მსტოვარი
ძალიან ცხელოდა.
საგუშაგო კოშკზე, მოთვალთვალე ქონგურებს შორის იყო გადაყუდებული და წინ გაშლილ ველს გასცქეროდა. გამომშრალი მიწიდან ავარდნილი ოხშივარი ზღაპრულ სურათებს ხატავდა. ხან რა აიზლაზნებოდა ჰაერში და ხან რა. ჯერ იყო და ფასკუნჯი გაფრინდა, გუშაგს თვალები გაუფართოვდა, ეს რამ მომაჩვენაო და გაოცება დასრულებული არ ჰქონდა, რომ გზაზე აფრები დაინახა, გემები მოცურავდნენ იმ უშველებელ მინდორში.
გამხიარულდა, თვალები მოჭუტა და ახლა ბალღები დაინახა, ლახტს თამაშობდნენ და გამწარებული დარბოდნენ იმ ავარდნილ მტვერში. მერე ერთბაშად დააჭყიტა თვალი და უკვე სულ სხვა სურათი დახატა მიწიდან წითური დალივით ამოწვერილმა ჰაერმა: ვითომ მინდვრის დასაწყისში მხედრები გამოჩდნენ, წინ უზარმაზარ დროშებს მოაფრიალებდნენ და უკან კი, მხედრების უკან, მომავალ ჯარს ბოლო არ უჩანდა. რკინის საჭურველი მზეზე კრთებოდა, ლაპლაპებდა და ელავდა. გუშაგმა თვალები მაგრად დახუჭა, ერთხანს ასე გაჩერდა და მერე ერთბაშად გაახილა, ისევ ის სურათი დაინახა, ეწყინასავით, სხვა რამ გამოსახულებას ელოდა, ამ კოშკზე მოწყენილად მყოფი. კარგად დააკვირდა მინდორს. ცხენოსნები უკეთ გამოჩნდნენ, მერე ფრთებიც გამოიკვეთა, მარჯვნივ წითელი ალმები ჭარბობდა, მარცხვნივ - მწვანე და შუაში კი რკინის მუზარადებს გაუდიოდათ ციალი.
- კაცო, გიორგი, - გუშაგმა კისერი ოდნავ მოატრიალა - ერთი აქეთ მოდი აბა, წეღან ფასკუნჯი რომ გაფრინდა, იმ ადგილას ჯარი მოდის, ნახე, რა ლამაზად ანათებს.
გიორგი უგემურად წამოიზლაზნა. გვერდით მოდებული ხმალი ქარქაშში ჩააგო და ქონგურთან მივიდა. - აბა, სად გეჩვენება?
- აგე იქ, გახედე, შორს, სულ ბოლოში, ხედავ?
გიორგიმ თვალი მოჭუტა, მინდორს კარგად დააკვირდა და მერე, გეგონება ხელის გულზე ცხელი კუპრი დაასხესო, ისე შეხტა.
- არიქა, ცხენზე, სამშვილდემდე ჭენებით, ახლავე, მე პირდაპირ მღვიმისკენ გავვარდები.
ახალგაზრდა გუშაგს თვალები გაუფართოვდა.
- გიორგი, არ მეჩვენება?
- ცხენზე-მეთქი, ახლავე! და გახსოვდეს, - ცხენიდანვე მიაძახე შემდეგ საგუშაგოს და მერე იმათ იციან, შორიდანვე ატეხე ყვირილი, გესმის?
მერე ორივე მოწყვეტით დაეშვა. კოშკის ორი სართული ფრენით ჩაიარეს, ხესთან მიიჭრნენ, ცხენებს ზურგზე მოევლენ და ერთმა რომ ჩრდილოეთისკენ გააჭენა, მეორემ დასავლეთისკენ ქნა პირი და უკვე კარგად იყვენენ დაშორებული, როდესაც გიორგიმ ცხენს ლაგამი მოსწია, მოატრიალა და ძალიან ხმამაღლა დაიძახა: - არ დაგავიწყდეს, მარტო ერთი სიტყვა დაუძახე, დათუნა, მარტო ერთი - დროა-თქო, დრო-თქო!
და ისევ გააჭენა.
დათუნა ცხენის კისერს იყო გაკრული, ოფლი თვალებში ჩამოსდიოდა, ხელის ზურგს გადაისვამდა ქუთუთოებზე და ულაყს დაუკივლებდა.
ასე შეუჩერებელი ჭენებით ავარდა იმ აღმართზე, მერე ერთბაშად მარცხნივ გაუხვია და ხეობაში დაეშვა. საგუშაგო კოშკი მდინარის პირას იდგა. მხედარმა შორიდანვე დაინახა მინდორში გაშვებული ორი ცხენი, არ ეამა ეს ამბავი, ეშორა პატრონ-ცხენთა მანძილი, ხმალი გაიძრო, ჰაერში დაატრიალა და ყვირილი მორთო, თან დაღლილ ულაყს მიაქროლებდა.
მეორე კოშკის გუშაგმა მხედარი დალანდა. ცხენი მდინარის მოსახვევებში ხან გამოჩნდებოდა, ხან მიიმალებოდა. კარგად დააკვირდა და ცხენოსანს ხელში ხმალი დაუნახა, თავს ზევით რომ გაშმაგებით იტრიალებდა. მერე შორიდან მოტანილ ბგერებს მოჰკრა ყური, ერთხანს გაიტრუნა და ბოლოს, ცხადად გაიგონა: - დროა-თქო, დროო!.. - გაკიოდა მხედარი.
დათუნამ რომ ცხენი კოშკთან მიაგდო და ძალაგამოლეული გვერდულად ჩამოცურდა ულაყის ზურგიდან, იქაური გუშაგი სწორედ მაშინ მოევლო ზურგზე თავის ტაიჭს, ერთი კი გადახედა ახალმოსულს და უთქმელად გავარდა ჩრდილოეთისკენ. მეორემ არ იჩქარა, წამოაყენა, მხრებში ჩაავლო ხელი და ჰკითხა: - ბევრია?
- ძალიან!
ახლა ეს მოახტა ცხენს და დაუნდობლად გადაუჭირა მათრახი.
გადაბმული მარათონი სამშვილდემდე გაგრძელდა. ხუთი საგუშაგო იყო გზად და ხუთივემ მხედრის მისვლამდე დალანდა ნიშანი, გამოცვივდა, ცხენზე ამხედრდა და უთქმელად გავარდა ერთადერთი სიტყვის გადასაცემად.
მეტი არც იყო საჭირო, ინფორმაცია იქამდეც ჰქონდათ, მხოლოდ დასტურს ელოდნენ და იმავე საღამოს შიო მღვიმეში მყოფ მეფესთან ბოლო მსტოვარი მიიჭრა. ცხენიდან არ დაქვეითებულა, ისე მივარდა ტაძრის კართან.
მწუხრის ლოცვაზე იდგნენ ბერები და ღიად დატოვებული კარიდან კარგად ჩანდა, როგორ ჩამოხტა აბჯროსანი ცხენიდან, როგორ მოურიდებლად შევიდა ტაძარში და პირდაპირ მეფისკენ წავიდა.
ხმალიც ზედ ერტყა, მოკლე მახვილიც წელში ჰქონდა გაჩრილი, მაგრამ მცველებს მისთვის ხმაც არ გაუციათ, მდუმარედ იდგნენ.
პირდაპირ მიეახლა, ცალ მუხლზე წაიჩოქა, სწრაფადვე წამოდგა და ხმადაბლა უთხრა: - მოვიდნენ, ჩემო პატრონო, დროა!
დავითმა პირჯვარი გაიდაიწერა და ხმადაბლა იკითხა: - ხალხი?
- მსტოვრები გზაში არიან, გამთენიას, ვისაც საჭიროა, ეცოდინება.
- კარგია, გუარამ, ჭყონდიდელი?
- მისი მეუფება სამშვილდეშია ამაჟამად, ქართლის მხედრობას მიიღებს სახვალიოდ და თვითონვე ითხოვა ვხლებოდი, თუ თქვენი ნება