საკუთარ ფრთებს ჩამორჩენილი
ყველაფერს თავისი დრო ჰქონია. მაშინ, როცა ელდასავით უშეღავათო და ყოვლისმომცველი იყო ჩემი ყთაობის ბრწყინვალე პოეტის, თამაზ ბაძაღუას, მისი მეუღლის – ნატოს და პატარა თუთას ტრაგიკული ხვედრით გამოწვეული ტკივილი (იმავე ავტოკატასტროფას ბათუ დანელიას მეუღლეც ემსხვერპლა), თუმცა მთხოვეს, მაგრამ ვერა, ჰო, რაღა თქმა უნდა, ვერაფერს დავწერდი, რადგან სრულიად შეუძლებლად მივიჩნიე მაგიდაზე ფურცლების გაშლა, კალმისტრის მომარჯვება, მოგონებებიდან რამდენიმე ისტორიის გამოხმობა ან თუნდაც იმ მდგომარეობის გადმოცემა, როცა შენს თვალწინ გამოუწორებელი შეცდომა მოხდა და უძლური ხარ, უსუსური, ვერაფერს შეცვლი, რაღაც დაირღვა კოსმოსში. ჰო, კოსმოსში – თითქოსდა კოსმიური უსამართლობის შემსწრენი შევიქენით მაშინ, ამან გაგვახევა, პირკატა დაგვცა და ისიც გვაგრძნობინა, რომ დარჩენილი წლები ჩვენი იმჟამინდელი გახევების ანარეკლით მოგვიწევდა ცხოვრება.
მართლაცდა თავისი დრო ჰქონია ყველაფერს; მეოთხედი საუკუნე გავიდა იმ დიდი ელდიდან, იქნებ ამანაც გამაბედვინა წინასიტყვაობის დაწერა თამაზ ბაძაღუას პიესების წიგნზე.
პირველ ნაბიჯებს ვდგამდით დრამატურგიაში და არც ის უნდა იყოს გასაკვირი, რომ ბევრი რამ არ ვიცოდით – ტექნიკა დასახვეწი იყო, კომპოზიციის გრძნობა გამოსამუშავებელი, თხრობის მანერა გასარანდი, ან, უკეთ ვთქვათ, თეატრის ენაზე ასამეტყველებელი, მაგრამ გულწრფელად ვიტყვი – რიგიანად თეატრისაც არ გვესმოდა იმხანად, უფრო სწორად, სპექტაკლს პარტერიდან აღვიქვამდით, ჩვენ კი, რადგანაც დრამატურგებად შევისახელეთ თავი, ანდა რადგანაც თამაზ ჭილაძის თაოსნობით დაარსებულ ახალგაზრდა დრამატურგთა სემინარზე შეგვასახელეს დრამატურგებად და ნებსით თუ უნებლიეთ ლიტერატურის ამ ურთულესი დარგის წიაღში აღმოვჩნდით თავამორგულნი, იმის მარიფათიც უნდა გამოგვეჩინა, რომ პარტერს გამოვცლოდით, მეტი ინფორმაცია მოგვეძია თეატრის მიღმიერ სამყაროზე, სადაც დრამატურგის მიერ მოთხრობილ ამბავს რეჟისორი და მსახიობები თავის სარჩულში გამოკრავენ ხოლმე, პიესის ავტორისთვის რიგ შემთხვევაში სრულიად მოულოდნელი, იქნებ მიუღებელი კუთხიდანაც კი აწვდიან მაყურებელს, მაგრამ, აწვდიან, ან ცდილობენ მიაწოდონ იმ ხერხებით, თეატრის იმ ენაზე, რომელიც, ვიმეორებ, მეც და თამაზ ბაძაღუასაც იმხანად საკმაოდ ბუნდოვნად, მხოლოდღა ინტუიციით თუ გვესმოდა.
თუმცა, ინტუიციაც არაა ცოტა, ჰო, რაღა თქმა უნდა, ცოტა არაა, მითუმეტეს ისეთი თვითნაბადი ტალანტისთვის, როგორიც თამაზ ბაძაღუა იყო. ეს გამოჩნდა კიდეც თამაზის ერთ-ერთ ბოლო პიესაში „ღამე და თუთიყუში“. ხელობის თვალსაზრისით სწორედ ამ ნაწარმოებიდან იგრძნობა ოსტატობის ის დონე, რომელიც პიესიდან პიესაში მეტ სიმაღლეს მიაღწევდა და სავარაუდოდ იმავე ხარისხში გააჟღერებდა დრამატურგ თამაზ ბაძაღუას, როგორც უკვე ჟღერდა პოეტ თამაზ ბაძაღუას სახელი.
პოეტმა თამაზ ბაძაღუამ კი სტუდენტობიდანვე დაიმკვიდრა თავისი გამორჩეული ადგილი ქართულ ლიტერატურულ პროცესში. იგი ორი წლით იყო ჩემზე უფროსი, იბეჭდებოდა კიდეც ლიტერატურულ ჟურნალებში, რაც იმხანად ნამდვილად არ გახლდათ სახუმარო საქმე, მაგრამ ჩემთვის, სიმართლე გითხრათ, ყველაზე ღირსსახსოვარი და შთამბეჭდავი ის იყო, თუ რა სასოებით ავრცელებდნენ პოეზიაზე შეყვარებული გოგონები თავისივე ხელით გადაწერილ თამაზის ლექსებს უნივერსიტეტის აუდიტორიებში.
დროდადრო ვაწყდებოდი მას – ხან პირველი კორპუსის შენობაში, ხანაც იქვე, უნივერსიტეტის ცნობილ ეზოსა თუ რომელიმე რესტორანში, უეშმაკო სტუდენტურ სუფრასთან მჯდარს, ღვინისგან სახეწამოფორაჯებულ, ჩადგმულ ცისფერთვალა ყმაწვილს, ვისი სახელიც ასე გახმაურებულიყო, ვისაც ჯერ სალმით არ ვიცნობდი, მაგრამ გადმოცემით ვიცოდი, რომ ეს ისაა, პოეტი თამაზ ბაძაღუა, ვის ლექსებშიც ასე ძალუმად, ასე თვალნათლივ ძგერს ნიჭიერება და ვინც სუფრასთან, თითო თეფში მწვანილის, წნილის, ყველისა და რამდენიმე ბოთლი შედარებით იაფფასიანი ღვინის ფონზე ისე გამოიცქირებოდა, თითქოსდა ძველისძველ რიტუალს აღასრულებდა პოეზიისა და ბახუსის ღმერთების პატივსაცემად.
მძიმე დრო იყო, მაგრამ იმ დროსაც ჰქონდა თავისი ხიბლი, თავისი გატაცებები თუ ახირებები, რომელთაგან ლიტერატურას, საერთოდ ხელოვნებას, ერთ-ერთი უმთავრესი ნიშნული ეჭირა. ლიტერატურაში ვეძებდით სულისმოსათქმელ ალაგს, სადაც თავისუფლებისა და სიმართლის ჟანგბადი გვეგულებოდა და იქნებ ეს გულუბრყვილობაც იყო ჩვენი მხრიდან, მაგრამ თუ ასეა, ამას ყველაზე მომხიბვლელ, ადამიანურობასთან წილნაყარ, სწორედაც რომ ადამიანისთვის ნიშანდობლივ და დამახასიათებელ თვისებას დავარქმევდი.
ახალგაზრდა დრამატურგთა სემინარები აფხაზეთში ტარდებოდა. სოხუმისკენ მიმავალ მატარებელში გავიცანით ერთმანეთი, სასმელი მასაც წამოეღო და მეც; რაღა თქმა უნდა, გავილეწეთ, სანამ გავილეწებოდით, რაღა თქმა უნდა, ბევრ თემას მივედ-მოვედეთ და იქვე კუპეში, პირველი გაცნობისთანავე მიხვდი, რომ მე და თამაზი აუცილებლად დავმეგობრდებოდით.
ასეც მოხდა.
გულიანი ბიჭი იყო, ნიჭიერებას ასხივებდა, ამასთან ერთად იქნებ ბედისწერისგან ხელდასმულობასაც, რაც თავად არ აძლევდა მოსვენებას, ხშირად აფიქრებდა სიკვდილზე და ერთი შეხედვით ყველაზე უდარდელ წუთებშიც, მეგობართა წრეში მხიარული დროსტარებისას, ნაღველნარევი ბეჭდით დამღავდა მას.
აკი შეარქვა კიდეც მისმა მეგობარმა, თამაზის ჯგუფელმა შადიმან შამანაძემ მეტსახელად ჭიჭე აპოკალიფსი.
მაშინ გვეცინებოდა, ჰო, რაღა თქმა უნდა, გვეცინებოდა, შელაზღანდარებულნი ვიყავით ერთმანეთთან, როგორც საერთოდ ხდება ყმაწვილკაცობისას, მაგრამ ახლა,