ძმობის სასწაული
ეს თბილი და უბრალო წიგნი, თბილისის, ვერის უბნის ერთი ძირძველი, ფერაძეთა ოჯახის საგაა. წიგნის ავტორი, ჩვენი საზოგადოებისათვის კარგად ნაცნობი ბატონი ილია ფერაძე საოჯახო-საგვარეულო მემატიანის ფუნქციას ასრულებს და პატარ-პატარა დოკუმენტური ნოველებით, მართლაც, შთამბეჭდავ პასაჟებს
ქმნის ამ ოჯახისა და მოდგმისათვის ასე ნიშანდობლივად ბუნებრივი, კეთილი იუმორის შუქით. მონათხრობი კი მთელ საუკუნეს გადასწვდება, მე-20 საუკუნის დამდეგიდან XXI-ის დასაწყისამდე.
ბედნიერება იქნებოდა, ბატონ ილია ფერაძის მსგავსად გარჯილიყვნენ გასული დროის ტრადიციული ოჯახის შვილები. რამდენი რამ გვეცოდინებოდა დღეს ჩვენი ქვეყნის წარსულზე, ღირსეულ წინაპრებზე. მაგრამ, ალბათ, არც ეს წიგნი დაიწერებოდა, ავტორის ძმა ასეთი ტრაგიკული ბედის, ნიჭიერებით მომადლებული გია ფერაძე რომ არ ყოფილიყო. სწორედ მისი პიროვნების საყოველთაოდ ახლოს გაცნობის მიზნით, მისი სახელის უკვდავსაყოფად ჩაიფიქრა წინამდებარე წიგნის დაწერა უმცროსზე მზრუნველმა და მეოხმა უფროსმა ძმამ, ბატონმა ილია ფერაძემ. ავტორი წიგნის მთავარ პერსონაჟად გია ფერაძეს სახავს და ერთ მშვენიერ ლიტერატურულ ხერხს იყენებს. იგი პასუხს სცემს დაინტერესებულ პირთა შეკითხვას: რატომ იყო ჩვენი არტისტი ასეთი დაუდგრომელი, მოუსვენარი ბუნების. საიდან მოდიოდა იუმორის ასეთი ნაკადი, როგორ თხზავდა ამდენ სასაცილო ეპიზოდს, თავგადასავალს. ამ შეკითხვას რადგანაც ადვილად ვერ უპასუხებდა, ავტორი შორიდან, დედ-მამის ბებია-პაპებიდან იწყებს და არც მათ შთამომავლებს ივიწყებს. სწორედ ამ მშვიდი, პატიოსანი და ალალი ხალხის ნიჭიერება და უცნაური იუმორის ტალღები ნელ-ნელა მოიწევს გია ფერაძემდე, ივსება გენეტიკური კოდი. ამით კი, ასე ვთქვათ, ზემოთ ნახსენებ შეკითხვებზე პასუხიც მზადაა და პარალელურად წინა თაობის დიდი სოფლის ბინადარ, ფერაძეთა და ჟორჟოლიანების მშვენიერ წინაპრებსაც ვეცნობით. ამ ხალხის დიდი ნაწილი ისედაც ცნობილები არიან... თუნდაც ავტორის მოსახელე ილია ფერაძე, ცნობილი საზოგადო მოღვაწე, პედაგოგი; დაუვიწყარი სახალხო არტისტი სანდრო ჟორჟოლიანი... ილიას და გიას მამა – ბიძინა ფერაძე, რომლის უამრავი ნამოწაფარი ჩვენი ქალაქის ბინადარია. კაცი ცნობილი წიგნიერებით, ქართული ზნეობით, არაერთი პოპულარული სიმღერის ტექსტის ავტორი, მათ შორის, „ყვავილების ქვეყანის“... დედა – ქალბატონი თინა ჟორჟოლიანი, თავისი უზადო იუმორით, სხვათათვის სიხარულის, სილაღის მინიჭების უჩვეულო უნარით. ამ პიროვნებათა ხასიათის „გახსნა“ კი, როგორც ვთქვით, გია ფერაძის ფენომენის შეცნობას ემსახურება. წიგნის მეშვეობით მკითხველი უნებურად თანამგზავრი ხდება გაუბედურებული ძმის სანახავად „პაემანებზე“ გამგზავრებული უფროსი ძმის, ილია ფერაძისა. შენც ბინადარი ხდები ჭუჭყით და განუკითხაობით აღსავსე საბჭოეთის უკიდეგანო მიწაზე მიმოფანტული ზონებისა და „კრიტების“, კარცერებისა და ეტაპებისა. ზღაპრული გმირების თავგადასავლებისა არ იყოს, აქაც, ამ ყრუ და დახშულ, უსამართლობით მოზეიმე სამყაროშიც, სინათლის სხივად იჭრება მეგობრობის და კეთილნაცნობობის მადლი, რომლის შემწეობითაც ბევრ წინააღმდეგობას ლახავს წიგნის ავტორი და პერსონაჟი ბატონი ილია!
თხრობისას ბევრჯერ შეხვდებით სიტყვებს: „ომი“, „რეპრესიები“, „დახვრეტა“... წარსული დროის მოვლენების შესაბამისად, ეპოქის მძლავრი სუნთქვაც შეიგრძნობა. რა ტრაგიკულია ავტორის ბებია-ბაბუათაგან ბევრი მათგანის, ამ მშვიდი და სიკეთის მოსურნე ადამიანების ბედი. ავტორი დროდადრო დღევანდელ, დაუნდობელ თინეიჯერულ ხელისუფლების წარმომადგენლებისათვისაც არ იშურებს ორიოდ ფრაზას შეგონებისათვის.
და იხატება ჩვენი თბილისის ანდამატური, ნოსტალგიის გამომწვევი ხანა, როდესაც ერთმანეთის ოჯახებში სტუმრიანობის, ნათესაური სიყვარულის დღესასწაულები ძალზე მარტივად ეწყობოდა. როდესაც რადიომიმღებებით გამოწვეული სიხარული ტელევიზორმა შეცვალა. ნავთქურაზე საჭმელი კეთდებოდა და მისი ოხშივარი მთელ ეზოს ედებოდა, სადაც ერთი ონკანი და საერთო ტუალეტი იყო. ამავე ეზოებში, ერთმანეთის თვალწინ იზრდებოდნენ უბნის ბავშვები და იყო სწორედ მშობლიური ურთიერთობა, სიყვარული. დროდადრო საერთო სიჩუმეში გაისმის ერთადერთი ტელეფონის პატრონის ხმა, რომელიც ხან ერთ მეზობელს ეძახის ტელეფონთან, ხანაც მეორეს.
ავტორიც რომ იმავე გენეტიკის განშტოებაა, ამას წიგნის წაკითხვისას შეიგრძნობთ. მისი მონათხრობი, რა გინდ ტრაგიკულ სურათს ხატავდეს, სავსეა ჯანსაღი, მოხდენილი იუმორით.
ეს წიგნი, გულწრფელად გეტყვით, მშვენიერ ლიტერატურულ მოვლენად მიმაჩნია.
თამაზ ტყემალაძე
ჩუქება
