მსოფლიო ლიტერატურის კლასიკად აღიარებული „მკვდარი სულები“ ნიკოლაი გოგოლმა 1842 წელს გამოაქვეყნა. „მკვდარი სულების“ სათაური, რუსეთის იმპერიაში დომინანტური იდეოლოგიის თანახმად, ოქსიმორონია – სული მაშინ უკვდავად ითვლებოდა და ამიტომაც ცენზურა კარგა ხანს არ აძლევდა მწერალს რომანის გამოქვეყნების უფლებას. თუმცა, ამ სათაურს ორმაგი დატვირთვა აქვს: ერთი მხრივ, ჩიჩიკოვი მართლაც გარდაცვლილი გლეხების სულების საყიდლად ჩადის ქალაქ N-ში, მაგრამ, მეორე მხრივ, ავტორი, რომლისთვისაც უმნიშვნელოვანესი იყო ქრისტიანობა, მიგვანიშნებს იმაზეც, რომ არ შეიძლება რომანის პერსონაჟების – ჩიჩიკოვისა და სხვების – ყოველგვარ ქვენა გრძნობას დამონებული სულები უკვდავად ჩაითვალოს. „მკვდარ სულებს“ გოგოლმა პოემა უწოდა. არ არის გამორიცხული, რომ ამ ჟესტით მწერალმა უპასუხა ალექსანდრ პუშკინს, რომელმაც დაახლოებით ათი წლით ადრე გამოქვეყნებული პოემა „ევგენი ონეგინი“ რომანად მონათლა. ცნობილია ასევე ისიც, რომ გოგოლს სწორედ პუშკინთან საუბრის შემდეგ გაუჩნდა „მკვდარი სულების“ შექმნის იდეა. რომანის სიუჟეტი მარტივია, მაგრამ, ამასთანავე, ეს არის წიგნი, რომელშიც სოციალური, იგავური და ფილოსოფიური დინებები ერთმანეთში ოსტატურადაა გადახლართული; ხოლო პასაჟები, რომლებიც თითქოს დაუჯერებლად გვეჩვენება, უჩვეულო მხატვრული სიმართლით გამოირჩევა.