რედაქტორის წინათქმა - ოთხი მოთხრობის სივრცე ამ წიგნში შესული მოთხრობები გიორგი სოსიაშვილმა მაშინ დაწერა, როცა უკვე გასრულებული და გამოქვეყნებულიც კი ჰქონდა რომანი-დილოგია „გოდების კედელი.“
მოთხრობის ოსტატმა ვრცელ რომანსაც ღირსეულად გაართვა თავი.
ეს, რა თქმა უნდა, გასახარია, მაგრამ ერთი რამ მაფიქრებდა: ჟანრი, „ღალატისათვის, შურს ხომ არ იძიებდა“...
ამ ოთხმა მოთხრობამ ჩემი შიში სრულიად გააქრო.
რომანი ურთულესი ჟანრია და უდიდეს ძალისხმევას მოითხოვს, მაგრამ მაინც მართალია ფოლკნერი, რომ ამბობს, მოთხრობის დაწერა უფრო ძნელია, აქ ყველა სიტყვა ზუსტი უნდა იყოსო.
გიორგი სოსიაშვილს ეს სირთულე კარგა ხანია, დაძლეული აქვს, მაგრამ ისიც აშკარაა, რომ მისმა მოთხრობამ სწორედ ახლა შეიძინა სრულყოფილება, ყოველი სიტყვის სიზუსტე და ფრაზის დახვეწილობა. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, მას უკვე აქვს თავისი სტილი, თავისი ფრაზა, ურომლისოდაც ნამდვილი მწერალი არ არსებობს.
ორი მოთხრობა სამაჩაბლოს ტკივილსა და ტრაგედიას გვიჩვენებს, ერთიც - მეზობლურ ურთიერთობებს, მეოთხეს თემა კი არა თუ სამაჩაბლოს, სამშობლოს ფარგლებსაც სცდება და რელიგიური მრწამსისა და ადამიანურ ვნებათა შეთავსებადობის, პირდაპირ ვთქვათ, კაცისა და ღმერთის ურთიერთობის ურთულეს პრობლემას ეხება.
მეოთხე მოთხრობაში მწერალი ორმაგ ბეწვის ხიდზე გადის.
ერთ მხარეს მკრეხელობის საფრთხეა ჩასაფრებული, მეორე მხარეს კი - ბანალურობის საშიშროება.
გიორგი სოსიაშვილი ორივე საფრთხეს ოსტატურად ირიდებს.
უკვე ოსტატია და იმიტომ.
სამაჩაბლოს (რა თქმა უნდა, ფართო მნიშვნელობით) ტკივილის ჩვენებაში ხომ ბადალი არა ჰყავს.
ბედნიერია უბედური სამაჩაბლო, ასეთი მწერალი - მემატიანე რომ აჩუქა ღმერთმა.
თანაც მწერალი-ისტორიკოსი.
გიორგი სოსიაშვილი სამაჩაბლოს ისტორიასაც წერს და მის მხატვრულ მატიანესაც.
თუ სამაჩაბლოს დაბრუნება უწერია (სხვაგვარად ღმერთმა ნუ ქნას!), მას გიორგი სოსიაშვილის მოთხრობებიც დააბრუნებენ.
* * *
ერთ-ერთი მოთხრობის ამბავი სამაჩაბლოს „საზღვრისპირა“ სოფელში ხდება.
რუსი „მშვიდობისმყოფელები“ მოსახლეობას გამოუცხადებენ, ახალი საზღვარი უნდა გავავლოთო. „მოწყალებასაც გაიღებენ“ - შეგიძლიათ, სახლები დაშალოთ და ყველაფერი თან წაიღოთო.
მოთხრობის პერსონაჟი ვერ შეეხება საკუთარ სახლ-კარს, მთელი ცხოვრება რომ აშენებდა. ერთ ნივთსაც არ წამოიღებს (სამაგიეროდ, რუსები ყველაფერს გაზიდავენ).
მავთულხლართი ეზოს შუაზე გაყოფს. მეუღლეს ნათესავის სახლიდან გაასვენებს, მამა-შვილი კი, დროებით, ეზოს ბოლოში მდგარ ფარდულში შესახლდება. ბიჭი ამშვიდებს, ნუ გეშინია, უკეთესს ავაშენებთო, მავთულხლართსაც აუცილებლად აიღებენ, აი, ნახავ, თუ არ აიღებენო.
ჰო, ძაღლიც ჰყავთ, უკვე ხანდაზმული, სიყვარულით, ბოთე რომ შეურქმევიათ.
ერთ დღეს ბოთე გაუჩინარდება. დიდხანს ეძებენ. ბოლოს იფიქრებენ, ალბათ, სახლს მიაკითხაო.
ძლივძლივობით გადაიხედავენ მავთულხლართს იქით და კიბის ქვეშ გაწოლილ ბოთეს დაინახავენ.
გაუხარდებათ.
დაუძახებენ.
კენჭებსაც ესვრიან...
ბოთე კი ადგილიდან არ იძვრის...
* * *
შეიძლებოდა, მოთხრობა აქ დამთავრებულიყო, მაგრამ მაშინ ჩვეულებრივად კარგი მოთხრობა იქნებოდა.
გიორგი სოსიაშვილი კი ამ ფრაზით დაამთავრებს:
ზუსტად ისეთი თვალები ჰქონდა ირაკლის, როგორიც მაშინ, სახლის დაცლა რო მოგვთხოვეს რუსებმა.“
და სწორედ ეს ფრაზაა მწერალი!
რასთან არის გატოლებული ძაღლის სიკვდილი?!
გიორგი სოსიაშვილი მწერალია!
* * *
და არა მხოლოდ ამბავი ან ფრაზა, არა მხოლოდ ხასიათები და პორტრეტები, გიორგი სოსიაშვილის ამ მოთხრობებშიც უამრავი ცხოვრებისეული სიბრძნეა გაბნეული.
„სიკვდილის მოლოდინი უფრო სიკვდილია, ვიდრე თვითონ სიკვდილი“...
„არის სატკივარი, რომელსაც ექიმები ვერ ხედავენ, მხოლოდ შენ იცი, შენ გრძნობ და შენ გეკუთვნის“...
„ღმერთი ვისი ხელით დაგეხმარება, ამას ვინ ჩასწვდება?! ვინ სად გამოგიწვდის დახმარების ხელს, ყველგან გამჩენი უნდა ამოიცნო, ადამიანი, ყველაზე მეტად, ადამიანზე იგეშება“...
„ბოღმა შეცდომების წყაროა“...
ამგვარი აზრებიც ქმნიან ნამდვილ ლიტერატურას.
* * *
ამას წინათ გიორგი სოსიაშვილის ერთი მოთხრობა დამჭირდა.
„ჩვიდმეტნი.“
შინდისის გმირებს რომ ეძღვნება.
უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკას მივაკითხე.
ყველა ეგზემპლარი გატანილი ჰქონდათ.
მიხარია, რომ სტუდენტებს, ამჯერად, ეს პრობლემა არ ექნებათ:
გიორგი სოსიაშვილი მოთხრობების ამ კრებულს მათთვის ბეჭდავს, ანუ სააღდგომო საჩუქრებად ჩამოურიგებთ...
და უკეთესი საჩუქარი რა უნდა იყოს?!
იოსებ ჭუმბურიძე