მაცგი თავმოყინული მთების ტყიანი ფერდები ნაკეცებად ეშვებიან მყუდრო ხეობაში. გაღმითაც და გამოღმითაც, მთათა უბეებში, პატარა სოფლებია მიყუჟული. ხეობაზე გადმომდგარი კოშკებიანი სახლები ვერცხლისფრად კრთიან მთვარის შუქზე. ხანდახან ცივი ქარი აჩქარებით გაირბენს შემოდგომის გაშიშვლებულ ტყეში, გაჩონჩხილ ხეებს წამით შეაჟრჟოლებს და ყოველივე ისევ წყდება.
...სიბნელიდან ამოჭრილი კივილი და ცხენის ფლოქვების თქარუნი ბილიკით შემოვარდა ხეობაში, ხმაურით გაიფანტა გარშემო. ბილიკი ჭრის ტყეს, თავქვე ეშვება და კლდის ძგიდეს გასდევს ფრთხილად. ცხენოსნის ლანდი გრძლად გაეფინა ვიწრობზე, დაღარულ კლდეზე გადატყდა და აფართხალდა. უზანგზე შემდგარ მხედარს დიდი, გაბრწყინებული თვალები ფართოდ დაუღია, გამომწვევად მიშტერებია სიბნელეს და დროდადრო მოწოლილ შიშის შეუჩვეველ გრძნობას გამყინავი კივილით ახშობს. სახეს უაზრო, იარასავით ღიმილი უსერავს... გარბის ცხენი, ბრმად მინდობილი პატრონის გაშმაგებულ ნებას.
უცებ ტკაცანივით ვარდება სიჩუმე და ცხენის გაბმულ ჭიხვინს დინჯი, გაოცებული კივილი ერთვის მხედრისა. ქვევით მძიმედ ენარცხება სხეული, რაღაც გამოკვეთით, დიდხანს იფხრიწება, მერე ჩუმი შრიალით ჩაცურდა ღორღი, კაკუნით გაგორდა ქვა და მალე ისევ მოგროვდა ხეობაში სიწყნარე.
სოფლის განაპირა ეზოში ბებერი ნაგაზი აყმუვლდა.
* * *
– მაცგი უნდა მოვჰხკლა! – კბილების ღრჭენით იტყოდა ბუხართან მჯდარი ბათალბი, თავს გააქნევდა, გადააპურჭყებდა და წკეპლით მიაყრიდა ნაცარს.
ცოლს ვახშმის თადარიგი დაეჭირა. ლანდივით დაფარფატებდა, ქმრის ყოველ შეძახილზე შეტოკდებოდა, დადგებოდა გარინდებული და მერე ისევ საქმეს აგრძელებდა. ოთახის შორეულ, ბნელ კუთხეში ორ ჩვილს მშვიდად ეძინა. ბათალბის ზურგთან გრძნეულივით ჩაჩოქილიყო ბებერი ხათუნი, მამამისის დეიდა. ხათუნის პატარა, დაღარულ სახეს სიკვდილის ფერი დასდებოდა. მოჭუტული, წირპლიანი თვალებით ბოროტად დაჰყურებდა თავის გაცრეცილ ხელებს და ძაფივით წვრილი ტუჩებით უჩუმრად უთვლიდა სამყაროს ათას წყევლას.
ღადარი რომ ნაცარს მოიკიდებდა, წკეპლით ჩამობერტყავდა ბათალბი, თითქოს ნაკვერცხლის ვარვარზე ყოფილიყოს დამოკიდებული მისი ბრაზი.
ცეცხლის ჩრდილები კედელზე კანკალებდა და ქალსაც აკანკალებდა, სტუმარს ნატრობდა ცოლი.
ხათუნი მზერას სარკმლისკენ აპარებდა მალიმალ, მთვარეს ხედავდა და ტუჩები უფრო უცახცახებდა.
სადღაც ყმუოდა ძაღლი.
ქალს სუფრა გაეწყო, ქმრისთვის დაძახება ვერ გაებედნა, გულხელდაკრეფილი შორიახლო იდგა და ბათალბის უყურებდა.
– ბათალბი! – დაიძახა გარედან ვიღაცამ.
ცოლ-ქმარი შეკრთა. კაცი ადრე გამოერკვა, გარეთ გავიდა და ცოტა ხანში თომას შემოუძღვა ოთახში.
– თომა ყოფილა, – უთხრა ბათალბიმ ცოლს.
– ღმერთმა აგაშენა, თომა!.. კარგ დროს მოხვედი, სწორედ ვახშმად ვსხდებოდით, – თქვა ქალმა.
დაბალ მაგიდას მიუსხდნენ. ხათუნიმ ბათალბის ადგილზე გადაინაცვლა, ნაკვერჩხალს ჩააშტერდა.
კაცმა სტუმარი ადღეგრძელა და არყიანი ჭიქა გამოცალა. ბიჭმაც შესვა. ქალმა წვნიანი ჩამოარიგა. თომამ ლუკმა ჩააწო, შეჭამა და თქვა: – მაცგი გადაიჩეხა ცხენით!
ბათალბი წელში გაიმართა, უაზროდ მიაჩერდა თომას, პურის ნატეხს ღეჭავდა გაუთავებლად. ცოლს ეგონა, ლოდი დამივარდაო, იატაკს დახედა, შვება იგრძნო უსაზღვრო და, როგორო? – იკითხა.
– ნასვამი ყოფილა... ამ ბილიკებზე ცხენის ჭენება ვის გაუგონია?! ისიც ღამით, – თქვა ბიჭმა.
ხათუნი მათკენ მიტრიალდა, დამჭკნარ სახეზე მკაცრი გამომეტყველება ოდნავ შეურბილდა და ისევ მიუბრუნდა ბუხარს. მძინარე ბავშვების მშვიდი სუნთქვა მკაფიოდ მოისმა კუთხიდან. ცოლმა შვილებს გახედა. ბათალბი კვლავ ტუჩებს აცმაცუნებდა.
– ახლა ამოვასვენეთ... ძალიან დამტვრეულა საწყალი... ძაღლს მიუგნია და ყმუილზე ჩვენც მივედით... მისი სულის მოსახსენებელი იყოს! – თქვა თომამ და შესვა.
უხმოდ შესვა ბათალბიმ.
ვახშამი მალე მოთავდა. სტუმარი წავიდა და ყველანი დასაძინებლად დაწვნენ. ერთხანს ცოლი ყურს უგდებდა ქმრის უთავბოლო წრიალს და მერე მშვიდად მიეძინა.
მეორე დღეს წინასწარ გამზადებული მორები ჩამოზიდა ტყიდან ბათალბიმ. ცოტა შეშაც დაჩეხა... შებინდებისას თავისი ჯალაბობა სტუმრად გადარეკა მეზობლებში, – მარტო უნდოდა ყოფნა ბათალბის. მთვარეულივით დაბორიალებდა ოთახში მთელი საღამო, სკამებს ეჯახებოდა, აყირავებდა... მერე მარტოკა მიუჯდა ტაბლას და მომცრო ჭიქით ერთნახადს წრუპავდა გვიანობამდე.
ხანდახან კბილების კრეჭით თავს შეაქანებდა, მჯიღს მკერდზე მიიბრახუნებდა, ცივ ბუხარში გადააპურჭყებდა და თითქმის ბნელ სარკმელს შეუყვირებდა გაავებული:
– რატომ უნდა მომეკლა მაცგი?
ჩუქება
