იესო ებრაელთა მიმართ წერილში

      სხვაობა სახეთა წმიდა სამების მათი სახელებიდან გამომდინარე რომელიც გვხვდება წმიდა წერილში

   მამა იგივე არაა რაც ძე, ვინაიდან ისინი განსხვავდებიან თავიანთი არსებობის წესით. რადგან მამა არის მთლიანი სუბსტანცია, მაგრამ ძე არის წარმოშობილი და პორცია (ანუ რაღაც ნაწილი) მთლიანის, რომელიც აღიარებს რომ "მამა ჩემზე დიდია, ვიდრე მე ვარ." ხოლო ფსალმუნებში მისი მდგომარეობა აღწერილია როგორც "ცოტათი დაბალი ვიდრე ანგელოზების". მაშასადამე მამა განსხვავებულია ძისგან, და ბევრად აღმატებულია, იმდენად რამდენადაც ის ვინც შობს ერთია და ვინც შობილია მეორე (ანუ სხვა). ასევე ის, ვინც აგზავნის, ერთია და ვინც გამოგზავნილია მეორე; აგრეთვე ისევ ის, ვინც ქმნის, ერთია და ის ვინც შექმნილია მეორე. quia non sit idem pater et filius, vel modulo alias ab alio. pater enim tota substantia est, filius vero, derivatio totius et portio, sicut ipse profitetur, Quia pater maior me est: a quo et minoratus canitur in psalmo, Modicum quid citra angelos. sic et pater alias a filio, dum filio maior, dum alias qui generat alius qui generatur, dum alius qui mittit alius qui mittitur, dum alius qui facit alius per quem fit.(TERTULLIANO: Adversus Praxean IX) .

   "სული არის ღმერთი და სიტყვა არის ღმერთი, რადგან ღვთისგან მოდის, მაგრამ სინამდვილეში არ არის ზუსტად იგივე, ვისგანაც ის გამოდის. ამრიგად, ის არის ღმერთის ღმერთი. და მისგან გამომავალი არის რეალურად არსებული საგანი, ის არ შეიძლება იყოს თავად ღმერთი, რადგან არის მთლიანის რაღაც პორცია ანუ ნაწილი. უფრო მეტიც, უზენაესის ძალა არ იქნება თავად უზენაესი, რადგან ის არ არის რეალურად არსებული საგანი, როგორც სული - ისევე, როგორც სიბრძნე (ღმერთის) და განზრახვა (ღმერთის) არ არის ღმერთი: რადგან ისინი არ არიან ესენციები (substantiae), არამედ რაიმე არსის შემთხვევითი თვისებები (accidentia). ძალა დაკავშირებულია სულთან, მაგრამ ის თვითონ არაა სული." et ideo spiritus deus et sermo deus, quia ex deo, non tamen ipse ex quo est. quodsi spiritus dei, tamquam substantiva res, non erit ipse deus sed hactenus deus qua ex ipsius dei substantia, qua et substantiva res est et ut portio aliqua totius, multo magis virtus altissimi non erit ipse altissimus, quia nec substantiva res est quod est spiritus, sicut nec sapientia nec providentia: et haec enim substantiae non sunt sed accidentia uniuscuiusque substantiae. virtus spiritui accidit, nec ipsa erit spiritus. (TERTULLIANO: Adversus Praxean XXVI).

   იესო მამას აღიარებდა ღმერთების ღმერთად (ფს. 49:1), იესოს არ უთქვია მე ვთქვი ღმერთები ხართო (ფს. 81:6), არამედ თქვა დაწერილია თქვენს რჯულში. იესო მამას მოიხსენებს ერთადერთ ჭეშმარიტ ღმერთად (ინ. 17:3), მას არ უთქვია გვიცნობდნენ ჩვენ, როგორც ღმერთს სამებას, კაცობრივი ბუნებით იესოს არ უარსებია ქვეყნის შექმნამდე, ამიტომ (ინ. 17:5) - ში ლოცულობს სიბრძნე ღვთისა ანუ ლოგოსი და არა უბრალოდ კაცი იესო ქრისტე. თუკი ვიტყვით რომ იესო არ იყო მამაკაცისაგან ჩასახული და ამიტომ იყო ჩვენზე აღმატებული, მაშინ არც ადამი არ ყოფილა მამაკაცისაგან ჩასახული და ამ ლოგიკით ადამი ჩვენზე აღმატებულია? როგორც ხდება ადამისეული გამრავლება ხორციელი შობის გზით, ასევე ხდება იესოს მიერ ზეციერი შობა სულისაგან შობილობის გზით. ზეციური საშოდან სულიერად შობილებს ეწოდებათ იესო ქრისტეს ძმები საერთო რწმენაში, ამიტომ არის იესო მეორე ადამი: პირველი კაცი მიწისაგან, მიწიერი, მეორე კაცი - ზეციერი (1 კორ.15:47). ღმერთის ბუნება არის უვნებელი, ამიტომ შეიძლება რომ საღვთო ბუნებას შეეხოს რამე ზიანი ანდა სიკვდილი? რათქმაუნდა არა! აბა რომელი ბუნებით ევნო ქრისტე და იტანჯა? რათქმაუნდა კაცობრივი ბუნებით მიიღო განცდა ტკივილის, მაგრამ როგორც ღმერთი ლოგოსი ის ყოველთვის იყო მამასთან: არავინ ასულა ზეცად, გარდა ზეცით ჩამოსული კაცის ძისა, რომელიც არის ცაში (ინ. 3:13). ვინმეს რომ არ ეგონოს თითქოს იესო თვითონ არის მიზეზი ზეციდან ჩამოსვლის და ის თვითონ არის მამა, ნახეთ (იაკ. 1:17): "ყოველი კეთილი მისაცემელი და ყოველი სრულყოფილი ნიჭი გადმოდის მაღლიდან, შუქთა მამისგან, რომელთანაც არც ცვლილებაა და არც ჩრდილი ცვალებადობის." ანუ იესო ქრისტე, ციდან ჩამოსული ჭეშმარიტი მანანაა (გამცხ. 2:17), გამოგზავნილი ნათელთა მამისაგან, წარგზავნილის ბუნება წარმგზავნელისგან აშკარად სხვაა. თუკი იესო არ ყოფილა ბუნებით თანაარსი მამისა, მაშინ როგორ შეეძლო კაცობრივ სხეულს ჯოჯოხეთიდან სულების ამოყვანა და საკუთარი სხეულის მკვდრეთით აღდგომა (ინ. 2:19; 5:21)? იესოს აქვს ძალაუფლება მამისგან რადგან ის მამა ღმერთმა უფლად დაადგინა: "ის მომიხმობს: მამა ხარ ჩემი, ჩემი ღმერთი და ხსნის კლდე; მეც პირმშოდ დავადგენ მას, ქვეყნიერების მეფეებზე მეტად ავამაღლებ," (ფს. 88:26-27).  იესო ანუ ლოგოსი ღმერთი თვითონ უწოდებს თავის ღმერთს მამას. ანუ მამა არის მიზეზი ბუნებით ღმერთების არსებობის, ვინაიდან ის ვინც ღვთისგან იშვება ხდება საღვთო ბუნების თანაარსი იესოს მსგავსად. ჩვენ გვჯერა რომ ღმერთმა საკუთარ ხატად შეგვქმნა, ეს უკვე ნიშნავს ღმრთის არსებობის მტკიცებულებას, რადგან მანამდე არ ვიყავით, არარსებულიდან არსებობაში შეგვქმნა, მანამდე გვიცნო სანამ დედის მუცელში გამოგვსახავდა (იერ. 1:5; რომ. 8:29), მისი ძის იესოს მსგავსად გამოგვარჩია, რათა იესო ყოფილიყო პირველი, პირმშო პირველ დაბადებული მრავალ ძმებს შორის: "ღმერთმა ჩვენ, მათ შვილებს, მამებისათვის მიცემული აღთქმა შეგვისრულა და აამაღლა (ἀνίστημι,v  \{an-is'-tay-mee} აღგვიდგინა) იესო. როგორც მეორე ფსალმუნში წერია (2:7): ჩემი ძე ხარ, დღეს გშობე შენ."  (საქმ. 13:33), ისევე როგორც ოდესღაც დავითი აამაღლა ანუ აღგვიდგინა (საქმ.13:22). ხოლო (საქმ. 13:34-35) - ში მოციქული საუბრობს იესოს მკვდრეთით აღდგომაზე: ხოლო მკვდრეთით რომ აღადგინა იგი, რათა აღარასოდეს მიბრუნებოდა ხრწნილებას, ასე ბრძანა: „მე მოგცემთ თქვენ სიწმიდეს, დავითისათვის აღთქმულს, სარწმუნოდ“ (ეს. 55:3). ამიტომ სხვაგანაც ამბობს: „არ ახილვინებ ხრწნილებას შენს წმიდას“ (ფს. 15:10). ანუ წინა მუხლი არ ეხება იესოს მკვდრეთით აღდგომას, არამედ მის დადგინებას რჩეულად, იესო მამა ღმერთის აღთქმის პირობის შესასრულებლად მოვიდა, თავისი მამის ნების და არა საკუთარი ნების. იოანე დამასკელი წერს: "საკუთრივ მამა უმალ ღმერთია ჩვენთვის, ვინც არარსებობიდან არსებობაში შემოგვიყვანა, ვიდრე მშობლები, რომლებმაც მისგან მიიღეს არსებობაც და მშობლობაც". აქ ნათლად ჩანს, რომ ჩვენი მშობელი არის მამა ღმერთი და არა ბუნებრივი ბიოლოგიური მშობლები. ზირაქი წერს: იყავი ქვრივისთვის ქმრის მაგიერი, და გახდები უზენაესის ძე, რომელიც დედაზე  მეტად შეგიყვარებს (ზირაქ. 4:10). ღმერთი არის ჩვენი არსებობის მიზეზი და არა ხორციელი მშობლები, რადგან ხორცისაგან შობილი ვერ იქნება სულისაგან შობილი, თუკი ხელახლა არ დაიბადა (ინ. 3:3). ასევე არის იესოც შექმნილი მამის მიერ: უწინარეს საუკუნისა, დასაბამითვე, შემქმნა მე და უკუნისამდე არ გავთავდები. წმინდა კარავში ვიმსახურე მის წინაშე და სიონში ასე განვმტკიცდი (ზირაქ. 24:9-10). იესო ამბობს: ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ვისაც მე ვწამვარ, საქმეს, რომელსაც მე ვაკეთებ, თვითონაც გააკეთებს, და მეტსაც გააკეთებს, ვინაიდან მე მამასთან მივალ (ინ. 14:12), როგორ გავაკეთებთ იესოზე მეტს თუკი ის რასაც იესო აკეთებდა მხოლოდ ღმერთს შეუძლია და არა ადამიანს? ასევე ელისეს მკვდარმა სხეულმაც გააცოცხლა მიცვალებული (4 მეფ. 13:21) და რა ამის გამო ელისე ღმერთი იყო? როდესაც იძახიან რომ მკვდრების აღდგომა მხოლოდ ღმერთს შეუძლია, ელისემ თუ ეს შეძლო, განა იესოს არ შეეძლო ეს გაეკეთებინა? 

   მამა ღმერთს დაუსაბამობას უკარგავენ ძის თანასწორობით, საღვთო ერთიანობა არ ნიშნავს მამის და ძის ერთიდაიგივეობას, ისე თითქოს მამა ძე გახდა, რადგან ის ვინც ვინმეს აგზავნის და ის ვინც წარიგზავნა სადმე, არ ნიშნავს იმას, რომ თვითონ წარმგზავნელი გამოიგზვანა ან თავად გახდა წარგზავნილი, ის ვინც განსხვავდება იმისგან, ვინც გამოაგზავნა, მაგრამ ჭეშმარიტებაში ერთად ქმნიან სიმართლეს, როგორც ერთი მეფის მიერ გამოგზავნილი მეორე მეფე, არანაერად არ აკნინებს პირველი მეფის დიდებას, რადგანაც მისი ანარეკლია და მის საქმეს ასრულებს, მამა კი არ აკეთებს ძის საქმეს, არამედ ძე აკეთებს მამის საქმეს, საერთო საქმეს ემსახურებიან მამაც და ძეც და ერთმანეთის წინააღმდეგ რატო წავლენ? ამიტომ ამბობს იესო: მამაჩემი აქამდე იღვწის და მეც ვიღვწი (ინ. 5:17). სიტყვამდე თუ აზრი არ გაჩნდა, სიტყვა როგორ შექმნის თავისთავად. მამამ სიტყვით შექმნა ყველაფერი, მაგრამ სიტყვამდე იყო აზრი, ანუ მამა ძის გარეშე არაფერს ქმნის, რადგან ძე სიტყვაა და სიტყვის გარეშე არაფერი შეუქმნია, ეგ იმას არ ნიშნავს რომ მამა სიტყვის საქმეს ასრულებს, არამედ სიტყვა ასრულებს მამის საქმეს, ამიტომ ამბობს: ხოლო იესო ამის პასუხად ამბობდა: ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ძეს არაფერი ხელეწიფება თავისთავად, თუ არ იხილავს მამის საქმეს, ვინაიდან რასაც მამა იქმს, ძეც იმასვე იქმს. რადგანაც მამას უყვარს ძე და ყველა თავის საქმეს უჩვენებს მას; თუმცა მეტ საქმეთაც უჩვენებს, თქვენდა გასაოცრად (ინ. 5:19-20). არქიტექტორი რო ხაზავს ანუ გეგმარდება რაღაცა, ეგ იმას ხო არ ნიშნავს რომ თვითონაა მშენებელი, ასევე ძეც თუ არ იხილავს მამის საქმეს, ისე ვერაფერს აკეთებს. ანუ მამამ იცის კიდევ ისეთი რამ, რაც ჯერ ძემაც არ იცის, ამიტომ ამბობს, მეტ საქმესაც უჩვენებს თქვენდა გასაოცრადო. სიტყვა ვინც წარმოთქვა, იმას ხომ არ ნიშნავს, რომ თვითონ ის არის სიტყვა. ანუ მამა კი არ ასრულებს სიტყვის საქმეს, არამედ სიტყვა ასრულებს მამის საქმეს. არის მრავალი ღმერთი, თვითონ ადამიანებსაც უწოდებს წმიდა წერილი ღმერთებს, თუ ადამიანს ღმერთს უწოდებს, რა იესო არ არის ღმერთი? მაგრამ არა ერთადერთი, რადგან მამა უმეტესია, როგორც დაწერილია: გადიდებ მთელი ჩემი გულით, ღმერთების წინაშე გიგალობებ შენ (ფს. 137:1). ვინ არიან ღმერთები? ადიდეთ ღმერთი ღმერთებისა, რადგან უკუნისამდეა წყალობა მისი (ფს. 135:2). მამა აგზავნის ძეს როგორც სინათლის შუქს, რათა შენშიც აენთოს ნათელი მამისა, მაგრამ შუქი არ არის მიზეზი სინათლის და არც სინათლე არსებობს შუქის გარეშე. მამა თვითონ იმიტომ არ მოდის რომ აგზავნის შუქს, რადგან თვითონ მამა არის მიუწვდომელი და უხილავი სინათლე და არავის შეუძლია მისი ნახვა გარდა ძისა, რომელიც არის სინათლის შუქი, მაგრამ არა სინათლის მიზეზი თუმცა მისი არსის ნაწილი. იესო არის ანარეკლი დიდებისა: ერთადერთი მპყრობელი უკვდავებისა, მიუწვდომელ ნათელში მყოფი, რომელიც არ უხილავს არცერთ კაცთაგანს და არც ძალუძს იმისი ხილვა, ვისიცაა პატივი და საუკუნო ძალმოსილება. ამინ (1 ტიმ. 6:16). ჩემი შვილი ჩემს საწინააღმდეგოს არაფერს გააკეთებს, რადგან ჩემი ხასიათი აქვს, ასევე არც იესო არ გააკეთებს ისეთ რამეს, რაც მამის ხასიათს დააკნინებს, იმიტომ რომ დაწერილია, მოვდივარ შენი ნების ნების აღსასრულებლად ღმერთო: მაშინ მე ვთქვი: აჰა, მოვდივარ (როგორც წიგნის დასაწყისში წერია ჩემზე), რათა აღვასრუღთ შენი ნება, ღმერთო“. ზემოთ რომ ამბობს: მსხვერპლი და შესაწირავი, სრულდასაწველი და ცოდვის გამოსასყიდი ძღვენი არ ისურვე და ინებეო, შემდეგ დასძენს: აჰა, მოვდივარ, რათა აღვასრულო შენი ნება, ღმერთო, რითაც აუქმებს პირველს, რათა მეორე დაადგინოს (ებრ. 10:7-9), პავლე წერს რომ ამას იესო ლაპარაკობს და არა მამა ღმერთი. კაცობრივი ბუნებით ამას როგორ იტყოდა მანამდე, სანამ სხეულში მოვიდოდა, შენი ნების აღსასრულებლად მოვდივარ ღმერთოო, თუკი ის მამის თანასწორია? თანასწორი თავის ნებას კი არ ასრულებს, არამედ სხვისას? ქრისტე მამა ვერასოდეს გახდება და ვერც სულიწმიდა გახდება იესო, ამ ყოველივეს ერთმანეთში შერევა არაქრისტიანულია და მსგავსი სწავლება არ არსებობს, რომ მამა ღმერთი ძის გარეშე ვერ მოფობს დაუსაბამოდ. მამა ძე არ გამხდარა, მაგრამ საპირისპიროს ამტკიცებენ წმ. მამები, ისინი ამბობენ რომ მამა ღმერთი გახდა ჩვილი: «რა შემიძლია ვთქვა? რადგან საკვირველება მაოცებს მე. «ძუელი დღეთა» რომელიც ზის მაღალ და დიდებულ ტახტზე, მიიწვინა ბაგაში» (წმ. იოანე ოქროპირი, ჰომილია მაცხოვრის შობაზე). ასევე: «ძუელი დღეთა, ჩვილად იქცა " (წმ. ათანასე, ჰომილია ქრისტეს შობაზე). «მოდით მიწამდე მოვიდრიკოთ თავი, მოდით ყოველნო ერნო უგალობეთ და განადიდეთ ყრმა ღმერთი, ორმოცი დღისა და საუკუნეთა უწინარესი, პატარა - თავმდაბალი ჩვილი და «ძუელი დღეთა», ჩვილი ძუძუს მწოვარი და შემოქმედი საუკუნეთ» (წმ. კირილე იერუსალიმელი, ჰომილია ტაძრადმიყვანებისათვის (მირქმისა) უფლისა). რადგან მამამ ძე შექმნა ეგ გვაძლევს იმის საფუძველს, რომ მამაც შექმნილად მივიჩნიოთ? თუ მამა შექმნილია, მაშინ როგორაა ის უსაწყისო, და თუ იესოს საწყისი მიეცა, როგორ იყო ის ბუნებით უსაწყისო? ის რომ იესოს აქვს მამის ბუნების არსი და მისი დიდების ანარეკლია, ეს სრულებით არ გაძლევს იმის საბაბს რომ ვთქვათ მასზე თანასწორობა. თანასწორმა რატომ არ იცი მეორედ მოსვლის ჟამი, რომელიც დაადგინა მამამ? თანასწორი როგორ სთხოვს მამას რამეს, თუნდაც სულიწმიდას, თუკი ის იგივეა ბუნებისაა, მაშინ რატომ გვეუბნება ილოცეთ მამათქვენის წინაშე დაფარულადო და არა ჩემს წინაშეო? თანასწორი რატომ ასრულებს სულ მამის დავალებებს, რატომ არ შეუძლია მამის გარეშე რამის გაკეთება თანასწორს? იესოს სიტყვებია თვითონ: ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ძეს არაფერი ხელეწიფება თავისთავად, თუ არ იხილავს მამის საქმეს, ვინაიდან რასაც მამა იქმს, ძეც იმასვე იქმს (ინ. 5:19). სინათლის შუქია იესო, ღმერთის ღმერთი, მაგრამ ღმერთი ერთია და არა ორი ან სამი ერთად აღებული, რომელიც ქმნის სამობის ერთიანობას.

   იესო მამა ვერასდროს გახდება და ვერ მისი თანასწორი, მიუხედავად იმისა რომ მისი დიდების ანარეკლია. იგივეს წერდა პავლე მოციქულიც: იგივე ზრახვები გქონდეთ, როგორიც ქრისტე იესოს, რომელსაც, თუმცა ღვთის ხატი იყო, ნაძარცვად არ შეურაცხავს ღვთის სწორად ყოფნა (ფილ. 2:5-6). თუკი იესო თვლიდა თავს ღვთის თანასწორად, ნუთუ ჩვენც უნდა ჩავთვალოთ თავები ღვთის თანასწორად, რადგან იგივე ზრახვები გვქონდეს რაც იესოს? მოდით ახლა და პავლეს ეს მუხლი ისე გავიგოთ, თითქოს ჩვენც ისეთივე ზრახვები გვქონდეს როგორც ქრისტეს იესოს, რომელიც თუმცა იყო რა ხატი იგი ღვთისა უხილავისა, არასდროს უარუყვია თავი ღვთის თანატოლად ყოფნისა, ანუ ნაძარცვად არ შეურაცხავს ღვთის თანასწორად ყოფნა? და ჩვენც ასეთივე ზრახვა გვქონდეს ანუ ჩვენც ასე უნდა ჩავთვალოთ თავები ღმერთის თანასწორებად? ბერძნული ტერმინი ἡγέομαι,v \{hayg-eh'-om-ahee} ჰეგეომა ნიშნავს წინ ნაბიჯის გადადგმას ასევე ლიდერობასაც, ანუ პავლე მთლიანი ტექსტის კონტექსტში გამოთქვამს შემდეგ აზრს: "ქრისტე თუმცა იყო რა ხატი იგი ღვთისა უხილავისა, მაინც არასდროს ღმერთზე წინ არ წასულა, ანუ გადაწყვეტილება არ წაურთმევია ღმერთისთვის, ლიდერობაში მასზე წინ არასდროს დაუყენებია თავი, არათუ გაუტოლებია მისთვის თავი, ფიქრადაც კი არ გაუვლია თავში მსგავსი რამ". მაგრამ რატომღაც რელიგიურ ორგანიზაციებში და თეოლოგიურ სასწავლებლებში ჩამოყალიბდა შემდეგი აზრი: "ის ვინც ღმერთის სახით არსებობს, ღმერთის თანასწორია". მამა თუ ძემდე არ ქმნიდა არაფერს, აბა როგორ შექმნა ძე სულიწმიდით? მამა გახადეს ძეზე დამოკიდებული, თითქოს ძემდე მამა არაფერს აკეთებდა, არადა თვითონ იესო იძახის, რომ სანამ შექმნიდა მას, მამა მანამდე ქმნიდა სამყაროს: როდესაც იგი ზეცას განამზადებდა, იქ ვიყავი, როდესაც უფსკრულის პირზე წრეს ავლებდა, როდესაც მაღლა ცებს ამაგრებდა, უფსკრულის წყაროებს აძლიერებდა, როდესაც ზღვას წესს უდგენდა, რომ წყალი ნაპირებიდან არ გადმოსულიყო, როდესაც ქვეყანას საფუძველს უყრიდა, მაშინ მე გვერდით ვყავდი, როგორც ოსტატი, დღენიადაგ სიხარული ვიყავი და ყოველ ჟამს მის წინაშე ვლაღობდი, ვლაღობდი სამყაროში მის მიწაზე და ადამის მოდგმაში იყო ჩემი სიხარული (იგ. 8:27-30), როგორ იძახიან მამა ძის გარეშე არაფერს ქმნიდაო, როცა თვითონ იესო ამბობს, რომ მამა დღემდე იქმს და ვერ ვიქმო (ინ. 5:17) და მან მასწავლა ყველაფერიო? ოსტატი ნიშნავს რომ ძემ არ იცოდა და მამამ შეასწავლა. იესო იძახის მე გავჩნდი (იგ. 8:24-25) გაჩენილი ნიშნავს თუ არა მანამდე არ არსებულს?

   მამა და ძე ერთი არსი თუა, ჩვენ როგორ ვართ მაშინ ისეთივე ერთი, როგორიც ისინი არიან? მაშინ მამა უმეტესი როგორაა, თუ ერთი არსია? როგორც ვხედავთ ბიბლიაში სამება არ იკითხება არსად, მიუხედავად ამ ყველაფრისა, სამი ერთი ღმერთი რომ ყოფილიყო, იესო აღარ იტყოდა გიცნობდნენ შენ, ერთადერთ ჭეშმარიტ ღმერთსო, არამედ იტყოდა გვიცნობდნენ ჩვენ, როგორც ღმერთს სამებას, მაგასაც თავი დავანებოთ თუ იესო თანასწორია, მაშინ რატომ თქვა თანასწორმა, ისინიც ჩვენსავით ერთი იყვნენო (ინ. 17:22), რა ამის გამო ჩვენც ისეთივე თანასწორები გამოვდივართ, როგორც მამა და ძე? იფიქრეთ ამაზეც. ასეც წერია: პირველი კაცი, ადამი გახდა ცოცხალ მშვინვად, ხოლო უკანასკნელი ადამი - მაცოცხლებელ სულად (1 კორ. 15:45). თანასწორს შეიძლება მეორე ადამი ვუწოდოთ? ხორციელი ბუნებით რა იცოდა როდის იყო მამასთან ზეცაში, ან როგორ შეიძლება ზეცაში მყოფი კაცის ძე ემორჩილებოდეს მამას, თუკი მისი თანასწორია? კაცური ბუნებით რა იცოდა როდის იყო მამასთან ზეცაში? თუ მანდ მარტო ადამიანური ბუნება ლოცულობდა, მაშინ ზეცაში ის ვის წინაშე მსახურობს საუკუნო მღვდელმთავრად, ვის წინაშე ლოცულობს, ან ვის წინაშე არის მეოხი? ანუ იქაც კი ყავს შემოქმედი ღმერთი და მამა ხო, ვის წინაშეც ჩვენ გვშუამდგომლობს, აბა რატომ იძახიან რომ კაცობრივი ბუნებით იძახდა მაგას, იყვნენ ჩვენსავით ერთიო, კაცორბივი ბუნებით როგორ იყო ღმერთი და ძე ერთი, ამიხსენით ვინმემ. რადგან კაცის ძე იყო ცაში მანამდე ვიდრე განკაცდებოდა, ეგ იმას არ ნიშნავს, რომ ის მამის თანასწორი იყო. შექმნილზე ვერ იტყვიან ბუნებით შეუქმნელიაო. ასევე იესო თვითონ იუწყება, რომ ზეცაში ადამიანთაგან ისეთი არავინ ყოფილა, რომ მას კაცის ძის წოდება ჰქონოდა: არავინ ასულა ცაში, გარდა ციდან ჩამოსული კაცის ძისა, რომელიც ზეცაშია (ინ. 3:13). როდის იყო იესო ზეცაში ადამიანური სხეულით, ეს სიტყვები რომ ეთქვა? ციდან ჩამოსული კაცის ძეო, ესე იგი იესო მანამდე იყო კაცის ძე, როგორც ენოქის წიგნში წერია, რომ ეს კაცის ძე შექმნა მამა ღმერთმა მის წინაშე მსახურად და არა თანასწორად, თანასწორი მამის ნებას კი არ ასრულებს, არამედ თავისას. თანასწორი არავის ემორჩილება და არავის ნათქვამზე არ დადის. რანაერად არის იესო იგივე მამა ღმერთი, როდესაც ყველაფერში მამის ნების შემსრულებელი და მისი მორჩილი იყო?

   თუკი იესოს გარეშე ვერავინ გაიცნობს მამას, მაშინ როგორ ამბობს იესო, რომ ვერავინ მოვა ჩემთან, თუ ის მამაჩემმა არ მოიყვანაო? ესე იგი მე თუ არ ვიცნობ მამას, ისე როგორც იცნობდა იოანე ნათლისმცემელი, ვერანაირად ვერ გავიცნობდი ქრისტეს, ეგ კი არა თვითონ მღვდელმთავრებსაც გაუჭირდათ იესოს ცნობა როგორც მესიის და ღვთისგან მოვლენილი აღთქმის პირობის აღსრულება. იესო არის მამის მართალი მორჩილი, რომელიც ქვეყნის შექმნამდე წარდგენილ იქნა სულთა უფლის წინაშე მსახურად. იესო მამა ვერასოდეს გახდება და ვერც სულიწმიდა. იესო ეხლაც ემსახურება მამას და თავის ღმერთს უწოდებს მას. უფალს ღმერთი ყავს? როდის იყო უზენაესი მღვდელმთავარი ხდებოდეს? თუ არსებობს ერთი ღმერთი, მაშინ რატომ უწოდებს იესო თავის ღმერთს მამას, თუკი თვითონ არის ერთადერთი ღმერთი? ღმერთს მამა ყავს იესოს სახით? მამამ სულიწმიდით შექმნა სიბრძნე და სიტყვაც. მანამდე იყო მხოლოდ მამა, ჩვენ არ გვისწავლია ორი უშობელი და არც იმას ვასწავლით, რომ მამასთან ერთად მყოფობს ძე დაუსაბამოდ, რადგან ძეს მიეცა დასაბამი. ძის დასაბამიერობა ნიშნავს იმას, რომ ის მამის დაუსაბამო ბუნების თანასწორია? ჩვენ არსად არ ვასწავლით, რომ მამა ძე გახდა, არამედ ვასწავლით, რომ მამა დაუსაბამოდ მყოფობს ძის უწინარეს. სამება ასწავლის რომ მარადშობილი ძის გარეშე არ არსებობს ღმერთი, ანუ მამა დაუსაბამოდ ვერ იარსებებდა ძის გარეშეო, მაგას ასწავლის სამების დოგმატი. უფლის ღმერთი ვინაა, ღმერთს მამა ყავს? რათა მოგცეთ ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს ღმერთმა დიდების მამამ, სიბრძნისა და გამოცხადების სული მის შესაცნობად; (ეფ. 1:17). ანუ ღმერთი შეცნობადია ხო? აბა რატომ იძახიან სამების მადიდებლები რომ სამება შეუცნობელიაო? მამის გარეშე ძე კარგავს ღვთაებრივ ბუნებას, მაგრამ მამა რჩება მამად. ყველაფერი ემორჩილება ქრისტეს, გარდა იმისა ვინც ეს ყველაფერი დაუმორჩილა მას. როგორც ცეცხლით გახურებულ მახვილს აქვს მწველი ბუნება და ამავდროულად მჭრელი, მაგრამ თუ მოსცილდა მწველი ბუნება გამოწვეული ცეცხელისგან, ის კარგავს თავის მწველობას, მაგრამ არა მჭრელობას, ასეა ძეც მამის ხელში, თუ ძე ემორჩილება მამას, რატო არ ემორჩილება მამა ძეს თუ მისი თანასწორია დავითი წერს: არ არსებობს შენი მსგავსი ღმერთებს შორის, უფალო, და არც მსგავსი საქმეთა შენთა (ფს. 85:8). თუკი ამ გაგებით უზენაესის ძეებს ეწოდებათ ღმერთები (ფს. 81:6), მაშინ არაფერია ცუდი იმაში, რომ იესოსაც ეწოდოს ღმერთი ოღონდ არა ერთადერთი და ყოვლისშემძლე. ყოვლისშემძლე ღმერთს რაში სჭირდება ვინმესგან რამის სწავლება, რა თქვას ან რა ილაპარაკოს (იხ. ინ. 12:49), მითუმეტეს თუკი იესო მამის თანასწორია?! რანაერადაა ყოვლისშემძლე და ყოვლისმცოდნე ქრისტე თუკი „თვითონ ვერაფერს გააკეთებს, თუ არ იხილავს მამის საქმეს“? (იოანე 5:19). ჩნდება ლეგიტიმური შეკითხვა, თუკი იესო არის ყოვლისშემძლე ღმერთი, რომელიც თანასწორია მამა ღმერთის უშობელი ბუნების, ვინაიდან მისი წიაღიდან არის გადმოღვრილი, მაშინ შეიძლება ყოვლისშემძლე ღმერთს ვინმემ რაიმე მცნება დაუწესოს თუ რა თქვას ან როგორ ილაპარაკოს (ინ. 12:49)? თუკი იესო ღმერთის თანასწორია, შეიძლება რომ ყოვლისმცოდნე ღმერთმა არ იცოდეს ჟამი მეორედ მოსვლის (მრკ. 13:32)? იესოს არ უთქვია მე დავადგინე ჟამი მეორედ მოსვლისა, არამედ თქვა რომ ეს ჟამი დაადგინა მამამ, მაგრამ არავინ იცის როდის, რადგან ეს არ არის ჩვენი მთავარი მიზანი, ცოდნა მეორედ მოსვლის დროის (საქმ. 1:7). შეიძლება ღმრთის თანასწორმა, რაიმე არ იცოდეს ისეთი, რაც იცის მხოლოდ მამამ? იესო ამბობს: მართლიად მართალსა გეტყჳ თქუენ, რამეთუ რომელსა ვჰრწმენე მე, საქმეთა მათ, რომელთა მე ვიქმ, იგიცა იქმოდის და უდიდესღა ამათსა იქმოდის, რამეთუ მე მამისა მივალ. და რასა ითხოვდეთ სახელითა ჩემითა, ვყო იგი, რაჲთა იდიდოს მამაჲ ძისა თანა (ინ. 14:12-13). როგორ გავაკეთებთ იესოზე მეტს, თუკი ის რასაც იესო აკეთებდა, მხოლოდ ღმერთს შეუძლია და არა ადამიანს? მამასთან ერთად ძის დიდება, ხელს არ გვიშლის ვაღიაროთ ისრაელის ერთადერთი ჭეშმარიტი ღმერთი და იესოს ქრისტეს მამა.

   მოშორდით ანტიქრისტეებს, რომლებიც უარყოფენ მამასა და ძეს, ფრთხილად იყავით! ვინაიდან ისინი უარყოფენ მამას ძის იდენტურად მიჩნევით ანუ აიგივებენ მამასთან, ხოლო ძეს მამის იდენტურად მიჩნევით ანუ ძეს მამასთან აიგივებენ; ისინი ანიჭებენ მათ იმას, რაც მათი არ არის და ართმევენ იმას, რაც სინამდვილეში არიან. სხვამხრივ, ვინც აღიარებს, რომ ქრისტე არის ღვთის ძე და არა მამა, ღმერთი მასში რჩება და ის ღმერთში (1 ინ. 4:15). არ გვინდა დავიჯეროთ ღვთის მოწმობა მისი ძის შესახებ?! ვისაც ძე არ ჰყავს, არც სიცოცხლე აქვს (1 ინ. 5:12). მაგრამ მას არ ჰყავს ძე, რომელიც მას ძის გარდა სხვა რამედ მიიჩნევს. viderint igitur antichristi, qui negant patrem et filium: negant enim patrem dum eundem filium dicunt, et negant filium dum eundem patrem credunt, dando illis quae non sunt, auferendo quae sunt. qui vero confessus fuerit Christum filium dei, non patrem, deus in illo manet et ipse in deo. nos credimus testimonio dei quo testatus est de filio suo: Qui filium non habet, nec vitam habet. non habet autem filium qui eum alium quam filium credit. (Adversus Praxean XXXI:3).