პროლოგი ეს ამბავი ალბსა და შვარცვალდს შორის გადაშლილი სამხრეთ გერმანიის თქმულებათა საგანძურიდანაა. ალბი ზოგან ფართო, ალაგ-ალაგ კი ვიწრო ზოლად ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან სამხრეთისკენ მიიკლაკნება და გრძელ მთაგრეხილად აკრავს შვაბიას. შვარცვალდი კი დუნაის სათავეებიდან ზემოთ, რაინისკენ მიემართება. მისი მშვენიერი წიწვნარის მუქ ფონზე ლაღად გაუშლია მხრები საუცხოო, ნაყოფიერ, ვენახებით მდიდარ ვიურტემბერგს, რომელსაც შუაში ნეკარი ჩამოუდის.ამ ქვეყანამ მრავალი ბრძოლა გადაიტანა, ვიდრე ბნელით მოცულ წარსულს თავს დააღწევდა და მეზობელ სახელმწიფოთა შორის თავის ადგილს დაიმკვიდრებდა. ეს ამბავი იმითაც გვაოცებს, რომ ოდესღაც, როდესაც წყვდიადის საბურველს იხსნიდა, მას ჰყავდა ისეთი ძლიერი მეზობლები, როგორებიც არიან შტაუფენები, ტეკის ჰერცოგები, გრაფი ცოლერნები...
ვიურტემბერგს ყოველთვის მრავლად ჰქონდა შიდა და გარე პრობლემები - ზოგჯერ ისტორიიდან წაშლაც კი ემუქრებოდა: ამ ქვეყნის მმართველთა დინასტია მამაპაპეული სამკვიდროებიდან განდევნეს და ვიურტემბერგის ბედშავი ჰერცოგი აიძულეს სამშობლო დაეტოვებინა და თავი უცხო ცის ქვეშ შეეფარებინა. გადამთიელები კი მის ციხესიმაგრეებში პარპაშებდნენ, ქვეყანას უცხო ქვეყნის დაქირავებული ჯარი იცავდა. ცოტაც და ვიურტემბერგი არსებობას შეწყვეტდა; მობიბინე ყანები გაითელა, ჭირნახული გადამთიელებმა დაისაკუთრეს. ქვეყანა კი ავსტრიის პროვინციად გამოაცხადეს.
სამშობლოზე, წინაპართა ცხოვრებაზე შემონახულ მრავალ შვაბურ თქმულებას შორის ყველაზე ცხოველ ინტერესს ამ დროის ერთი ბედგამწყრალი მბრძანებლის საკვირველი თავგადასავალი იწვევს. ჩვენ მას გიამბობთ ისე, როგორც ლიხტენშტაინის მთებსა და ნეკარის სანაპიროებზე მოგვისმენია, ამასთან არ გვეშინია, რომ აღიარებას ვერ მოვიპოვებთ. მაფრთხილებდნენ, ულრიხ ფონ ვიურტემბერგის ხასიათი ისტორიულ რომანს არ შეეფერებაო.
ეს ადამიანი ბევრს არ უყვარდა. ზოგი მის დანახვასაც კი იმდენად გაურბოდა, რომ ვიურტემბერგის მბრძანებელთა სურათების დათვალიერებისას ბრძენ მოხუც ებერჰარდ ვიურტემბერგიდან შეშინებული მზერა ანაზდად ქრისტოფზე გადაჰქონდათ, თითქოს ქვეყნის მთელი უბედურების მიზეზი ეს ერთი მბრძანებელი ყოფილიყო; როგორც ჩანს, ეს ხალხი მისი სურათის თვალის არიდებით, ძნელბედობის ხანის დავიწყებას ცდილობდა.
მაგრამ, ამ თავადის განუკითხავად განსჯა ხომ არ იქნება მისი მოსისხლე მტრის, ულრიხ ფონ ჰუტენის აზრის გამეორება? სხვა რომ არაფერი ვთქვათ, ეს ცნობილი რაინდი ჩვენს გმირს საშინლად მტრობდა. აქედან გამომდინარე, ბუნებრივია, მას მიუკერძოებელ განაჩენს ვერ გამოუტანდა. თვით ჰერცოგისა და მისი მეგობრების ხმა კი დრომ დაადუმა, ფერფლმა დაფარა, ულრიხის საბრალდებო და დამთრგუნველი მჭევრმეტყველების ნიაღვარს ვერ გაუძლო...
ჩვენ კეთილსინდისიერად გადავიკითხეთ მისი დროის ყველა მწერლის თხზულებანი, მოვისმინეთ გარდასული შფოთიანი საუკუნის ხმები და ერთიც ვერ აღმოვაჩინეთ ისეთი, რომელიც მას აშკარად დაგმობდა; კაცმა რომ თქვას, ყველამ ვიცით, რამდენად ძლიერია დროისა და გარემოებათა ზეგავლენა მოკვდავზე, მით უმეტეს, ჰერცოგ ულრიხ ფონ ვიურტემბერგისა, რომელსაც ცუდ რჩევებს აძლევდნენ, რათა შემდეგ ბოროტი საქმეებისთვის ბრმა იარაღად გამოეყენებინათ. ჰერცოგმა მმართველობა ჯერ კიდევ ბავშვმა ჩაიბარა და, ბუნებრივია, გვიკვირს ამგვარ გარემოში აღზრდილმა როგორ შეინარჩუნა ამაღლებული ხასიათი, კერძოდ, დიდი სულიერება და ნებისყოფა, რაც ვერავინ მოდრიკა. ამიტომ თავი უნდა შევიკავოთ, მივუტევოთ მას ის სისასტიკე, ამ წიგნის კითხვისას გულს რომ შეგვიკუმშავს.
1519 წელი - ეს ამბავი ამ დროს იწყება - ჰერცოგისთვის საბედისწერო იყო, რადგან უბედურებას უბედურება მოსდევდა. თუმცა შთამომავლობამ შეიძლება თქვას, სწორედ ამ წლიდან ჩაეყარა საფუძველი მის ბედნიერებასო, რადგან ხანგრძლივი დევნილობა იყო დიდი მოგიზგიზე კოცონი, რომელმაც მისი ნებისყოფა და სიბრძნე გამოაწრთო. ეს მართლაც მისი ბედნიერების დასაწყისი იყო, რადგან მისი გვიანდელი რეგენტობის წლებს ლოცავდა ყველა ის ვიურტემბერგელი, რომლებმაც სიხარულით აღიქვეს მის მიერ განხორციელებული რევოლუციური რელიგიური რეფორმები. იმ წელს მაინც ყველაფერი დაინავსა.
მართალია, „ღარიბი კონრადის“აჯანყება ექვსი წლის წინ გაჭირვებით ჩააქრეს, მაგრამ ხალხი აქა-იქ მაინც დრტვინავდა, რადგან ჰერცოგი დამოუკიდებლობას ვეღარ ინარჩუნებდა. მისი ხალხი საკუთარი ჯიბის გასასქელებლად გლეხებს ტყავს აძრობდა. შვაბთა კავშირი, რომელიც მთავართა, გრაფების, რაინდების, ფრანკი და შვაბი თავისუფალი ქალაქების მძლავრ გაერთიანებას წარმოადგენდა, ნაწყენი იყო, რადგან ჰერცოგი მოკავშირეობაზე სასტიკ უარს ამბობდა. ულრიხს არც მაშინდელი იმპერატორი მაქსიმილიანი მოსწონდა, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც დაეჭვდა, რომ ის ჰერცოგ ფონ ბერლიხინგენს მაინცის კურფიურსტის შურისძიებაში ეხმარებოდა.
ბავარიის ჰერცოგმაც, ძლევამოსილმა მეზობელმა, მისმა ცოლისძმამ, ზურგი შეაქცია, რადგან ჰერცოგს თავის ცოლთან, საბინასთან დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდა. საუბედუროდ, ამ ყოველივეს მის სასახლეში მცხოვრები ფრანგი რაინდის მკვლელობაც დაემატა. სანდო წყაროს ცნობით, რბილად რომ ვთქვათ, იოჰან ფონ ჰუტენის ურთიერთობა საბინასთან არ იყო ისეთი, როგორიც ჰერცოგს სურდა. ერთხელ, ნადირობისას მბრძანებელმა მას ღალატი დასწამა და იქვე, პირისპირ ბრძოლაში მახვილით განგმირა. აღშფოთებული ჰუტენელების შურისძიების შეძახილმა მთელ გერმანიას გადაუარა. მათ შორის ყველაზე საშიში ულრიხ ფონ ჰუტენის ხმა იყო.
ანჩხლი, ამაყი ჰერცოგინია, რომელიც
ჩუქება
