეილი, იმ ფერდობის სამხრეთ გზაზე, რომელიც ურკსა და მარნის შორის გადის. დღეს კარგა მოზრდილი დაბაა, დამშვენებული ლამაზი აგარაკებითა და კვირაობით მხიარული ბურჟუებით. 1823 წელს კი არც ამდენი აგარაკი იყო და არც ამდენი კმაყოფილი მხიარული ბურჟუა. მაშინ პატარა სოფელი იყო, ტყეში ჩაფლული; აქა-იქ შეგხვდებოდათ წინა საუკუნის სააგარაკო სახლი, - რკინის აივნით და გრძელი ფანჯრებით, ბატონკაცური, მაგრამ მაინც სოფელი იყო. მაუდის ვაჭრობით გამდიდრებულ ბურჟუებს და სააგარაკოდ მიმავალ ვექილებს ჯერ კიდევ არ მიეგნოთ ამ სოფლისთვის. მიყრუებული, მაგრამ ბუნებით მშვენიერი სოფელი იყო, დიდ გზას მოშორებული. იაფი ცხოვრება იყო იქ, გლეხკაცური და მაძღარი, ოღონდ უწყლობა უჭირებდა ყველას საქმეს, რადგან სოფელი მაღლობზე მდებარეობდა.
შორიდან მოჰქონდათ წყალი. სოფლის განისკენ მდებარე ნაწილი ტბით სარგებლობდა, მეორე ნაწილი კი, შელისკენ მდებარე, პატარა წყაროთი, რომელიც ტყეში იყო, შელის გზაზე, სოფლიდან თხუთმეტი წუთის სავალზე.
უწყლობის გამო სოფელი დიდ გაჭირვებას განიცდიდა. სულ იმის ფიქრში იყო ყველა, რომ წყალი საკმარისად მოემარაგებინათ. შეძლებულ ბატონკაცურ სახლებს მერწყულე ჰყავდათ, ფასით აზიდვინებდნენ ერთ საწყალ კაცს, რომელიც დღეში ორმოც სანტიმამდე ღებულობდა. მაგრამ ეს კაცი მარტო საღამოს შვიდ საათამდე მუშაობდა ზაფხულში, ხუთამდე - ზამთარში და რაკი დაღამდებოდა და დაიხურებოდა ფანჯრის დარაბები, ვისაც დააკლდებოდა წყალი, თვითონვე უნდა წასულიყო და მოეტანა. ტენარდიესაც ის უზიდავდა წყალს.
სწორედ ეს საშინელება უხეთქავდა გულს პატარა კოზეტს, რომელიც, არა მგონია, დავიწყებული ჰყავდეს მკითხველს. ძალიან სასარგებლო იყო ტენარდიესთვის საწყალი გოგო: დედას ფულს ართმევდნენ, შენს შვილს ვინახავთო და შვილს იმსახურებდნენ, - ამას მაინც გამოვრჩეთო, და როდესაც დედამ ფული ვეღარ გამოუგზავნა, მაინც არ გააგდეს პატარა გოგო, რადგან მსახურის ვალდებულებას ასრულებდა. მსახური იყო და ის უნდა წასულიყო წყლის მოსატანად, რა დროც უნდა ყოფილიყო. ბავშვი იყო, ღამე ტყეში წასვლა საშინელ შიშს ჰგვრიდა, ამიტომ სულ იმის ფიქრში იყო, სახლში წყალი არ დაჰკლებოდათ.
კარგი დარი იდგა 1823 წ. შობას. თბილად შემოიპარა ზამთარი, ჯერ არც ყინვა ყოფილიყო, არც თოვლი. პარიზიდან მოსულმა ოინბაზებმა ნებართვა მიიღეს მერისგან, შუა სოფელში აეშენებინათ თავიანთი ფარდულები. ასევე მოიქცნენ მგზავრი ვაჭრები და ეკლესიის მოედანზე ააგეს ფარდულები ბულანჟეს ქუჩამდე. ისე, რომ დაუმეზობლდნენ ტენარდიეს დუქანს. ხალხით სავსე იყო დუქნები და ამხიარულებდნენ მიყრუებულ სოფელს. რომ არაფერი გამოვაკლოთ ისტორიულ სიმართლეს, იმასაც მოგახსენებთ, რომ მოედანზე მოგროვილ სანახაობებში, ერთი სამხეცე იყო, სადაც ძონძებით მოსილი, საიდანღაც მოსული ჯამბაზები აჩვენებდნენ მონფერმეილელებს ერთ საშინელ ბრაზილიურ ქორს, საინტერესოს იმით, რომ ჩვენმა სამეფო მუზეუმმა ამ ჯიშის ქორი მხოლოდ 1845 წ. შეიძინა. მას თვალი სამფეროვან კოკარდს მიუგავს. ბუნებისმეტყველნი მგონი Caracara Polyborus-ს - კარაკარა პოლიბორუსს უწოდებდნენ. ნაპოლეონის ჯარისკაცები იყვნენ სოფელში და აღტაცებით სინჯავდნენ ქორს. ოინბაზებიც იფიცებოდნენ - ეს სამფეროვანი თვალი სხვაგან არსად მოიპოვება ბუნებაში და ჩვენი სამხეცესთვის გაუჩენია ჩვენს მოწყალე ღმერთსო.
შობის ღამეს რამდენიმე კაცი, - მეეტლეები და მეწვრილმანეები, - შემოსხდომოდნენ ოთხი-ხუთი შანდლით გაჩაღებულ მაგიდას ტენარდიების დუქანში და სვამდნენ. ეს დუქანიც ისეთივე იყო, როგორც სხვა დუქნები; პატარა მაგიდები, თუნუქის სასმისები, მსმელები, ყაყანი და კვამლი; ძალიან ცოტა სინათლე და ძალიან დიდი ხმაური. იმ დროის, 1823 წლის მაჩვენებლად ორი საგანი იდო ერთ მაგიდაზე, რომლებიც მოდის მიხედვით უთუოდ უნდა ყოფილიყო ბურჟუას სახლში, - კალეიდოსკოპი და თეთრი თუნუქის ლამპა. ტენარდიეს ცოლი ვახშმისთვის იქვე ხორცს წვავდა, ქმარი თავის მუშტართან სვამდა და პოლიტიკაზე ლაპარაკობდა.
პოლიტიკური ბაასის საგანი იყო ესპანეთის ომი და ჰერცოგი ანგულემი, მაგრამ გარდა ამისა, სხვაც ისმოდა იმ ყაყანში.
- ღვინის ძალიან დიდი მოსავალი იყო ნანტენში და სურესნში; ვისაც ათი კასრის ვარაუდი ჰქონდა, თორმეტიც გამოუვიდა, ტკბილად იქცა ჭაჭაც და კურკაც.
- და განა ასე ძალიან მწიფდება იქ ყურძენი?
- არც აცლიან, რომ ძალიან დამწიფდეს. თუ მწიფე დაწურეს, გასქელდება ღვინო, როგორც კი გაზაფხულდება.
- მაშ თხელი ღვინო დადგება.
- უფრო თხელი, ვიდრე ჩვენი ღვინო, სულ მწვანეს სწურავენ და სხვ. ან კიდევ მეწისქვილე მოსთქვამდა:
- მე რა ვიცი, რა ყრია ტომარაში, იქნებ გინდათ, რომ მეწისქვილემ გაარჩიოს ხორბალი. რასაც მოგვიტანენ დასაფქვავად, ჩვენც იმას დავფქვავთ. პურში ღვარძლი ურევია, მახობელი, უგრეხელი, კანაფი, თაგვის ყანა და ათასი კიდევ სხვა, ან კიდევ კენჭები. ჩვენი რა საქმეა. კენჭებით სავსეა ბრეტონული პური, ჭირივით მეჯავრება ბრეტონული საფქვავი, როგორც მხერხავს ლურსმნიანი ბოძი, დასახერხად რომ მოუტანენ.
ჩუქება
