ნიკოლოზ გოგოლი - მოთამაშენი - გარდასულ დღეთა ამბავი მოქმედი პირნი:
(სცენაზე გამოჩენის მიხედვით)
იხარევი
გავრიუშკა - ამისი ხელზე მოსამსახურე
ალექსეი - ტრაქტირის მსახური
კრუგელი
შვოხნევი
უტეშიტელნი
გლოვი
გლოვი - უმცროსი
ზამუხრიშკინი
პირველი ეპიზოდი
(ოთახი ქალაქის ტრაქტირში. შემოდიან ალექსეი, იხარევი და გავრიუშკა)
ალექსეი - მობრძანდით, გთხოვთ! ეს ყველაზე მყუდრო ოთახია მთელ ტრაქტირში. ხმაური არ შეგაწუხებთ.
იხარევი - ხმაური რას დაგვაკლებს, თუ მოხტუნავეთა ჯარმა არ შემოგვიტია!?
ალექსეი - ალბათ, რწყილებს გულისხმობთ, არა? მშვიდად მოისვენეთ; რწყილი ან ბაღლინჯო თუ გიკბენთ, პასუხს ჩვენ ვაგებთ. იდეალური სისუფთავეა: მეტს რას ვაკეთებთ?!
იხარევი - (გავრიუშკას) მიდი, ეტლიდან ბარგი ჩამოიღე! (გავრიუშკა გადის. ალექსეის) რა გქვია?
ალექსეი - ალექსეი.
იხარევი - აბა, მომისმინე, ალექსეი, ჩამომითვალე, ვინა ცხოვრობს ამჟამად ტრაქტირში?
ალექსეი - ბევრნი არიან; თითქმის ყველა ნომერი დაკავებულია.
იხარევი - მაინც, მაინც?
ალექსეი - შვოხნევი პიოტრ პეტროვიჩი, პოლკოვნიკი კრუგელი, სტეპან ივანოვიჩ უტეშიტელნი.
იხარევი - თამაშობენ?
ალექსეი - თამაშობენ. წუხელ ზედიზედ მეექვსე ღამე გაათენეს.
იხარევი - აჰა, შენ ორი ვერცხლის მანეთიანი! (ხელში ჩაუდებს)
ალექსეი - (თავს დაუხრის) უღრმესად გმადლობთ.
იხარევი - ჯერ სადა ხარ! კიდევ იქნება!
ალექსეი - უღრმესი მადლობა.
იხარევი - ერთმანეთს ეთამაშებიან?
ალექსეი - არა. ამასწინათ პორუჩიკ არტუნოვსკის მოუგეს. თავად შენკინს კი ოდათექვსმეტი ათასი ააფცქვნეს.
იხარევი - აი, შენ, კიდევ! პატიოსნად თუ მომემსახურები, კიდევ მიიღებ. გამოტყდი, კარტს შენ ყიდულობ?
ალექსეი - არა.. ერთად ყიდულობენ.
იხარევი - სად?
ალექსეი - აქაურ ვაჭარ ვახრამეიკინთან.
იხარევი - მატყუებ!
ალექსეი - ღმერთმანი!
იხარევი - კარგი. ამაზე ჩვენ კიდევ ვისაუბრებთ. (გავრიუშკას ყუთი შემოაქვს. გავრიუშკას) აქ დადე! ახლა წადით და ყველაფერი მომიმზადეთ, პირი რომ დავიბანო და გავიპარსო. (მსახურები გადიან)
მეორე ეპიზოდი
(იხარევი მარტოა. ყუთს აღებს. ყუთი სავსეა ბანქოს სათამაშო დასტებით)
იხარევი - შეხედეთ, რა სილამაზეა! ყოველი დუჟინი ოქროა! ოფლითა და თავდაუზოგავი შრომით შეიქმნა თითოეული დასტა, სათქმელად ადვილია, მე კი აქამდე თვალებს მიჭრელებს იმ დაწყევლილი ნემსით დაწინწკლული დანიშნული კარტები. მაგრამ სამაგიეროდ ეს ხომ კაპიტალია? შეიძლება შვილებს მემკვიდრეობადაც დაუტოვო! შეხედეთ, აი, სანუკვარი დასტა, მარგალიტი, შემოქმედების მწვერვალი! სწორედ ამიტომაც მოვნათლე და ადელაიდა ივანოვნა დავარქვი. ჩემო იმედო, მემსახურე, ისევ მომაგებინე ოთხმოცი ათასი და სოფელში ჩასვლისთანავე მარმარილოს ძეგლს დაგიდგამ. უბრალოს კი არა - მოსკოვში დავუკვეთავ. (ხმაურს გაიგებს და ყუთს სასწრაფოდ დახურავს).
მესამე ეპიზოდი
(ალექსეის და გავრიუშკას შემოაქვთ ტაშტი, წყალი და პირსახოცი)
იხარევი - (ალექსეის) ახლა სად არიან ის ბატონები? შინ, თუ?:
ალექსეი - დიახ, შინ ბრძანდებიან - საერთო ოთახში სხედან.
იხარევი - წავალ, ვნახავ, რა ხალხია. (გადის)
მეოთხე ეპიზოდი
(ალექსეი და გავრიუშკა)
ალექსეი - შორიდან მოემგზავრებით?
გავრიუშკა - რიაზანიდან.
ალექსეი - იქაურები ხართ?
გავრიუშკა - არა, სმოლენსკელები გახლავართ.
ალექსეი - ესე იგი, მამულები სმოლენსკის გუბერნიაში გაქვთ?
გავრიუშკა - არა. სმოლენსკის გუბერნიაში ასი კომლი ცხოვრობს, კალუგის გუბერნიაში - ოთხმოცი.
ალექსეი - მესმის, მესმის, ესე იგი, ორ გუბერნიაში გქონიათ მიწები.
გავრიუშკა - დიახ, ორში გვაქვს. შინაყმაც ბევრია: მებუფეტე იგნატი, პავლუშკა, რომელიც ჩემამდე ბატონს დაჰყვებოდა, გერასიმი - ლაქია, ივანი- ესაც ლაქიაა. მეძაღლე - ივანი. ისევ ივანი - ოღონდ მუსიკოსი, მერე... მზარეული გრიგორი, სემიონი - ესაც მზარეული, მებაღე ვარუხი, მეეტლე დემენტი. ბევრნი ვართ, ბევრნი.
მეხუთე ეპიზოდი
(იგინივე და ფრთხილად შემოდიან კრუგელი და შვოხნევი)
კრუგელი - მეშინია, არ შემოგვისწროს.
შვოხნევი - ნუ გეშინია, სტეპან ივანოვიჩი შეიქცევს. (ალექსეის) წადი, გეძახიან! (ალექსეი გადის; გავრიუშკასთან მივა) საიდან მობრძანდა შენი ბატონი?
გავრიუშკა - ამჟამად რიაზანიდან.
შვოხნევი - მემამულეა?
გავრიუშკა - დიახ.
შვოხნევი - თამაშობს?
გავრიუშკა - დიახ.
შვოხნევი - აჰა, შენ! (ფულს აძლევს) მოჰყევი, რაც იცი!
გავრიუშკა - ბატონთან არ დამასმენთ?
ორივე - არა, არა! მიდი, ნუ გეშინია!
შვოხნევი - მოგებულია?
გავრიუშკა - პოლკოვნიკ ჩებოტარიოვს ხომ არ იცნობთ?
შვოხნევი - არა. რატომ გვეკითხები?
გავრიუშკა - სამი კვირის წინ ოთხმოცი ათასი მოვუგეთ. ფული რომ გამოელია, ეტლი მოაყოლა, ზარდახშა, ხალიჩები, ოქროთი მოვარაყებული ეპოლეტები, რომლის სირმის ოქრო ექვსასი მანეთისა გამოვიდა.
შვოხნევი - (კრუგელს) როგორია? 80 000? (კრუგელმა თავი გააქნია) რას ფიქრობ? თაღლითობს? თუმცა ამას ახლავე დავადგენ. (გავრიუშკას) ყური მიგდე, მეგობარო. როცა შენი პატრონი შინ მარტოა, რას აკეთებს?
გავრიუშკა - როგორ თუ რას აკეთებს? გასაგებია, რასაც აკეთებს. თავადია და თავადურად