ქება პირველი - 1. კაცი, რომელიც ვეღარ იცინის ოქტომბერი უმშვენიერესი დროა პარიზში. წაბლის ხეივნები შეიქარვება. შრიალებს ფეხქვეშ ფოთლების ფარჩა.
ო, შემოდგომის მწუხარებავ სხვის ქვეყანაში! გული პარკებისაკენ მიიწევს.
ლუქსემბურგის პარკში, ჰორტენზიების ჩირგვთან, ყოველდღე ვხედავ ერთ ინვალიდს. ცალ ხელში ბამბუკის ყავარჯენი უჭირავს. ორივე ხელოვნური ფეხი – სიარულში კიდევ ეტყობა: მხედარი ყოფილა. იგი განგებ გაურბის იმ სკამებს, რომელზედაც სხვები სხედან. თითქოს რაღაც ჩუმი შეთანხმების გამო, ჰორტენზიების ჩირგვთან რომ მწვანე სკამია, იმაზე არავინ ჯდება. ბეღურების მთელი ლაშქარი მუდამ თან დასდევს მას. ჩამოჯდება თავის მწვანე სკამზე, იღებს ჯიბიდან ხორბლის მარცვლებს, წივწივით, ფრთების ფარფატით მოფრინდებიან ბეღურები...
ადგება.
აიყრებიან ჩიტებიც.
ვინ არის ნეტავ ეგ კაცი? ნუთუ სხვა საქმე არა აქვს ამ ქვეყანაზე? ვკითხულობ ჩემთვის უნებურად. მე არ შემიძლია პირდაპირ შევხედო დამახინჯებულ ადამიანს, ამიტომაც გავურბივარ მას.
ერთ დღეს ყველა სკამი დაკავებული დამხვდა. იგი ჩვეულებრივად მარტო იჯდა.
ცოცხალთა შორის უფრო მახინჯი ჩემს დღეში არ შემხვედრია. წარბები და თმა გადაუტრუსავს გაზებს. ცხვირი სავსებით მოჭმული აქვს, ამოკერილ პირიდან პატარა, ლითონის მილი მოუჩანს. სახე არაჩვეულებრივად წითელი, თითქოს ერთკეცი ტყავი გადაუძვრიათო. თვალების მეტი არაფერი უგავს ადამიანს. მე ვამჩნევ ლეჟიონ დონორის ორდენს მის მკერდზე. ძლიერ თავმომწონედ უჭირავს თავი, ნიშნებზე ეტყობა: კაპიტანი უნდა იყოს. მის ფერხთით კვლავ აუარებელი ბეღურებია – იგი ხანგამოშვებით საკენკს უყრის. ჩიტუნები აღტაცებული ჭყიპინებენ, ხტიან, ცელქობენ, ერთი-მეორეს ლუკმას სტაცებენ პირიდან. ზოგი მოურიდებლად უახლოვდება მას.
რა თავხედებია დიდი ქალაქის ჩიტებიც! ვის არ გაეცინება მათ ცუღლუტურ ციგლიგზე! ინვალიდი ზის და უყურებს. სახეზე საშინელი სერიოზულობა ეტყობა, თითქოს მარნაზე, ან სუასონზე კომანდობდეს თავის ათასეულს.
მე დიდხანს ვერ ვჩერდები მის ახლოს.
საშინელი უძილო ღამეები!
ღამღამობით იმ მახინჯ კაცზე ვფიქრობ, ლუქსემბურგის პარკში რომ დადის მარტოკა. ასე მგონია, იგი თავზე შემოუვლია მთელ ქვეყანას. მას ადამიანებისთვის გაუწირავს თავი; მაინც ყველა ერიდება მასთან ახლო ყოფნას.
ნეტავ თუ ვინმე ჰყავს? დედა, ან ცოლი? სიხარული თუ აქვს გულში, ან იმედი? ყველანი შორიდან უყურებენ. ყველა მასზე უფრო ბედნიერია...
ხშირად გადავწყვეტ, მივიდე, ვკითხო... ან როგორ მეტყვის, თუ რა გადახდა ბელფორთან, მარნაზე, ან სუასონზე. მინდა წავიდე ლუქსემბურგის პარკში, მოვნახო, დაბალი სალამი მივცე, ვეტყოდე მაინც: ძმაო ტანჯულო, უცნობო გმირო.
მე არ ვარ გმირი, მაგრამ გმირი ხალხის ვარ ნაბოლარა... მუდამ დუმილით ჩავუვლი გვერდს, თანაც ვგრძნობ: მის დანახვაზე ჩემში იღვიძებს რაღაც სულმდაბალი, ცხოველური კმაყოფილების გრძნობა, რომ მე არაფერი შემიწირავს ადამიანებისათვის. მე მიხარია, რომ შემიძლია უყავარჯნოდ გავიარო თავაწეულმა.
მე მიხარია, რომ შემიძლია გავუღიმო მაღალ ცის ლაჟვარდს, ან ქუჩაზე გავლილ კახპას. ვაკოცო დედაკაცს და როგორც უხრწნელ ქალწულს ვახარო: ჩემი ღვთაებრივი თესლიდან წარმოიშობა-მეთქი: ათასი გმირი, ათასი პოეტი, კომპოზიტორი, სპორტსმენი.
ორი თვალი მაქვს, ორი – მშვენიერების დაუღალავი ბაზიერი. ორი ღონიერი მკლავი – რომელთაც კიდევ დიდხანს შეუძლიათ წერა, კრივი, თავდასხმა, მოგერიება და მძიმე ჰანტელების მაღლა აწევა. მე მიხარია, რომ პირი მაქვს მთელი.
მე ვიტყვი სიტყვას – ათასები ყურს დამიგდებენ. მე ვიტყვი სიტყვას შვენიერისა და ღვთაებრივის გამო და ჩემი სიტყვა თუ დაეცა ფხვიერ ყამირზე, ამ სიტყვას მერმე ათასები ისევ იტყვიან.
მე მიხარია, რომ ორი მაგარკუნთებიანი ფეხი მაქვს და სიარულით არ დავიღლები, თუნდაც ვიარო ქვეყნის კიდემდის.
ლუქსემბურგის პარკში ერთი ინვალიდი დადის, სახით მახინჯი, კაცი სიცილს გადაჩვეული. ვფიქრობ იმ კაცზე ამ წამშიაც, როცა ამას ვწერ და მიხარია, რომ ის კაცი ახლა მე არ ვარ.