წინასიტყვაობა
ამ წიგნში იმ დისკუსიების ტექსტური ვერსიებია თავმოყრილი, რომლებსაც საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორია ერთი წლის მანძილზე გოეთეს ინსტიტუტში მართავდა.
დისკუსიების თემა საბჭოთა წარსულის გააზრება გახლდათ და ბევრ მნიშვნელოვან საკითხს მოიცავდა - საბჭოთა მწერლობას, კინოს, არქიტექტურას, საბჭოთა და პოსტსაბჭოთა ნაციონალიზმს, სტალინურ რეპრესიებსა და დეპორტაციებს, აკრძალულ ლიტერატურას, დისიდენტების მოღვაწეობას, საბჭოთა კავშირის დაშლას, ლუსტრაციის პოლიტიკას და იმ კანონს, რომელიც საქართველოს პარლამენტმა 20 წლის დაგვიანებით - 2011 წელს მიიღო.
1991 წელს, საბჭოთა კავშირი რომ დაინგრა, თბილისში სამოქალაქო ომი მიმდინარეობდა და ეს ამბავი საქართველოს მოსახლეობის დიდ ნაწილს არც გაუგია. ამის შემდეგ ოცი მძიმე წელიწადი გამოვიარეთ და ალბათ, სწორედ ამიტომ, ბოლო დრომდე უახლესი წარსულის შესასწავლად და გასააზრებლად ვერ მოვიცალეთ. შეიძლება, ამ ამბავს სხვა უფრო საფუძვლიანი მიზეზებიც ჰქონდეს - მაგალითად ის, რომ რუსული ოკუპაციის მსხვერპლის როლში ყოფნა გაცილებით უფრო იოლია, ვიდრე მწარე სიმართლისთვის თვალის გასწორება - საბჭოთა სისხლიან ისტორიას, ჩვენ, ქართველები სხვებთან ერთად ვქმნიდით.
როგორც ერთხელ მოხდენილად თქვა ივლიანე ხაინდრავამ - ერთდროულად მსხვერპლიც ვიყავით და ჯალათებიც.
ალბათ, ნიშანდობლივია ისიც, რომ საქართველოში, მაშინ, როცა ძეგლების ბუმია და განსაკუთრებით, ბოლო წლებში სოკოებივით ჩნდება ახალი ქანდაკებები, არ არსებობს საბჭოთა ტერორის მსხვერპლთა მემორიალი.
უკვე ოცი წლისაა თაობა, რომელიც საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, დამოუკიდებელ საქართველოში დაიბადა და გაიზარდა. ამ თაობამ და ცოტა უფროსებმაც თითქმის არაფერი იციან საბჭოთა კავშირზე, იმაზე, თუ როგორ ცხოვრობდნენ მათი წინაპრები 50 წლის წინ, იმაზე, თუ რამდენი სრულიად უდანაშაულო ადამიანი შეიწირა „ბოროტების იმპერიამ“ დიდი ტერორის წლებში, იმაზე, თუ ვინ იყვნენ ისინი, ვინც 70 წლის მანძილზე დროის სხვადასხვა მონაკვეთებში საბჭოთა რეჟიმს უპირისპირდებოდნენ და ხშირად, თავსაც სწირავდნენ.
ჩვენს უნივერსიტეტებშიც ხომ მხოლოდ ორიოდე წლის წინ გაჩნდა კურსები, სადაც საბჭოთა წარსულს იკვლევენ და ასწავლიან.
საბჭოთა კავშირზე საუბარი, ფიქრი და ამ ქვეყნის ისტორიის შესწავლა ალბათ, ყველაზე მეტად იმიტომ გვჭირდება, რომ ამ წარსულსა და მის მემკვიდრეობას თვალი გავუსწოროთ და შევეცადოთ, როგორც მამარდაშვილი ამბობდა, „ისტორიაში ჩავვარდეთ“. დღევანდელი ოფიციალური პროპაგანდა ამ „გათავისუფლების“ მარტივ და მოუხეშავ გზას გვთავაზობს - 2011 წელს მიღებული „თავისუფლების ქარტიით“ ურბანული სივრციდან საბჭოური სიმბოლიკის გაქრობა უკვე დაკანონდა, ოკუპაციის მუზეუმიც გაიხსნა და გორის ცენტრიდან სტალინის ძეგლიც აიღეს.
საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორიამ ერთი წლის განმავლობაში ღია სადისკუსიო სივრცე გახსნა საბჭოთა კავშირზე სასაუბროდ. ეს დისკუსიები განსაკუთრებით ღირებულია, რადგან არა მხოლოდ საბჭოთა წარსულის შესახებ შეიტყობთ ბევრ რამეს, არამედ იმასაც გაიგებთ, 2011 წელს რა ვიცოდით, როგორ ვსაუბრობდით და როგორ გვესმოდა არა მხოლოდ საბჭოთა კავშირი და მისი მემკვიდრეობა, არამედ - თანამედროვე პრობლემებიც, რომელებიც სათავეს სწორედ იმ სამოცდაათწლიანი პერიოდიდან იღებს.
წიგნში წარმოდგენილი დისკუსიების ვიდეო ჩანაწერების მოძიება ინტერნეტში, საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორიის ვებ-გვერდზეა შესაძლებელი - www.sovlab.ge.
