ნაწილი პირველი -
ფანტინი -
წიგნი პირველი -
კაცი მართალი -
თავი პირველი -
ბატონი მირიელი
1815 წელს შარლ-ფრანსუა-ბიენვენიუ მირიელი ქალაქ დინის ეპისკოპოსი იყო. იგი სამოცდათხუთმეტი წლის მოხუცი იქნებოდა, დინში საეპისკოპოსო კათედრა 1806 წლიდან ეჭირა.
თუმცა ეს გარემოება არსებითად სულ არ ეხება ჩვენი მოთხრობის შინაარსს; მაინც ზედმეტი არ იქნება, თუნდაც, სრული სიმართლის დასაცავად, აღვნიშნოთ, რომ როდესაც ბატონი მირიელი თავის სამწყსოში გამოცხადდა, მის ირგვლივ დიდი მითქმა-მოთქმა იყო ატეხილი. მართალია თუ ტყუილი, ვინ განსჯის, მაგრამ რაკი ადამიანს ხმა დაუვარდება, ამას ხშირად მის მომავალ ცხოვრებაში ისეთივე მნიშვნელობა ენიჭება, რამდენიც მის საქციელს. ბბატონი მირიელი ექსის სასამართლოს პალატის მრჩევლის შვილი იყო და, რაღა თქმა უნდა, მოსამართლე არისტოკრატთა ფენას ეკუთვნოდა. ხმები დადიოდა, მამას უნდოდა თავის მემკვიდრედ დაეტოვებინა და წესისამებრ, რომელიც იმხანად ესოდენ გავრცელებული იყო მოსამართლე მოხელეთა წრეში, ძალიან ადრე შეერთო ცოლი - თვრამეტი, ოცი წლის ასაკში. მაგრამ, მიუხედავად ამ ქორწინებისა, შარლ მირიელი თავისი ქცევებით მაინც კარგა ხანს ალაპარაკებდა საზოგადოებას. იგი ლამაზი, მოხდენილი ყმაწვილი კაცი იყო, თუმცა ტანად მორჩილი, მაგრამ სალუქი, კოხტა, მახვილგონიერი. მთელი თავისი სიცოცხლის პირველი ნახევარი დროსტარებასა და ტრფიალებას შეალია.
დაიწყო რევოლუცია. აირია ცხოვრება. პარლამენტის წევრთა დაქსაქსული ოჯახები, რომელთაც სდევნიდნენ და არბევდნენ, სხვადასხვა მხარეს გაიფანტა. ბბატონი შარლ მირიელი რევოლუციის პირველი დღეებიდანვე იტალიაში გადაიხვეწა. აქვე გარდაეცვალა ცოლი გულის ავადმყოფობით, რაც დიდი ხანია აწუხებდა. შვილი არ დარჩენია. როგორ დატრიალდა ამის შემდეგ შარლ მირიელის ბედი? ნუთუ საფრანგეთის ძველი საზოგადოების დაშლამ, საკუთარი ოჯახის დაღუპვამ, ოთხმოცდაცამეტი წლის ტრაგიკულმა მოვლენებმა, რაც შორიდან უფრო გაზვიადებულ საშინელებად ეჩვენებოდათ ემიგრანტებს, გაუღვიძა გულში ცხოვრებისაგან განდგომისა და განდეგილობის სურვილი? ან იქნებ თავისი ჩვეული მხიარულებითა და კეკლუცთა ტრფობით გართულს უცბად დაეცა იდუმალი და საზარელი მეხი, ხანდახან შიგ გულში რომ მოხვდება და ძირს დასცემს კაცს, რომელიც ვერც საზოგადოებრივ კატასტროფას, ვერც ცხოვრებასა და ვერც ბედისწერას ვერ შეურყევია. ამის პასუხს ვერავინ გეტყოდათ. იცოდნენ მხოლოდ, რომ იტალიიდან დაბრუნებისას იგი უკვე მღვდელი იყო.
1804 წელს შარლ მირიელი მღვდლად იყო ბრინიოლში. უკვე მოხუცებული სრულიად განმარტოებულად ცხოვრობდა.
ნაპოლეონი რომ იმპერატორად აკურთხეს, იმ ხანად ბატონ მირიელს პარიზში მოუხდა ჩასვლა თავისი სამწყსოს საქმეებზე. საქმის მოსაგვარებლად, სხვა გავლენიან პირთა გარდა, კარდინალ ფეშთანაც უნდა მისულიყო. ერთ დღეს იმპერატორი თავისი ბიძის სანახავად მივიდა, ღირსეული მღვდელიც იქ დახვდა, მისაღებ ოთახში, სადაც იმპერატორს უნდა გამოევლო. ნაპოლეონმა შენიშნა, რომ მოხუცი მას რაღაც დიდი ცნობისმოყვარეობით შესცქეროდა. უკან მიიხედა და უკმეხად წამოიძახა:
- ვინ არის ეს პატარა კაცი, ასე რომ მიმზერს?
- ხელმწიფეო, თქვენ პატარა კაცს უმზერთ, - მიუგო მირიელმა, - მე კი - დიდს. შეიძლება ამით არც ერთმა არ წააგოს.
იმპერატორმა იმ საღამოსვე ჰკითხა კარდინალს ამ მღვდლის ვინაობა, ცოტა ხნის შემდეგ შარლ მირიელი განცვიფრებული დარჩა, როდესაც გაიგო, რომ დინის ეპისკოპოსად იყო დანიშნული.
რამდენად მართალი იყო, რასაც ბატონი მირიელის ცხოვრების პირველ ნახევარზე ლაპარაკობდნენ, ამისი არავინ არაფერი იცოდა; მის ოჯახს რევოლუციამდე თითქმის არავინ იცნობდა.
პატარა ქალაქში ახალმოსულთა ბედი ბატონ მირიელსაც უნდა ხვდომოდა წილად, რადგან იქ მრავლად იყო მოტარტარე ენის პატრონი და ბევრად ნაკლები - მოაზროვნე თავის მქონე. მასაც უნდა ხვდომოდა წილად ეს ბედი, თუმცა ეპისკოპოსი იყო, დიახ, სწორედ იმიტომ, რომ ეპისკოპოსი გახლდათ, მაგრამ, ბოლოს და ბოლოს, მითქმა-მოთქმა იყო, ცარიელი ენის ქავილი, ყაყანი, სიტყვები, ლაპარაკი, ლაყბობა, რაღაცას ამბობდნენ, ლაპარაკობდნენ, სიტყვას ფანტავდნენ, ენას აჭარტალებდნენ უსაქმურები.
ასე იყო თუ ისე, ეპისკოპოსის დინში მოსვლიდან ცხრა წლის შემდეგ დავიწყებას მიეცა ყოველგვარი ჭორი, ყველაფერი, რაც კი პატარა ქალაქის პატარა ადამიანებს ძრახვის საგნად გაეხადათ. ამჟამად ვერავინ გაბედავდა რაიმეს თქმას, ვერავინ გაბედავდა აუგის გახსენებასაც კი.
ბატონი მირიელი დინში ერთი ხანდაზმული გაუთხოვარი ქალის თანხლებით ჩავიდა. ეს გახლდათ ქალბატონი ბატისტინე, ბატონ მირიელის და, ძმაზე ათი წლით უფროსი.
მოსამსახურედ ერთადერთი ბებერი ჰყავდათ, ქალბატონ ბატისტინეს ხნისა, სახელად მაგლუარი. მაგლუარი ჯერ მოძღვრის მოსამსახურის მოვალეობას ასრულებდა, ბოლოს კი ორი წოდებით აღიჭურვა; ბატისტინეს მოახლეც იყო და მისი უსამღვდელოესობის მნეც.
მაღალი, ფერმკრთალი, ტანწვრილი, უწყინარი ქალბატონი ბატისტინე ეგრეთ წოდებული „დარბაისელი ადამიანის“ იდეალის განხორციელება იყო. რამეთუ, როგორც ჩვენ ვფიქრობთ, მარტოოდენ დედობა აძლევს ქალს უფლებას „პატივცემულად“ იწოდებოდეს. იგი ლამაზი არასოდეს ყოფილა, მთელი სიცოცხლე ქველმოქმედებას შეალია; კაცთმოყვარეობამ და გაჭირვებულთა განკითხვამ წმინდანის შუქი მოჰფინა, მბრწყინავი ელვარებით დაამშვენა და მოხუცობაში შესული ქალი სიკეთის სინატიფით გააცისკროვნა. სიყმაწვილითვე გამხდარი იყო; რა მოიწიფა, ჰაეროვანი გახდა
ჩუქება
