წინასიტყვა
ერთმა პოეტმა თქვა: სახელს ლორკა ფორთოხლის კანისებრ მწარე და გულისგამგმირავი სურნელი აქვსო. ეს ლორკას პოეტური სამყაროს ხილვისაგან მოგვრილი ასოციაციაა. იგი სავსეა სულის გამყინავი იდუმალებითა და სისხლიანი საიდუმლოებებით, როგორცა წერს რაფაელ ალბერტი. ეს არის ჯადოსნურად მიმზიდველი, მაგრამ შიშისმომგვრელი მგრძნობიარობით დაყურსული სამყარო, სადაც მთვარე ურცხვად იშიშვლებს თითბრის ძუძუებს, ხოლო შემდეგ მირბის, რომ ბოშებმა მისი მკერდისაგან მძივები და ბეჭდები არ გამოადნონ. მთვარიანი ღამეებივით შავგვრემანი ბოშები დაბანაკებულები არიან მდინარის პირას, რომელიც ზოგჯერ ისე კივის, როგორც ვარსკვლავებით დაჭრილი ხარი. მდინარე ოქროსფერი ხდება, როდესაც შიგ ხანგრძლივად ყრიან დიდრონ ლიმონებს. მის ნაყოფიერ ნაპირებზე ზეთისხილის ჭალაკები შრიალებენ, მინდვრებზე მიმობნეული მზესუმზირები ნამდვილ მზეებსა ჰგვანან, ხოლო წითელი ფორთოხლები ქრისტეს ჭრილობებს. ამ ზღაპრული ქვეყნის მკვიდრ ქალებს სპილენძივით ყვითელი სხეული და თითბრის პლანეტებივით მრგვალი ბარძაყები აქვთ. მათი კანი მარგალიტზე და შროშანებზე უნაზესია, მიძინებული მკერდი კი ხელის შეხებისაგან იასამნის თეთრი მტევნებივით იფურჩქნება. მაგრამ იმავე იასამნის ჩრდილებიდან ზოგჯერ სადაფის ფაშატები გამორბიან, და მათთვის უცხო არ არის სიშმაგე და თავდავიწყება. ეს მშვენიერი ქალები კეთილშობილ და ვნებიან ვაჟკაცებს ღამით მდინარის პირას მიყავთ და როგორც ნამდვილ მამაკაცებს შეჰფერით, არ იყვარებენ მათ, თუკი ქმრები ჰყავთ. ამ ჯადოქრულ სამყაროში, სადაც ყველაფერი ძალგულოვნებითა და ვნებიანობით სუნთქავს, სადაც გრაცია და ფეროვნება ერთმანეთს ეჯიბრება, უცებ გაიელვებენ ჟანდარმების მახინჯი სილუეტები - ტყვიით ავსებული თავის ქალები და კუზიანი ლანდები. მოჰქრის შავი ჟანდარმერია და გზას კოცონებით ინათებს, რომლებზედაც ტანადი და შიშველი პოეზია იწვის...
1936 წ. 19 აგვისტოს ფაშისტებმა მოჰკლეს 38 წლის ფედერიკო გარსია ლორკა - XX ს. ესპანეთის უდიდესი პოეტი, კაცი, რომელსაც საუკუნეობით ელოდა ესპანური ლიტერატურა. განსაზღვრავდა რა ლორკას მნიშვნელობას, ცნობილი კრიტიკოსი დამაზო ალონსო წერდა: „ზოგჯერ ესპანური თავისთავადობა განსაკუთრებული დაჟინებით ითხოვს გამოვლინებას. და თითქო ამ თხოვნის პასუხად XIV საუკუნეში იბადება ხუან რუისი, XVII ლოპე დე ვეგა, ხოლო XX - ლორკა“.
ლორკა დაიბადა 1899 წ. სოფელ ფუენტე ვაკეროსში. ეს სოფელი გრანადის მახლობლად მდებარეობს. პატარა ფედერიკო კარგად იცნობდა ძველ გრანადას, სადაც ის სკოლაში დადიოდა. გრანადა - მავრიტანელ მეფეთა ყოფილი სატახტო, კათოლიკური ტაძრებითა და მაჰმადიანური მინარეთებით, ჩრდილოვანი ბაღებითა და სასახლეებით, რომელთაც ასე ცხადად ემჩნეოდათ ანდალუზიის ძველ მკვიდრთა დახვეწილი ნიჭი - მომავალი პოეტის პირველი შთაგონებაა. „აქ, ქვად გარდასხეულებული წარსული ჯერ კიდევ გვერდით სუნთქავდა თითქო. აქ ისრუტავდა პატარა ბიჭი ხაზებსა და ფერებს, რომელთაც შემდეგ პოეზიაში და ფერწერაში დაეუფლა“ (ეუსებიო სიმორა).
ლორკას პოეზიაში ანდალუზიურ ნიადაგზე თავისებურად სახეცვლილი აღმოსავლური ელემენტი ჭარბად იგრძნობა. მისი ლექსები „აღმოსავლური სიმღერა“, „ქაენელი მორისკები“ (მორისკები გალათინებული მავრებია) და ლექსების ციკლები „ღაზელები“ და „ყასიდები“ თავისთავად მეტყველებენ არაბული ელემენტით გაზავებული ხალხური და ტრადიციული პოეზიის გავლენაზე.
20 წლის ლორკა მადრიდის უნივერსიტეტის სტუდენტია. იგი ბევრს კითხულობს და გატაცებით უკრავს როიალზე და გიტარაზე. იგი ამბობდა: „თუ მართალია, რომ მე ღვთისა და ეშმაკის წყალობითა ვარ პოეტი, მაშინ მე პოეტი ვარ აგრეთვე ტექნიკის, მუშაობისა და იმ ცოდნის წყალობით, თუ რა არის ლექსი“ (ეუსებიო სიმორა). ლორკა ბრწყინვალედ იცნობდა ესპანეთის ხალხურ და კლასიკურ პოეზიას, მაგრამ იგი არასოდეს დარჩენილა პირწმინდად ესპანურ ნიადაგზე.
„ესპანეთის ოქროს საუკუნის დიადი მწერლების სერვანტესისა და ლოპე დე ვეგას მსგავსად, ლორკა ლიტერატურულად განათლებული კაცი იყო ამ სიტყვის ყველაზე ფართო მნიშვნელობით... ლორკა იყო ერთდროულად თავისი თაობის ყველაზე ტრადიციული და თანამედროვე პოეტი. და მართლაც, არ დარჩენილა დასავლეთ ევროპისა და ამერიკის 20-იანი წლების პოეზიაში ისეთი მოვლენა, რომელიც ლორკას ასე თუ ისე სულიერად არ განეცადა. იგი ისრუტავდა ყველაფერ ღირებულსა და ცინცხალს და უარყოფდა დრომოჭმულსა და უვარგისს“ (კელინი).
ლორკა გულგრილად შეხვდა მოდურ ულტრაიზმს და შედარებით მეტად განიცადა ფრანგული სურეალიზმის გავლენა. მაგრამ ეს მიმართულებაც მხოლოდ გამოსახვით საშუალებათა სიახლით იზიდავდა მას, სხვა მოდერნისტულ მიმდინარეობებს მასზე გავლენა არ მოუხდნიათ.
ლორკას უმაღლესი პოეტური მიღწევაა ლექსების ციკლი „ბოშური რომანსერო“, რომელიც მან პირველად 1928 წ. გამოაქვეყნა. აქ მას უკვე დაძლეული აქვს ანდალუზიური პოეზიის ნაკლოვანი მხარეები - ზედაპირულობა, ზვიადობა და გარეგნული ეფექტებისადმი მიდრეკილება. ამ კრებულით იგი სრულიად ესპანეთის პოეტი ხდება.
ლორკას პოეზია უაღრესად მეტაფორულია. მისი ლექსი თითქოს წარმოუდგენელი ასოციაციების ნიაღვარია. მისი სახე მოულოდნელი და განსაცვიფრებელია. კაცი, რომელსაც შეეძლო ეთქვა; სურნელოვანი ბროწეული შედედებული ვარსკვლავიანი ცაა, ქვა - შუბლია, სადაც სიზმრები კვნესიანო და ბებერი ხვლიკის გამო შეენიშნა -
ჩუქება
