ტარას ბულბა -
1. - შვილებო, მიბრუნდით აბა! რა სასაცილოები ხართ! ეს რა ანაფორები ჩაგიცვამთ? ყველა ასე დადის აკადემიაში?
ამ სიტყვებით შეეგება მოხუცი ბულბა თავის ორ სტუდენტ შვილს, რომლებიც კიევის სასულიერო სემინარიიდან მამასთან ჩავიდნენ.
ახოვანი ჭაბუკები ცხენებიდან ჩამოხტნენ და როგორც ახლადკურსდამთავრებულებს სჩვეოდათ, თავჩაქინდრულნი და დაბღვერილნი იყვნენ. ჯანმრთელ სახეებზე ახლახან ამოსულ ღინღლს სამართებელი ჯერ არ მიჰკარებოდა. მამის ასეთი დახვედრით შემკრთალები გაუნძრევლად იდგნენ და მიწას დასცქეროდნენ.
- იდექით, იდექით! მაცალეთ კარგად შეგათვალიეროთ, - ეუბნებოდა ბულბა და თან აქეთ-იქით ატრიალებდა: - ეს რა გრძელი სვიტკებია
! როგორებია! ასეთი სვიტკები, ვფიქრობ, არსად მოიპოვება. აბა, რომელიმე გაიქეცით! ვნახოთ, ფეხებში თუ გაგებლანდებათ, გაიშხლართებით თუ არა მიწაზე?!
- ნუ დაგვცინი რა, მამი! - შეეპასუხა უფროსი.
- შეხედე, რა დიდგულაა! ვითომ რატომ არ უნდა დაგცინო, ჰა?
- ასე ხომ?.. მართალია, მამა ხარ, მაგრამ, თუ დამცინებ, ღმერთმანი, მიგბეგვავ!
- აი, შე ასეთ-ისეთო, შვილო! როგორ! მამას?.. - ჩაეკითხა განცვიფრებული ტარას ბულბა შვილს და რამდენიმე ნაბიჯი უკან გადადგა.
- მერე რა, მამა რომ ხარ. შეურაცხყოფას არავის ვაპატიებ.
- და რა... როგორ უნდა მეჩხუბო? იქნებ მუშტით?
- როგორ და რითაც გნებავს.
- ჰოდა, მოდი... მუშტით დავეჭიდოთ! - უპასუხა ბულბამ და სახელოები აიკაპიწა: - ვნახავ ერთი, მუშტში რა კაცი ხარ!
მოკლედ, დიდი ხნის უნახავმა მამა-შვილმა მისალმების ნაცვლად ერთმანეთს გულ-მკერდში, გვერდებსა და წელში მუშტები ურტყეს. ერთხანს შედგებოდნენ, ერთმანეთს აათვალიერ-ჩაათვალიერებდნენ და შემდეგ ისევ წააყრიდნენ.
- შეხედეთ, ღვთისნიერნო: გაგიჟებულა ბებერი! მთლად გადარეულა! - იძახდა იქვე, კარში მდგომი გამხდარი, ფერმკრთალი, კეთილი დედა. მას წელიწადზე მეტია საყვარელი შვილები თვალით არ უნახავს და იმის ნაცვლად, რომ გულში ჩაეკრა, ღმერთმა უწყის, რას შვრება: დამდგარა და სცემს!
- მართლა კარგად ჩხუბობს! - თქვა ბულბამ და გაჩერდა, - ოჰ, ღმერთო, კარგია, - განაგრძო მან, თან ტანსაცმელს ისწორებდა - ასე რომ გამოცდა საჭირო აღარაა. შენგან კარგი კაზაკი დადგება! აბა, გამარჯობა, შვილო! მოდი, გაკოცო! - და მამა-შვილი ერთმანეთს გადაეხვია. - კარგია, შვილო! ასე მიბეგვე ყველა! არავის არაფერი შეარჩინო! მაგრამ მაინც სასაცილოდ გაცვია, ეს რა თოკი დაგთრევს? შე დოყლაპია, შენ რა ხელებჩამოშვებული დამდგარხარ? - მიუბრუნდა ახლა უმცროს შვილს: - შენ რატომ არ მცემ, შე ძაღლიშვილო?
- ეს რაღამ მოაფიქრა! - თქვა დედამ, რომელიც ამ დროს უმცროს შვილს ეხვეოდა. - რა აღარ მოუვა თავში, გაგიგონიათ, ღვიძლი შვილი მამას სცემდეს! თან ახლა ამისთვის სცხელა?! საბრალო ბავშვმა ამხელა გზა გამოიარა, დაღლილია... (ეს ოცი წლის ახმახი ბავშვი ერთი საჟენის სიმაღლის იყო) მას ახლა დასვენება და ჭამა უნდა, ეს კი ჩასციებია - ვიჩხუბოთო!
- ეი, შენ, როგორც გატყობ, დონდლო ყოფილხარ! - ეუბნებოდა ბულბა, - შვილო, არ უსმინო დედაშენს: დედაკაცმა არაფერი იცის. რა სინაზე? ტრიალი მინდორი და კაი ცხენი: აი, თქვენი სინაზე! აი, ამ ხმალს ხომ ხედავთ? ეს თქვენი დედაა! ყველაფერი ის კი, რითაც თავს გიტენიან - რაღაც აკადემიები, წიგნები, ანბანი და ფილოსოფია - სისულელეა; ზედაც არ მივაფურთხებდი! (აქ ბულბამ ისეთი სიტყვა დააყოლა, რომელსაც ვერ დავწერ). სჯობს, მომავალ კვირას ზაპოროჟიეში გაგაგზავნოთ. აი, სად არის მეცნიერებათა მეცნიერება! იქ თქვენი სკოლაა და ისწავლით კიდეც ჭკუას!
- მარტო ერთი კვირა იქნებიან შინ? - იმეორებდა საცოდავად თვალცრემლიანი, გამხდარი, მოხუცი დედა: - დასვენებასა და გავლა-გამოვლას ვერ მოასწრებენ, ვერც სახლს გაიცნობენ ხეირიანად და ვერც მე დავტკბები მათი ცქერით!
- გეყოფა წუწუნი, ბებრუხანავ! კაზაკი იმისთვის კი არაა, რომ დედაკაცებთან იჯდეს. ბარემ კაბაზე გამოიბი და გადაეფარე ისე, როგორც ქათამი კვერცხებს. გიჯობს წახვიდე და სუფრა გაშალო; რაც გაქვს ყველაფერი მოიტანე. არ გვინდა ოლადები, თაფლაკვერები, ხაშხაშისა და სხვა ფუნთუშები. მოგვიტანე მთელი ცხვარი, თხა, ორმოცწლიანი თაფლუჭი! და არაყი ბლომად, მაგრამ ისეთი კი არა, ქიშმიშითა და მისთანებით რომ აზავებენ, არამედ სუფთა ქაფიანი არაყი, რომ დუღდეს და ცოფებს ჰყრიდეს!
ბულბა შვილებს სასადილო ოთახისკენ გაუძღვა. იქიდან ოქროსფერი ყელსაბამებით მორთული ორი ლამაზი მოახლე გოგო გამოვარდა. მათ შეიძლება ბატონის ვაჟების მოსვლის შეეშინდათ ან უბრალოდ სურდათ ქალების ჩვეულება დაეცვათ: შეეკივლათ და სასწრაფოდ გაქცეულიყვნენ, აქაოდა კაცი დავინახეთო. შემდეგ კი დარცხვენილებს კაბის სახელო აეფარებინათ.
ოთახი მორთული იყო ძველებურად გემოვნებით, რომელზეც ცნობებს მხოლოდ ხალხურ თქმულებებსა და სიმღერებში ვხვდებით, თუმცა მათ უკრაინელი
ჩუქება
